THE QUESTION OF THE NATIONALIZATION OF SUEZ CHANNEL AND THE SUEZ CRISIS

Year 2017, Volume: 6 Issue: 4, 689 - 711, 01.10.2017

M. Bürkan Serbest

Abstract

Gamal Abdel Nasser, who was one of the officers that seized control of the state goverment in a military coup d’etat in Egypt in 1952, soon became the head of the country. As soon as Nasser took the helm of the country, he went into the effort of implemantation of his own principles. Nasser had also aimed Egypt to be the main force among the Arab countries. One of the first steps towards achieving his goals was to nationalize the Suez Canal company which owned by British and French shareholders in July 1956. This decision has also led to a series of developments known as the "Suez Crisis". Great Britain and France, which strongly opposed the nationalization decision, organized a military operation in the canal area in the framework of a plan in which Israel, the country that was bargained secretly, took part. The two super powers of the Cold War, the US and the Soviet Union, opposed this military action. As a result, Great Britain and France had to withdraw from the region. These developments brought Egypt into the forefront in the Arab world. In the Middle East, too, the effectiveness and power of the US and the Soviet Union have increased to the extent that they have never been

Keywords

Suez Crisis, Middle East, Cold War, Egypt, Nasser

Süveyş Kanalı’nın Ulusallaştırılması Sorunu ve Süveyş Bunalımı

Abstract

Mısır’da ülke yönetimine askeri bir hükümet darbesiyle 1952 yılında el koyan subaylar arasında yer alan Cemal Abdül Nasır, kısa süre sonra ülkenin başına geçmiştir. Nasır, ülke yönetimini üstlenir üstlenmez kendi ilkelerini uygulama çabası içine girmiştir. Nasır, aynı zamanda o dönem için Mısır’ın Arap ülkeleri arasında başlıca güç olmasını hedeflemiştir. Hedeflerini gerçekleştirme yönünde attığı ilk adımlardan biri de ülkede bulunan Büyük Britanya ve Fransa sermayeli Süveyş Kanalı şirketinin 1956 Temmuz’unda ulusallaştırılması kararı olmuştur. Bu karar, “Süveyş Bunalımı” adıyla bilinen bir dizi gelişmeyi de başlatmıştır. Ulusallaştırma kararına şiddetle karşı çıkan Büyük Britanya ve Fransa gizlice anlaştıkları ülke olan İsrail’in de yer aldığı bir plan çerçevesinde kanal bölgesine askeri bir harekât organize etmişlerdir. Soğuk Savaş’ın iki süper gücü konumunda olan ABD ve Sovyetler Birliği bu askeri harekâta karşı çıkmışlardır. Bunun sonucunda Büyük Britanya ve Fransa bölgeden çekilmek zorunda kalmışlardır. Bu gelişmeler Mısır’ı Arap dünyasında ön plana çıkarmıştır. Ortadoğu’da da ABD ve Sovyetler Birliği’nin etkinliği ve gücü ise hiç olmadığı ölçüde yükselmiştir

Keywords

Süveyş Bunalımı, Ortadoğu, Soğuk Savaş, Mısır, Nasır

References

• Akşin, A. (1960). Soğuk Harp, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
• Armaoğlu, F. (1983). 20 Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Armaoğlu, F. (1991). Filistin Meselesi ve Arap İsrail Savaşları 1948-1988, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aydemir, Ş.S. (1961). Asvan Barajı Problemi, Ortadoğu, 1(4), 9-12.
• Berkes, N. (1975). İslamlık, Ulusçuluk, Sosyalizm, Arap Ülkelerinde Gördüklerim Üzerine Düşünceler, İstanbul, Bilgi Yayınevi.
• Binder, L. (1964). The Ideological Revolution in the Middle East, New York, Wiley&Sons Inc. .
• Bostanoğlu, B. (1999). Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası, Ankara, İmge Kitabevi.
• Calvocoressi, P. (1987). World Politics since 1945, London, Longman Group UK Limited.
• Chomsky, N. (2003). Dünya Düzeni: Eskisi Yenisi, çev. Tuncay Birkan, Ali Çakıroğlu, İstanbul, Metis Yayınları.
• Ferro, M. (2002). Sömürgecilik Tarihi,çev. Muna Cedden, Ankara, İmge Kitabevi.
• Gökdeniz, S. (1959). 1956 Süveyş Kanalı Buhranı ve Port Sait Harekatı, Donanma Dergisi, 71(426), 1-35.
• Gönlübol, M. vd. (1996). Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), Ankara, Siyasal Kitabevi.
• Gönlübol, M., Ülman H. (1961). Birleşmiş Milletler Kuvveti, AÜ SBF Dergisi, 16(1), 141-168.
• Grogin, R.C. (2001). Natural Enemies, The United States and the Soviet Union in the Cold War 1917-1991, Lenham-Maryland, Lexington Books.
• Heykel, M.H. (1974). Kahire Dosyası, çev. Berin Bektaş, Ankara, Bilgi Yayınevi.
• Hoskins, H.L. (1957). The Middle East Problem Area in World Politics, New York, The Macmillan Company.
• http://loveman.sdsu.edu/docs/1888ConstantinopleConventionon.pdf (06.06.2017) .
• https://documents.un.org/prod/ods.nsf/home.xsp . (12.04.2017).
• Hurewitz, J.C. (1980). Orta Doğu Siyaseti: Askeri Boyutlar, çev. Nusret Özçelik, Ankara, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Startejik Etüt Yayınları.
• Kupchan, C. A. (1988-89). American Globalism in the Middle East: The Roots of Regional Security Policy, Political Science Quarterly, 103(4), 585-611.
• Kut, Ş. (1991). Filistin Sorunu ve Türkiye. Haluk Ülman (Ed.), Ortadoğu Sorunları ve Türkiye içinde (s.5-34), İstanbul, Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Mansfield, P. (1975). Osmanlı Sonrası Türkiye ve Arap Dünyası, çev. Nuran Ülken, İstanbul, Sander Yayınları.
• Morsy, L. (1984). The Military Clauses of the Anglo Egyptian Treaty of Friendsip and Alliance,1936, International Journal of Middle East Studies, 16(1), 67-97.
• Nelson A.K. (1987). John Foster Dulles and the Bipartisan Congress, Political Science Quarterly, 102(1), 43-64.
• Nixon R. (1980). The Real War, New York, Warner Books.
• Pazarcı, H. (1989). Uluslararası Hukuk Dersleri II. Kitap, Ankara, AÜ SBF Yayınları.
• Rubin, B. (1982). America and Egyptian Revolution 1950-1957, Political Science Quarterly, 97(1), 73-90.
• Sander, O. (1991). Siyasi Tarih 1918-1990, Ankara, İmge Kitabevi.
• Saunders, R. (1985). Military Force in the Foreign Policy of the Eisenhower Presidency, Political Science Quarterly, 100(1), 97-116.
• Sever, A. (1997). Soğuk Savaş Kuşatmasında Türkiye, Batı ve Ortadoğu, Ankara, Boyut Kitapları.
• Sharabi, H. (1962). Goverments and Politics of the Middle East Twentieth Century, Princeton-New Jersey, D. Van Nostrand Company Inc.
• Sidahmed, A., Sidahmed, A. (2005). Sudan, New York, Routledge Curzon.
• Sur, M. (2006). Uluslararası Hukukun Esasları, İstanbul, Beta Yayınları.
• Şenuyar, V. (1968). Süveyş Kanalının Önemi, Silahlı Kuvvetler Dergisi, 87(227), 48-51.
• Taşhan, S. (1973). Petrol İhtiyaçlar, Buhranlar ve Politikalar, Dış-Politika-Foreign Policy, 3(2), 11-31.
• Terry, J. (1971). A Content Analysis of American Newspapers. Abdeen Jabara and Janice Terry (Ed.), The Arab World from Nationalism to Revolution içinde (s.92-113), Wilmette-Illionis, The Medina University Press International.
• treaties.fco.gov.uk/docs/pdf/1955/TS0067.pdf (02.05.2017).
• White, N.D. (2009). Democracy Goes to War: British Military Deployments Under International Law, New York, Oxford University Press.
• Ülman, A.H. (1958). Ortadoğu Buhranı, AÜ SBF Dergisi, 13(4), 232-261.
• Zinner P. E. (Ed.) (1957). Documents on American Foreign Relations 1956,New York, Harper&Brothers.
• Yayınlanmış Belgeler:
• Foreign Relations of the United States (FRUS) :
• FRUS, 1955-1957, Volume XII, Near East Region; Iran; Iraq, Washington D.C., United States Goverment Printing Office, 1991.
• FRUS, 1955-1957, Volume XVI, Suez Crisis July 26-December 31 1956, Washington D.C., United States Goverment Printing Office, 1990.
• Keesing’s Contemporary Archive:
• Volume No.IX, 1952-1954
• Volume No.X, 1955-1956