Distopik Düşünme Temelli Eğitimde Drama Uygulaması: Bir Değerlendirme Çalışması

Year 2021, Issue: 23, 67 - 87, 01.06.2021

İhsan Metinnam

Abstract

Distopik yapıtlar, sahip oldukları dramatik kurgunun yanında insanlığa yönlendirdikleri toplumsal, kültürel, politik ya da ekolojik uyarılarla drama planlamasında kullanılabilecek çeşitli öğrenme bağlamları sunarlar. Bu çalışmada, distopik yapıtlar, planlamada kullanılabilecek birer araç-gereç olmalarından farklı bir kavramsallaştırmayla ele alınmaya çalışılmıştır. Distopyalardan yola çıkılarak oluşturulan, “distopik düşünme” kavramını ortaya atan bu çalışma, bu kavramı drama planlamasının hem eğitsel hem estetik boyutunu beraber ele almayı sağlayabilecek bir çerçeve, bir tasarlama aklı olarak tanıtmaktadır. Bu çalışmanın amacı, distopik düşünme temelli bir drama uygulamasının planlama sürecini ortaya koymak ve geliştirilen uygulamanın drama ders planı tasarlama sürecinde sunacağı eğitsel, estetik katkılara yönelik katılımcı görüşlerini belirlemektir. Bu amacı gerçekleştirmek için distopik düşünme yoluyla tasarlanmış bir atölye, drama dersi konusunda planlama bilgisi ve drama deneyimi olan bir grup katılımcıya uygulanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden temel yorumlayıcı nitel araştırma kullanılmıştır. Çalışmanın veri toplama araçları olarak açık uçlu sorulardan oluşturulmuş yarı yapılandırılmış görüşme formu ve doküman incelemesi kullanılmıştır. Toplanan veriler, betimsel analizle çözümlenmiştir. Görüşme formundaki sorulardan elde edilen veriler, distopik düşünmenin planlamada kullanım olanakları temasına göre kodlanmış, benzerlik gösteren kodlar ortak kategoriler altında toplanarak sunulmuştur. Bulguların sunumunda, katılımcıların görüşlerinden doğrudan alıntılara yer verilmiştir. Distopik düşünme temelinde tasarlanmış bir drama atölyesinin katılımcıyı daha çok süreçte tuttuğu, planlamayla ilgili bütünsel yapıyı daha fazla yansıttığı, role ve kurguya inanış durumunu güçlendirdiği sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonuçlarından yola çıkılarak, drama derslerinin planlanmasında distopik düşünme temelli planlama anlayışının alternatif bir planlama yaklaşımı olarak kullanılması önerilmektedir

Keywords

Dramada planlama, distopik düşünme, katılımcı görüşleri, distopik düşünme temelli planlama

References

• Adıgüzel, H. Ö. (2006). Yaşantılara dayalı öğrenme, yaratıcı drama ve süreçsel drama ilişkileri. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 31-38.
• Adıgüzel, Ö. (2018). Eğitimde yaratıcı drama. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Akkoyunlu-Ertan, K. (2012). Ütopya tasarımlarında kent. İDEALKENT, 3(5), 38-67.
• Alver, K. (2009): Ütopya: Mekan ve kentin ideal formu. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(18), 139-153.
• Atasoy, E. (2020). Distopik kurgu ve ümitvar distopya bağlamında ütopyacılık geleneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (3), 1135-1147.
• Baccolini, R ve. Moylan, T. (Ed.). (2003). Dark horizons science fiction and dystopian imagination(1st ed.). New York: Routledge.
• Baccolini, R. (2006). Dytopia matters: On the use of dystopia and utopia. Spaces of Utopia: An Electronic Journal, 3, 1-4.
• Baritci, F. ve Fidan, Z. (2018). Sosyal ağlarda benlik sunumuna dair bir distopya: Black Mirror dizisi örneği. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54, 37-63.
• Basmacı, A. (2014). Edebiyat ve sinemadaki distopya. Fraktal Dergisi, (1), 46-49.
• Baumeister, R. F., Bratslavsky, E., Finkenauer, C., & Vohs, K. D. (2001). Bad is Stronger than Good. Review of General Psychology, 5(4), 323–370. https://doi.org/10.1037/1089-2680.5.4.323
• Becan, C. (2019): Reklamcılıkta distopya gerçeği: Reklamlara yönelik bir çözümleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 31, 147-170.
• Boal, A. (2010). Oyuncular ve oyuncu olmayanlar için oyunlar (Çev. B. Ataman ve Ö. Öztürk ve K. Rızvanoğlu). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Bolton, G. (2007). A history of drama education: A search for substance. In L. Bresler (Ed.) International Handbook of Research in Arts Education, 45-62. New York: Springer Publishing.
• Booker, M. K. (2012). Ütopya, distopya, toplumsal eleştiri (Çev. O. Tecimen). Notos Öykü İki Aylık Edebiyat Dergisi, 36, 35-46.
• Bowell, P. ve Heap, B. S. (2019). Süreçsel dramada planlama öğretimin ve öğrenmenin zenginleştirilmesi (İkinci baskıdan çeviri) (Yay. Haz. Ö. Adıgüzel). Ankara: Pegem Akademi.
• Bradbury, Ray. (2018). Fahrenheit 451 (Çev. D. Körpe). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Burgul-Adıgüzel, F. (2021). Examining the creative drama-based lesson plans of the prospective Turkish language and literature teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 91, 205-236.
• Canbaz- Yumuşak, F. (2012): Ütopya, karşı-ütopya ve Türk Edebiyatında ütopya geleneği. Bilig, 61, 47-70.
• Carretié, L., Albert, J., López-Martín, S., & Tapia, M. (2009). Negative brain: An integrative review on the neural processes activated by unpleasant stimuli. International Journal of Psychophysiology, 71, 57–63. https://doi.org/10.1016/j.ijpsycho.2008.07.006.
• Claeys, G. (2010). “Preface and Malice in Wonderland: The origins of dystopia from Wells to Orwell". In G. Claeys (Ed.), The Cambridge Companion to Utopian Literature (107-134) içinde. Cambridge: Cambridge University Press.
• Claeys, G. (2013). News from somewhere: Enhanced sociability and the composite definition of utopia and dystopia. History, 98 (330), 145-173.
• Çotuksöken, B. (2003). “Ütopyalar ve eğitim”. Felsefe Söyleşileri I-II içinde Ed. B. Çotuksöken, (82-85). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yayınları.
• Donawerth, J. (2003). “Genre blending and the critical dystopia”. In R. Baccolini & T. Moylan (Ed.), Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination (29-46). New York/London: Routledge.
• Dror, S. (2014). The ecology of dystopia : an ecocritical analysis of young adult dystopian texts (T). University of British Columbia. Retrieved from https://open.library.ubc.ca/collections/ ubctheses/24/items/1.0167313
• Göksel, Eva. (2019). Building Intercultural Competence Through Process Drama. In Stefanie Giebert und Eva Göksel (Hrsg.), Dramapädagogik-Tage 2018/Drama in Education Days 2018 – Conference Proceedings of the 4th Annual Conference on Performative Language Teaching and Learning, 96-107. https://dramapaedagogik.de/wp-content/uploads/proceedings2018/ final.pdf
• İlkdoğan, H. (2019). Distopya ve Neoklasik mimari ilişkisini “Yedinci Hayat” filminden okumak. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 8(54), 181-187.
• Koç-Aydın, A., & Candemir, Y., (2017). “Rönesans Dönemi Ütopya Eserlerinde Eğitim Paradigması”. Mediterranean International Conference on Social Sciences (pp.487-494). Sarejevo, KARADAĞ
• Kuhbandner, C., Spachtholz, P. & Pastötter, B. (2016). Bad things come easier to the mind but harder to the body: Evidence from brain oscillations. Cogn Affect Behav Neurosci, 16, 768–778. https://doi.org/10.3758/s13415-016-0429-0
• Mackay-Demerjian, L. (Ed.) (2016). The Age of Dystopia: One Genre, Our Fears and Our Future.Newcastle upon Tyne, UK : Cambridge Scholars Publishin
• Merriam, S. B. (2002). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. San Francisco: Jossey-Bass.
• Metinnam, İ. (2019). Sınıf öğretmenliği adaylarının yaratıcı drama oturumu planlama sürecinde yaşadıkları sorunların incelenmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(2), 219-242.
• Miles, M. B. & Huberman, M. A. & Saldana, J. (2014). Qualitative data analysis a methods source book (3rd ed.). Washington DC: Sage Publications.
• More, T. (2016). Ütopya (Çev. V. Günyol ve M. Urgan ve S. Eyüboğlu). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Olgun, H. (2010). Ütopya’dan Distopya’ya: “Modern şehircilik” ve kritiği. İDEALKENT, 1(1), 96-111.
• Omay, M. (2009). Ütopya üzerine genel bir inceleme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(18), 1-14.
• Orwell, G. (2015). 1984 (Çev. C. Üster). İstanbul: Can Yayınları.
• Özen, Z. ve Adıgüzel, Ö. (2017). Dorothy Heathcote’un yaratıcı drama yaklaşımları. Yaratıcı Drama Dergisi, 12(1), 1-28.
• Özkan, M. S. (2017). Thomas More, Francis Bacon ve Tommaso Campanella'nın ütopyalarında bilim ve eğitim felsefesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 609-624.
• Serttaş, A. (2018). Sinemada yabancılaşma ve teknoloji temalı distopya: Siberpunk anlatı. TRT Akademi, 3(5), 344-360.
• Set, F. ve Lekesiz, F. (2019). Sinemada distopya ve “Şarküteri” filminin distopya kavramı çerçevesinde incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 117-125.
• Suvin, D. (2003). “Theses on dystopia 2001”. In R. Baccolini & T. Moylan (Ed.), Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination (187-201). New York/London: Routledge.
• Şatır, D. (2019). Margaret Atwood’un eserlerinde distopya ve kadin. Journal of English Language and Literature Club, 1(2), 34-35.
• Taylor, P. (2020). Drama sınıfı eylem yansıtma dönüştürme (Çev. Ed. İ. Metinnam). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Xiaolan, W. (2016). Dystopian nightmare in contemporary adolescent fiction and its ethical value. Forum for World Literature Studies, 8 (1), 75-86.
• Yalçın, N. (2017). Enformasyon toplumu bağlamında teknolojik distopya üzerine bir çalışma: Mr. Robot örneği. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(1), 93-101.
• Yıldırım, S. (2018). Ütopya ve distopyadan sosyal gerçekliğe: Cinsiyetin tüketimi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 364-373.