Yatırımcı Risk Eğilimi ile Sektör Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Wavelet Uyum Analizi

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 71 - 87, 19.03.2025

Mert Baran Tunçel

Abstract

Bu çalışmada, yatırımcıların risk eğilimleri ile seçili sektör endeksleri (BIST Banka Endeksi, Gıda İçecek Endeksi, Tekstil Deri Endeksi, Teknoloji Endeksi, Taş Toprak Endeksi ve Ana Metal Endeksi) arasındaki ilişki Mayıs 2010- Ocak 2025 ait aylık veriler kullanılarak wavelet uyum analizi ile incelenmiştir. Yapılan wavelet uyum analizleri, belirli dönemlerde sektörlerin yatırımcı risk eğilimini yönlendiren öncü değişkenler haline geldiğini, bazı zaman dilimlerinde ise yatırımcı risk eğiliminin sektörlerin performansını etkileyen bir faktör olduğunu ortaya koymaktadır. Gıda ve taş-toprak sektörleri gibi defansif yapıya sahip sektörlerin kriz dönemlerinde yatırımcıların güvenli liman arayışına yanıt verdiği görülürken, bankacılık ve ana metal sektörleri gibi daha volatil sektörlerde ise yatırımcı risk eğiliminin sektörel oynaklığa bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir. Teknoloji sektörü ise özellikle küresel ekonomik dalgalanmalar ve dijital dönüşüm süreçleriyle ilişkilendirilerek yatırımcı psikolojisini yönlendiren kritik bir faktör haline gelmiştir. Genel olarak, RTI ile sektörler arasındaki ilişki dinamik ve dönemsel olup, ekonomik krizler, faiz politikaları, döviz kuru hareketleri ve küresel gelişmeler gibi makroekonomik değişkenlerin etkisiyle şekillenmektedir.

Keywords

Yatırımcı Risk Eğilimi, Wavelet Uyum Analizi, BIST Sektör Endeksleri, Risk İştahı

Examination of The Relationship Between Investor Risk Appetite and Sector Indices: Wavelet Coherence Analysis

Abstract

In this study, the relationship between investors' risk appetite and selected sector indices (BIST Banking Index, Food & Beverage Index, Textile & Leather Index, Technology Index, Stone & Soil Index, and Basic Metal Index) is examined using wavelet coherence analysis with monthly data from May 2010 to January 2025. The findings indicate that, in certain periods, sectors serve as leading indicators shaping investors' risk appetite, whereas in other periods, investor risk sentiment influences sectoral performance. Defensive sectors, such as food and stone-soil, tend to function as safe havens during periods of economic turbulence, while more volatile sectors, such as banking and basic metals, exhibit fluctuations in response to changes in investor risk appetite. The technology sector, however, emerges as a key determinant of investor sentiment, particularly in relation to global economic fluctuations and digital transformation processes. Overall, the relationship between the RTI and sector indices is dynamic and time-dependent, shaped by macroeconomic factors such as economic crises, monetary policies, exchange rate movements, and global developments.

Keywords

Investor Risk Appetite, Wavelet Coherence Analysis, BIST Sector Indices, Risk Tolerance

References

• Anbar, A., Eker, M. (2009). Bireysel Yatırımcıların Finansal Risk Algılamalarını Etkileyen Demografik ve Sosyo-ekonomik Faktörler. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9), 129-150
• Balat, A. (2020). Türkiye’nin Hisse Senedi Piyasası ile Yerli ve Yabancı Yatırımcı Risk İştah Endeksi İlişkisi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 162-171.
• Breitung, J. & Candelon, B. (2006). Testing for Short- and Long-Run Causality: A Frequency-Domain Approach. Journal of Econometrics, 132(2), 363-378. https://doi:10.1016/j.jeconom.2005.02.004
• Çelik, S., Dönmez, E. & Acar, B. (2017). Risk İştahının Belirleyicileri: Türkiye Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 153-162. doi:10.12780/usaksosbil.372533
• Çifçi, G. & Reis, Ş. G. (2020). Risk İştahı ile Piyasa Likiditesi Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 389-403. https://doi:10.30784/epfad.687595
• Demirez, D. & Kandır, S. (2020). Risk İştahının Pay Getirileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 92-102. https://doi:10.35379/cusosbil.751018
• Fettahoğlu, S. (2019). Relationship between Credit Default Swap Premium and Risk Appetite According to Types of Investors: Evidence from Turkish Stock Exchange. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 84, 265-278.
• Grinsted, A., Moore, J. C. & Jevrejeva, S. (2004). Application of the Cross Wavelet Transform and Wavelet Coherence to Geophysical Time Series. Nonlinear Processes in Geophysics, 11(5/6), 561–566.
• İskenderoğlu, Ö. & Akdağ, S. (2019). Risk İştahı ile Petrol Fiyatları, Döviz Kuru, Altın Fiyatları ve Faiz Oranları Arasında Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 20(1), 1-14. https://doi:10.31671/dogus.2019.413
• Kahneman, D. & Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk. Econometrica, 47(2), 263-291. https://doi.org/10.2307/1914185
• Kamışlı, S. (2024). Risk Eğilim Endeksi ile Risk Göstergeleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 20(ICMEB’24 Özel Sayı), 362-373.
• Kangallı Uyar, S. G. (2021). Uluslararası Döviz Piyasalarında Finansal Bulaşıcılık ve Karşılıklı Bağımlılık: Wavelet Uyum Analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 115-147.
• Köycü, E. (2022). Risk İştah Endeksi ile BİST100 Endeksi Arasındaki İlişki: COVID-19 Öncesi ve Sonrası Döneme Yönelik Bir Araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 1-11. https://doi:10.29106/fesa.997958
• Liu, M. H., Margaritis, D. & Tourani-Rad, A. (2012). Risk Appetite, Carry Trade and Exchange Rates. Journal of International Financial Markets, Institutions, 23(1), 48–63.
• Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91. https://doi.org/10.2307/2975974 Muzakky, F. A. & Soekarna, S. (2021). How Financial Literacy Affect Risk Preference: An Evidence from Bandung, Indonesia. Journal Riset Akuntansi Dan Keuangan, 9(1), 1-12.
• Nur, T. (2022). Yatırımcı Risk İştahının Pay Piyasasına Etkisi: BİST Mali Endeksi Üzerine Bir Araştırma. Fiscaoeconomia, 6(3), 1103-1125. https://doi:10.25295/fsecon.1095329
• Qadan, M. & Bayaa, Y. (2020). Risk Appetite and Oil Prices. Energy Economics, 85, 104595. https://doi:10.1016/j.eneco.2019.104595
• Qadan, M. (2019). Risk appetite and the prices of precious metals. Resources Policy, 62, 136-153. https://doi:10.1016/j.resourpol.2019.03.007
• Reis, Ş. G. (2021). COVID-19 (Koronavirüs) Pandemisi ve Risk İştahı: Borsa İstanbul Yerli ve Yabancı Yatırımcılar Örneği. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 87-98.
• Rua, A. & Nunes, L. C. (2009). International Comovement of Stock Market Returns: A Wavelet Analysis. Journal of Empirical Finance, 16(4), 632–639.
• Rubbaniy, G., Khalid, A.A., Tessema, A. and Baqrain, A. (2023), "Do stock market fear and economic policy uncertainty co-move with COVID-19 fear? Evidence from the US and UK", Studies in Economics and Finance, Vol. 40 No. 1, pp. 192-212. https://doi.org/10.1108/SEF-10-2021-0408
• Saraç, M., Kahyaoğlu, M. (2011). Bireysel Yatırımcıların Risk Alma Eğilimine Etki Eden Sosyo-Ekonomik ve Demografik Faktörlerin Analizi, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5 (2), 135-157
• Schleicher, C. (2002). An Introduction to Wavelets for Economists. Staff Working Papers, 02(3), Bank of Canada.
• Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. The Journal of Finance, 19(3), 425-442. https://doi.org/10.2307/3440419
• Shiller, R. J. (2003). From Efficient Markets Theory to Behavioral Finance. Journal of Economic Perspectives, 17(1), 83-104. https://doi.org/10.1257/089533003321164967
• Sözen, Ç., İspiroğlu, F. & Şeyranlıoğlu, O. (2022). Investigation of the Effect of Investor Risk Appetite Index and Macroeconomic Indicators on the BIST-100 Index. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 7(2), 355-378. doi:10.25229/beta.1188081
• Torrence, C. & Compo, G. P. (1998). A Practical Guide to Wavelet Analysis. Bulletin of the American Meteorological Society, 79(1), 61–78.
• Uyar, U. (2019). Sistematik Risk Davranışında Yatırım Döngüsü: Wavelet Analizi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(1), 135-168.
• Vacha, L. & Barunik, J. (2012). Co-movement of Energy Commodities Revisited: Evidence from Wavelet Coherence Analysis. Energy Economics, 34(1), 241–247.