TÜRKİYE’DE DÜŞÜK VE YÜKSEK ENFLASYON REJİMLERİNDE KREDİ KARTI TAKİBE DÜŞME ORANLARINDAKİ OYNAKLIKLARIN MODELLENMESİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 386 - 405, 01.10.2025

K. Batu Tunay

https://doi.org/10.32951/mufider.1684492

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’de enflasyon oranlarındaki artışın kredi kartlarının takibe düşme oranlarına etkileri Markov rejim değişimi modelleriyle analiz edilmiştir. 2003-2024 dönemini kapsayan ve aylık verilerle yapılan analizlerde, enflasyona bağlı rejim değişimlerinin takibe düşen kredi kartlarına etkisi araştırılmış, egzojen değişkenler olarak faiz oranı ve döviz kurunun etkileri dikkate alınmıştır. Diğer yandan, rejime bağlı gecikmeler ve deterministik terimler de modellere dahil edilmiştir. Farklı varyans tanımlamalarıyla alternatif modeller test edilmiş, MS-GARCH modelinin alternatiflerine göre daha başarılı bir tahmin performansı sunduğu belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, takibe düşen kredi kartlarının tüketici kredisi faizlerindeki değişimden ve kendi gecikmeli değerlerinden güçlü bir şekilde etkilendiğini göstermiştir. Ama döviz kurunun anlamlı bir etkisi olduğu belirlenememiştir. Yüksek enflasyon dönemlerinde artan faiz oranları, kartla yapılan kredili harcamaları azaltmakta ve bu değişkenlerin kredi kartı temerrütlerine negatif etki yapmasına neden olmaktadır. Diğer yandan, kredi kartı temerrüt şoklarının kalıcılığının yüksek olduğu saptanmıştır. Yüksek enflasyon rejimleri nispeten kısa sürmesine rağmen, takibe düşen kredi kartlarının oynaklığını arttırdığı görülmektedir.

Keywords

Kredi Kartları , Takibe Düşme Oranları , Enflasyon , MS-GARCH

MODELING VOLATILITY IN CREDIT CARD DEFAULT RATES IN LOW AND HIGH INFLATION REGIMES IN TURKEY

Abstract

This study analyzes the effects of increasing inflation rates on credit card default rates in Turkey using Markov regime-switching models. The analysis, covering the period from 2003 to 2024 and based on monthly data, investigates the impact of inflation-related regime changes on non-performing credit card debt, taking into account interest rates and exchange rates as exogenous variables. Additionally, regime-dependent lags and deterministic terms are included in the models. Alternative models with different variance specifications are tested, and the MS-GARCH model is found to provide superior estimation performance than the alternatives. The results show that non-performing credit card debt is strongly affected by changes in consumer credit interest rates and its own lagged values. However, the exchange rate is not found to have a significant effect. In periods of high inflation, increasing interest rates reduce credit card-based borrowing, which in turn has a negative impact on credit card defaults. On the other hand, credit card default shocks are found to have high persistence. Although high inflation regimes are relatively short-lived, they appear to increase the volatility of non-performing credit card debts.

Keywords

Credit Cards , Non-performing Credit Card Rates , Inflation , MS-GARCH

References

• Akça, N. ve Sönmez, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin kredi kartı kullanımına ilişkin tutumlarının finansal iyilik hali üzerine etkisi. Akademik Bakış Dergisi, 64, 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/35995/403882
• Alam, T.M., Shaukat, K., Hameed, I.A., Luo, S., Sarwar, M.U., Shabbir, S., Li, J., ve Khushi, M. (2020). An investigation of credit card default prediction in the imbalanced datasets. IEEE Access, 8, 201173-201198. https://doi.org/0.1109/ACCESS.2020.3033784
• Arora, S., Bindra, S., Singh, S., ve Nassa, V.K. (2022). Prediction of credit card defaults through data analysis and machine learning techniques. Materials Today: Proceedings, 51, 110-117. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2021.04.588
• Arslan, B. (2015). Kredi kartı kullanımının kompulsif satın almaya etkisi. Online Academic Journal of Information Technology, 5(20), 27-40. https://doi.org/10.5824/1309‐1581.2015.3.002.x
• Aslan, M. (2023). Benlik saygısı ve kontrolsüz kredi kartı kullanımının çevrimiçi alışveriş bağımlılığı üzerine etkisi. Bağımlılık Dergisi, 24(1), 1-11. https://doi.org/10.51982/bagimli.1102018
• Aşan, Z. (2007). Kredi kartı kullanan müşterilerin sosyo-ekonomik özelliklerinin kümeleme analiziyle incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4759/65384
• Ataman, E. ve Yıldırım, D. (2022). Kredi kartı kullanımı, kompülsif satın alma, borca karşı tutum ve finansal refah ilişkisi. Dicle Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(23), 159-184. https://doi.org/10.53092/duiibfd.1029910
• Ayla D., Öder, D., Pilatin, A. ve Bayrak A. Z. (2020). Kredi kartı kullanımını etkileyen faktörlerin analizi: Doğu karadeniz örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 245-265. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumus/issue/55299/647336
• Bardiya, A.A. (2022). Credit card defaulters using machine learning. International Journal for Research in Applied Science & Engineering Technology, 10(5), 4543-4547. https://doi.org/10.22214/ijraset.2022.43255
• Başaran, B., Budak, G.S., ve Yılmaz, H. (2012a). Kredi kartlarına olan bireysel tutum farklılıklarının analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(1), 61-72. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uaifd/issue/21593/231860
• Başaran, B., Budak, G.S., ve Yılmaz, H. (2012b). Kredi kartlarının rasyonel kullanımını etkileyen bireysel faktörler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 67-93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/5716/76514
• Bellotti, T. ve Crook, J. (2012). Loss given default models incorporating macroeconomic variables for credit cards. International Journal of Forecasting, 28, 171-182. https://doi.org/10.1016/j.ijforecast.2010.08.005
• Bellotti, T. ve Crook, J. (2013). Forecasting and stress testing credit card default using dynamic models. International Journal of Forecasting, 29, 563-574. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijforecast.2013.04.003
• Bollerslev, T. (1986). Generalized autoregressive conditional heteroskedasticity. Journal of Econometrics, 31(3), 307-327. https://doi.org/10.1016/0304-4076(86)90063-1
• Butaru, F., Chen, Q., Clark, B., Das, S., Lo, A.W., ve Siddique, A. (2016). Risk and risk management in the credit card industry. Journal of Banking and Finance, 72, 218-239. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2016.07.015
• Cai, J. (1994). A Markov model of switching-regime ARCH. Journal of Business & Economic Statistics, 12(3), 309-316. https://doi.org/10.2307/1392087
• Crook, J. ve Moreira, F. (2011). Checking for asymmetric default dependence in a credit card portfolio: A copula approach. Journal of Empirical Finance, 18, 728-742. https://doi.org/10.1016/j.jempfin.2011.05.005
• Crook, J., ve Bellotti, T. (2012). Asset correlations for credit card defaults. Applied Financial Economics, 22, 87-95. https://doi.org/10.1080/09603107.2011.603689
• Gao, J., Sun, W., ve Sui, X. (2021). Research on default prediction for credit card users based on XGBoost-LSTM model. Discrete Dynamics in Nature and Society, 2021, 1-13. https://doi.org/10.1155/2021/5080472
• Girginer, N., Çelik, A.E. ve Uçkun, N. (2011). Kredi kartı tutum ölçeği üzerine bir yapısal eşitlik modeli uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 17-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/10999/131628
• Gray, F. S. (1996). Modeling the conditional distribution of interest rates as a regime-switching process. Journal of Financial Economics, 42(1), 27-62. https://doi.org/10.1016/0304-405X(96)00875-6
• Hamilton, J.D. (1989). A new approach to the economic analysis of nonstationary time series and the business cycle. Econometrica, 57(2), 357-384. https://doi.org/10.2307/1912559
• Hamilton, J.D. ve Susmel, R. (1994). Autoregressive conditional heteroskedasticity and changes in regime. Journal of Econometrics, 64(1-2), 307-333. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)90067-1
• Huang, S. (2018). A research on the default risk of credit card clients in Thailand. UMT Poly Journal, 2562, 254-264.
• Kabaklarlı, E. (2015). Türkiye’de kredi kartı kullanımının para politikasındaki rolü ve etkileri. Sosyoekonomi, 23(26), 119-138. https://doi.org/10.17233/se.90476
• Karamustafa, K. ve Biçkes, D.M. (2003). Kredi kartı sahip ve kullanıcılarının kredi kartı kullanımlarını değerlendirmeye yönelik bir araştırma: Nevşehir örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 91-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusosbilder/issue/23748/253009
• Klaassen, F. (2002). Improving GARCH volatility forecasts with regime-switching GARCH. Empirical Economics, 27, 363-394. https://doi.org/10.1007/s001810100100
• Konaç, D. (2016). Para ve kredi kartına ilişkin tutumların internet üzerinden yapılan alışverişle ilişkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 469-487. https://doi.org/10.7884/teke.601
• Köylüoğlu, A.S. ve Doğan, M. (2020). Tüketicilerin kredi kartına yönelik tutumu ile finansal okuryazarlık düzeyi arasındaki ilişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 770-778. https://doi.org/10.29106/fesa.806964
• Kutlu, M., Gün, M. ve Karamustafa, O. (2015). Kredi kartı kullanımında satın alma isteğinin kontrolü: Rize örneği. Maliye ve Finans Yazıları, 104, 131-144. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mfy/issue/16277/170740
• Leow, M., ve Crook, J. (2016). A new Mixture model for the estimation of credit card Exposure at Default. European Journal of Operational Research, 249, 487-497. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2015.10.001
• Li, Y., Li, Y., ve Li, Y. (2019). What factors are influencing credit card customer’s default behavior in China? A study based on survival analysis. Physica A, 526, 120861. https://doi.org/10.1016/j.physa.2019.04.097
• Linares-Zegarra, J. ve Wilson, J., (2014). Credit card interest rates and risk: new evidence from US survey data. The European Journal of Finance. 20 (10), 892-914. https://doi.org/10.1080/1351847x.2013.839461
• Liu, R. (2018). Machine learning approaches to predict default of credit card clients. Modern Economy, 2018, 1828-1838. https://doi.org/10.4236/me.2018.911115
• Ma, Y. (2020). Prediction of default probability of credit-card bills. Open Journal of Business and Management, 8, 231-244. https://doi.org/10.4236/ojbm.2020.81014
• Oktay, E., Özen, Ü. ve Alkan, Ö. (2009). Kredi kartı sahipliğinde etkili olan faktörlerin araştırılması: Erzurum örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 1-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuiibfd/issue/22736/242681
• Özkul, F.U. ve Tapşın, G. (2010). Kredi kartı kullanımı ile kullanılabilir gelirin tüketim üzerindeki etkisi ve Türkiye ekonomisi üzerine ampirik bir çalışma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47, 138-153. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35626/395981
• Platin, A. (2021). Tüketicilerin kredi kartı kullanımını etkileyen faktörler: Ordu ili örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 1400-1426. https://doi.org/10.33437/ksusbd.739952
• Seah, Y., So, M.C., ve Thomas, L.C. (2014). Stress testing credit card portfolios: An application in South Africa. Journal of the Operational Research Society, 65(3), 351-362. https://doi.org/10.1057/jors.2013.75
• Soh, W. (2019). Non-performing loan and economic determinants in asia pacific countries: evidence from credit card debt. International Journal of Recent Technology and Engineering., 7(6S5), 1609-1614.
• Sönmezler, G., Gündüz, İ.O. ve Torun, M. (2019). Türkiye’de kredi kartı harcamaları ile tüketici güven endeksi ve enflasyon arasındaki ilişki üzerine ampirik bir çalışma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(1), 17-29. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/44782/556489
• Şahin, C. (2014). Kredi kartı temerrüdü ile sosyo-ekonomik etkenler arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik bir uygulama: Eskişehir kent merkezi örneği. Akademik Bakış Dergisi, 45, 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32938/365917
• Şen, H., Çemrek, F. ve Özaydın, Ö. (2006). Bireylerin kredi kartına bakış açıları ve sosyo-ekonomik nitelikleri bakımından karşılaştırılmasına yönelik uygulama çalışması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 2-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/10988/131502
• Taghiyeh, S., Lengacher, D.C., ve Handfield, R.B. (2021). Loss rate forecasting framework based on macroeconomic changes: Application to US credit card industry. Expert Systems With Applications. 165, 113954. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2020.113954
• Tuğay, O. ve Başgül, N. (2007). Önemli bir finansman kaynağı olarak kredi kartları: kredi kartlarının kart sahiplerinin harcamaları üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik Burdur ilinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 12(3), 215-226. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20835/223248
• Tunay, K.B. ve Tunay, N. (2023). Kredi kartlarının temerrüde düşmesini etkileyen makro ekonomik değişkenler: Türkiye üzerine ekonometrik bir analiz. Avrasya İşletme ve İktisat Dergisi, 32, 17-33. https://doi.org/10.17740/eas.econ.2023-V32-02
• Wattanawongwan, S., Mues, C., Okhrati, R., Choudry, T., So, M.C. (2023). Modelling credit card exposure at default using vine copula quantile regression. European Journal of Operational Research 311, 387–399. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2023.05.016
• Yeniçeri, T. ve Akturan, U. (2007). Kredi kartını bilinçli kullanan ve kullanmayan tüketicileri ayırmada kullanılabilecek temel belirleyiciler üzerine bir pilot araştırma. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 243-266. https://dergipark.org.tr/tr/pub/huniibf/issue/7873/103451
• Yıldırım, M. ve Demir, H.U. (2021). Kredi kartı harcamalarını etkileyen makroekonomik faktörler ve Covid-19 pandemi dönemi üzerine bir inceleme. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 159-180. https://doi.org/10.30784/epfad.830559
• Yılmaz, H., Budak, G.S. ve Başaran, B. (2013). Kredi kartı kullanım alışkanlıklarında kategorik değişkenler arasındaki ilişkiler ve bireylerin davranışsal eğilimleri: Bilecik örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 31-50. http://dx.doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.19.335
• Yılmaz, V., Aktaş, C. ve Arslan, M.S.T. (2009). Müşterilerin kredi kartına olan tutumlarının çoklu regresyon ve faktör analizi ile incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 127-139. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50240/648076
• Zhao, Y. (2023). A credit card default prediction method based on CatBoost. Proceedings of the 2023 2nd International Conference on Artificial Intelligence, Internet and Digital Economy (ICAID 2023), 178-184. https://doi.org/10.2991/978-94-6463-222-4_17
• Zhao, Y., Zhao, Y., ve Song, I. (2006). A Dynamic Model for Repayment Behaviors of New Customers in the Credit Card Market. Conference Paper, November. https://hdl.handle.net/1783.1/13225
• Zhao, Y., Zhao, Y., ve Song, I. (2009). Predicting new customers’ risk type in the credit card market. Journal of Marketing Research, 46, 506-517. https://doi.org/10.1509/jmkr.46.4.506