DEVRİMCİLİKTEN MUHAFAZAKÂRLIĞA, ÜTOPYADAN İDEOLOJİYE

Yıl 2007, Cilt: 3 Sayı: 12, 85 - 115, 15.03.2007

Yıldız Akpolat

Öz

Bu çalışmanın konusu, Mannheim’ın bilgi sosyolojisi anlayışına binaen oluşturulmuştur. Buna göre, toplumsal sınıflar sosyal tabakada bulundukları yere göre düşüncelerini belirlemektedirler. Bu itibarla, burjuva iktidara aday iken ütopik düşünce, iktidara geldikten sonra iktidarını meşrulaştırmak adına ideolojik düşünce geliştirmiştir. İktidarını Fransız Devrim’i sonrası kaybeden aristokrasi ise, kaybettiği iktidarın kendisinde olması gerektiğini savunmak adına muhafazakâr düşünceyi geliştirmiştir. Neticede, Fransız Devrimi sonrası, sosyal tabakalaşmada var olan sınıfların yerleri değişmiş ve bu değişmeye göre, sınıfların düşüncelerinin üslubu da değişmiştir.
Bilim, insanoğlunun yaşadığı evreni, dünyayı, toplumu ve kendini tanıma, açıklama, anlamlandırma ve değiştirme çabasının ürünüdür. Tıpkı din, sanat, mitoloji, ideoloji ve ütopya gibi. Toplumu, sosyal grup ve sınıflardan ve iktidar ilişkilerinden soyutlamak mümkün değildir. İnsan düşüncesinin bir ürünü olan bu düşünsel üretimleri de iktidar çekişmesinden ayrı düşünmek mümkün değildir. Bu çalışmada pozitivist sosyolojinin nasıl bir ideoloji olarak tesis edildiğini anlamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Aydınlanma felsefesi, muhafazakâr düşünce, pozitivizm, burjuva, aristokrasi

Kaynakça

• Abrahamson, M., (1990), İşlevselcilik, çev. N. Çelebi, Konya, Sebat Ofset.
• Bacon, F., (1999), Novum Organum, çev. S.Ö. Akkaş, Ankara, Doruk yay.
• Beneton, P., (1991), Muhafazakârlık, çev.C. Akalın, İstanbul, İletişim yay.
• Bierstedt, R., (1997), “ Onsekizinci Yüzyılda Sosyolojik Düşünüş”, çev. U. Kocabaşoğlu, iç., Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Ed. T. Bottomore- R. Nisbet, Haz. M. Tunçay- A. Uğur, Ankara, Ayraç yay.
• Bock, K., (1997), “ İlerleme, gelişme ve Evrim Kuramları”, çev. A.Uğur, iç. Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Ed. T. Bottomore-R. Nisbet, Haz. M. Tunçay-A. Uğur, Ankara, Ayraç yay. s: 51-92.
• Cassirer, E., (1998), “ Aydınlanma Çağının Düşünme Biçimi”, çev. D. Özlem, iç. Bilim, Tarih ve Yorum, İstanbul, İnkılap yay., s: 213-240.
• Çelebi, N., (1996), Sosyal Bilimlerde Yöntem, Konya, Aba ve Sebat matbaası.
• Çiğdem, A., (1999), Aydınlanma Düşüncesi, 2. baskı, İstanbul, İletişim yay.
• Comte, A., (1964-1966), “ Pozitif Felsefe Dersleri”, çev. Ü. Meriç, Sosyoloji Dergisi, sa-yı: 19-20. s: 213-258).
• Comte, A., (1986), Pozitivizmin İlmihali, çev. P. Erman, İstanbul, MEB yay.
• Comte, A., (2001), Pozitif Felsefe Kursları, çev.E. Ataçay, İstanbul, Sosyal yay.
• Condorcet, M.J.A.N., (1944), İnsan Zekasının İlerlemeleri Üzerine Tarihi Bir Tablo Taslağı, çev. O. Petek, Ankara, Maarif Matbaası.
• Maistre, J., (2003), Considerations on France, trans. R. A. Lebrun,3. print., U.K., Cambridge Uni. Pres.
• Durkheim, E., (1985), Toplumbilimsel Yöntemin Kuralları, çev. C. B. Akal, İstanbul, BFS yay.
• Durkheim, E., (1986), Meslek Ahlakı, çev. M. Karasan, 2. baskı, Ankara, MEGSB yay.
• Durkheim, E., (1992), İntihar, çev. Ö. Ozankaya, Ankara, İmge Kitabevi.
• Durkheim, E., (2005), Dini Hayatın İlkel Biçimleri, çev. F. Aydın, İstanbul, Ataç yay.
• Foucault, M., (2001), Kelimeler ve Şeyler- İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi, çev. M.A. Kılıçbay, Ankara, İmge yay.
• Gulbeian Komisyonu, (1998), Sosyal Bilimleri Açın, çev. Ş. Tekeli, 2. baskı, İstanbul, Metis yay.
• Habermas, J., (1997), Bilgi ve İnsansal İlgiler, çev. C. A. Kanat, İstanbul, Küyerel yay.
• Hegel, G.W.F., (2004), Hukuk Felsefesinin Prensipleri, çev. C. Karakaya, 2. baskı, İstanbul, Sosyal yay.
• Kant, I., (1984), “ Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt”, çev. N. Bozkurt, iç., Seçilmiş Metinler, İstanbul, Remzi yay., s: 213-221.
• Keat, R.-Urry, J., (1994), Bilim Olarak Sosyal Teori, çev. N. Çelebi, Ankara, İmge Kitabevi.
• Levi-Bruhl, L., (1970), Auguste Comte Felsefesi ve Düşüncesi, çev. Z.F. Fındıkoğlu, İstanbul, Fakülteler Matbaası.
• Mannheim, K., (1999), Essays On Sociology and Social Psychology, 2. reprinted, London, Routledge Pub.
• Mannheim, K., (2004), İdeoloji ve Ütopya, çev. M. Okyavuz, 2. baskı, Ankara, Epos yay.
• Mardin, Ş., (1992), İdeoloji, İstanbul, İletişim yay.
• Marks, K., (2003), 1844 El Yazmaları, çev. M. Belge, 2. baskı, İstanbul, Birikim yay.
• Marks, K. –Engels, F., (1999), Alman İdeolojisi (Feuerbach), çev. S. Belli, 4. baskı, An-kara, Sol yay.
• Nisbet, A. R., (1966), The Sociological Tradition, New York, Basic Boks inc.
• Nisbet, R., (1997), “Muhafazakârlık”, çev. E. Mutlu, iç. Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, ed. T. Bottomore-R. Nisbet, haz. M. Tunçay-A. Uğur, Ankara, Ayraç yay., s: 93-127.
• Rousseau, J.J., (2002), İnsanlar Arası Eşitsizliğin Kaynağı, çev. R.N. İleri, 7. baskı, İstanbul, Say yay.
• Rousseau, J. J., (2005), Toplum Sözleşmesi, çev. T. Ilgaz, Ankara, Paragraf yay.
• Öktem, N., (1983), Hukuk Felsefesi, İstanbul, Der yay.
• Touraıne, A., (2000), Modernliğin Eleştirisi, çev. H. Tufan, 3. baskı, İstanbul, YKY.
• Wallace, R.A.-Wolf, A., (2004), Çağdaş Sosyoloji Kuramları Klasik Geleneğin Geliş-tirilmesi, çev. L. Elburuz-M.R. Ayas, İzmir, Punto yay.
• West, D., (1998), Kıta Avrupa’sı Felsefesine Giriş, çev. A. Cevizci, İstanbul, Paradigma