Amaç: İnsan vücudunun en geniş organı olan cilt, çeşitli çevresel travmalara ve bulaşıcı patojenlere karşı fiziksel bir bariyer görevi görmekte olup, D vitamini sentezi, vücut ısısının düzenlenmesi ve duyusal algı gibi hayati işlevleri yerine getirmektedir. Ancak, içsel etmenler (genetik ve hormonal) ve dışsal faktörler (UV radyasyonu, hava kirliliği, yetersiz beslenme) cildin yapısal bütünlüğünü bozarak yaşlanma sürecini hızlandırmaktadır. Bu derlemenin amacı, fitokimyasalların cilt sağlığı üzerindeki biyolojik etkilerini ve mekanizmalarını inceleyerek, biyoaktif bileşenlerin potansiyel koruyucu ve terapötik rollerini değerlendirmektir.
Yöntem: Çalışmada, fitokimyasalların cilt sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendiren güncel literatür derlenmiştir. Bazı biyoaktif bileşenlerin cilt üzerinde gösterdiği antioksidan, anti-inflamatuar ve fotoprotektif mekanizmalar ele alınmış, ilgili klinik ve deneysel çalışmalar incelenmiştir.
Bulgular: Yapılan araştırmalar, karotenoidler ve polifenoller gibi fitokimyasalların antioksidan özellikleri sayesinde oksidatif stresi azalttığını, inflamasyonu baskıladığını ve cildin yapısal bütünlüğünü koruma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Özellikle taze meyve, sebze ve çay gibi polifenoller ve karotenoidler açısından zengin besinlerin yeterli ve dengeli bir diyetin parçası olarak tüketimi, cilt sağlığını destekleyici etkili bir strateji olarak öne çıkmaktadır. Bu bileşiklerin UV hasara karşı koruyucu etkiler sunduğu ve cilt yaşlanmasını geciktirdiği belirlenmiştir.
Sonuç: Fitokimyasalların cilt sağlığı üzerindeki terapötik etkileri, son yıllarda beslenme ve sağlık bilimlerinin önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir. Bununla birlikte, bazı fitokimyasalların yüksek dozda veya uzun süreli alımında toksik, alerjen, kanserojen ve genotoksik etkiler bildirilmiştir. Bu nedenle yararlı etkilerin yanı sıra güvenli kullanım düzeylerinin de dikkate alınması önemlidir. Fitokimyasalların biyoyararlanımı, uzun vadeli etkileri ve optimal alım düzeyleri konusunda daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır
Çalışma derleme türünde hazırlanmıştır. Etik Kurul Onayı gerektirmeyen çalışmalar türündedir.
Objective: Skin, the largest organ of the human body, acts as a barrier against environmental traumas and infectious agents, and fulfils essential functions such as vitamin D synthesis, temperature regulation and sensory perception. However, intrinsic factors (genetic and hormonal) and extrinsic factors (UV radiation, air pollution, inadequate diet) impair the skin’s structural integrity and accelerate aging. This review aims to examine the biological effects and mechanisms of phytochemicals on skin health and evaluate their potential protective and therapeutic roles.
Method: This study reviewed current literature on the effects of phytochemicals on skin health. Antioxidant, anti-inflammatory and photoprotective mechanisms of selected bioactive compounds were discussed, and relevant clinical and experimental studies were analysed.
Results: Recent studies show that phytochemicals such as carotenoids and polyphenols may reduce oxidative stress, suppress inflammation and protect skin structure due to their antioxidant activity. Consuming carotenoid and polyphenol rich foods, especially fruits, vegetables and tea, as part of a balanced diet, appears to be an effective strategy to support skin health. These compounds offer protection against UV damage and help delay ageing.
Conclusion: The therapeutic effects of phytochemicals on skin health are gaining attention in nutrition and health sciences. However, adverse effects such as toxicity, allergic reactions, carcinogenicity and genotoxicity have been reported with high doses or long-term use. Therefore, safe intake levels should be considered alongside benefits. More clinical research is needed on bioavailability, long-term effects and optimal intake levels of phytochemicals.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Traditional, Complementary and Integrative Medicine (Other), Health Promotion |
Journal Section | Review |
Authors | |
Early Pub Date | September 27, 2025 |
Publication Date | September 30, 2025 |
Submission Date | January 24, 2025 |
Acceptance Date | September 1, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 15 Issue: 3 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Periodical scientific publication of Mersin University School of Medicine. Can not be cited without reference. Responsibility of the articles belong to the authors
Ayşegül Tuğuz
from composition of İlter Uzel named “Dioscorides and his Student
Address
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Çiftlikköy Kampüsü
Yenişehir / Mersin