A Spatial Analysis of an Ossuary Structure: The Case of Cebeci Asri Cemetery

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 307 - 327, 31.08.2025

Mazlum Kalak , Aslı Taş , Doğan Kalak

Abstract

Ossuaries, as spaces where human remains have been gathered throughout history, have evolved across different geographies for various purposes and hold significant cultural value. These structures primarily emerged due to the necessity of creating space for new burials in overcrowded cemeteries. However, they have also served functions such as fostering communal identity, displaying social status, commemorating the deceased and societal events, and responding to epidemics and wars. In Europe, particularly in countries like France and Italy, ossuaries have merged with decorative elements to form a rich mortuary culture, transforming these structures into significant historical landmarks. However, in Türkiye, such structures are scarce, and their spatial potential remains largely underutilized. This study examines a modern ossuary, one of the rare examples in Turkey, located in the Cebeci Asri Cemetery. The structure, which is currently vacant, contains an undetermined number of human bones at its base. Within the scope of the study, photographs of the structure were taken from all angles, a measured survey drawing was prepared, and plan, section, and elevation drawings were created. A detailed analysis of the existing condition was conducted, and a proposal was developed to repurpose the structure as a cultural and social asset. Additionally, three-dimensional models were designed to support the documentation of the structure and its proposed reuse.
As a result, this study aims to document the ossuary structure in Cebeci Asri Cemetery, emphasize its historical and cultural significance, and present a model for repurposing it in a way that benefits society. Given the limited academic research on ossuary structures in Turkey, this study seeks to fill this gap while proposing a reuse strategy that contributes to the country’s cultural heritage.

Keywords

Ossuary , Burial House , Crypt , Catacomb , Cebeci Asri Cemetery

Bir Kemiklik (Ossuary) Yapısının Mekânsal Açıdan İncelenmesi: Cebeci Asri Mezarlığı Örneği

Abstract

Kemiklik yapıları, geçmişten günümüze insan kalıntılarının bir araya toplandığı mekânlar olarak, farklı coğrafyalarda çeşitli kullanım amaçlarıyla şekillenmiş önemli kültürel öğelerdir. Bu yapılar, genellikle mezar alanlarının dolması sonucu yeni definler için alan açma ihtiyacından ortaya çıkmıştır. Ancak kolektif anma, sosyal statü sergileme, ölüleri ve toplumsal olayları anma gibi durumlarda; ayrıca salgın hastalıklar ve savaşlar sırasında da işlevsellik kazanmıştır. Avrupa’da, özellikle Fransa ve İtalya gibi ülkelerde, kemiklik yapıları süsleme unsurlarıyla birleşerek zengin bir ölü kültü oluşturmuş ve bu yapılar önemli tarihsel mekânlar haline gelmiştir. Ancak, Türkiye’de bu yapılar az sayıda bulunmakta ve mekânsal kullanım potansiyeli yeterince değerlendirilememektedir. Bu çalışma, Türkiye’de nadir örneklerinden biri olan ve Cebeci Asri Mezarlığı’nda bulunan modern bir kemiklik yapısını ele almaktadır. Atıl durumda bulunan bu yapının tabanında sayısı belirlenemeyen insan kemikleri mevcuttur. Çalışma kapsamında, söz konusu yapının tüm cephelerden fotoğrafları çekilmiş, rölöve krokisi hazırlanmış; plan, kesit ve görünüş çizimleri yapılmıştır. Mevcut durum analizi detaylı bir şekilde gerçekleştirilmiş ve yapının kültürel ve toplumsal bir değer olarak yeniden işlevlendirilmesi için bir öneri geliştirilmiştir. Ayrıca, yapının anlatımını ve yeniden kullanım önerisini destekleyecek üç boyutlu modeller tasarlanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma, Cebeci Asri Mezarlığı kemiklik yapısını belgeleyerek, yapının tarihsel ve kültürel önemini vurgulamak ve toplum için değer taşıyan bir işlev kazandırmak amacıyla bir model sunmaktadır. Türkiye’de kemiklik yapıları üzerine yapılan sınırlı akademik çalışmalar göz önüne alındığında, bu araştırma hem alandaki boşluğu doldurmayı hem de yapının kente ve ülkeye katkı sağlayarak yeniden kullanımını önermeyi hedeflemektedir.

Keywords

Kemiklik , Mezar Evi , Mahzen , Katakomp , Cebeci Asri Mezarlığ

Ethical Statement

Gerekmemektedir.

Supporting Institution

Bulunmamaktadır.

Thanks

Bulunmamaktadır.

References

• Akyar, N. (2018). Zerdüştilikte Ahiret İnancı ve Cenaze Törenleri. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi). Bursa, s. 136-138. URL:. https://acikerisim.uludag.edu.tr/entities/publication/a3f30a83-b514-43e3-b131-ba7e7647684e
• Amat, J., Filippucci, P., Savouret, E. (2015). ‘The Cemetery of France’: Reconstruction and Memorialisation on the Battlefield of Verdun. In M. Sorensen & D. Viejo-Rose (Eds.), War and Cultural Heritage: Biographies of Place. Cambridge: Cambridge University Press, s.46-68.
• Akyurt, Y. (1940). Beyşehri Kitabeleri ve Eşrefoğlu Camii ve Türbesi. Türk Arkeoloji Dergisi, (4), s.91-132.
• Bulhaz, O., Kanbur, H., Doğanyılmaz, İ. (2001). Kayaköyü Çalışması. Mimarist, 1(2), s.15.
• Cengizkan, Ali. "Ankara Mezarlıkları: "Ankara'nın Taşına Bak"." TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten (2004): 38-41.
• Cormack, M. (2016). St Ursula and the 11.000 Virgins in Scandinavia and Iceland in the Middle Ages. University of Wales Press, Cardiff, UK, s.205.
• Coşkun, Ö. (2009). Aydın İli Söke İlçesi Gelebeç Yerleşimi ve Aziz Nikolaos Kilisesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul, s. 152-176. URL: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Çayırdağ, M. (2022). Kayseri Tarihi Araştırmaları. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, No: 184, s. 32.
• Çoruhlu, Y. (2019). Orta Asya’da Ölü Kemiği Muhafaza Kapları (Ossuary/Navs) ve Türk Sanatı’ndaki Yeri Üzerine Değerlendirmeler. Akdeniz Sanat, 21. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 873-896.
• Evans, C. (2003). Jesus and the Ossuaries. Baylor: Baylor University Publishers. s.15. Figueras, P. (1983). Decorated Jewish Ossuaries. Leiden: Brill Academic Publishers, s.10.
• Fowler, C. (2004). The Archaeology of Personhood: An Anthropological Approach. https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9780203583210/archaeology-personhood-chris-fowler
• Jensen, R. M. (2010). Understanding Early Christian Art. Routledge.
• Karamehmetoğlu, T. (2020). Kastamonu Kalesi ve Aşıklı Sultan Türbesi Üzerine. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(70), s.84.
• Kor, B. (2013). Death, Burial Culture and Spaces of Memorialization: The Case of Ankara Cebeci Cemetery. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara. URL: https://tez.yok.gov.tr/Ulusal Tez Merkezi/ tezDetay.jsp?id=KUuwDO3FKy5u4WAn0Ngs7w&no=M4o3xaoroE0Qcx-0F-SZiQ
• Koslofsky, C.M. (2000). The Reformation of the Dead: Death and Ritual in Early Modern Germany, 1450-1700, New York: St. Martin’s Press, s.40.
• Koudounaris, P. (2011). Empire of Death: A Cultural History of Ossuariesand Charnel Houses. Thames&Hudson, New York.
• Marmara, R. (2006). İstanbul Latin Cemaati ve Kilisesi. Maslak-İstanbul: Kitap, s.110.
• Hertling, L.F. and Kirschbaum, E. (1960). The Roman Catacombs and Their Martyrs. Darton, Longman & Todd Publishing.
• Rice, T.T. (1965). Ancient Arts of Central Asia. Frederic A. Praeger Publishers, New York, Washington.
• Silverman, S. (2002). ‘Charnel Houses’, Macmillan Encyclopedia of Death and Dying, ed. Robert Kastenbaum, New York. Macmillan, s.122.
• Stojanov, S., Besermenji, S., Vujicic, M., Majstorovic, V., Stojsavljevic, R. (2013). Measuring Tourism Potentail of Places of Interest and Memorial Objects Using Analytical Hierarchy Process (AHP)-Case Study City of Nis, Serbia. European Researcher, Vol 59(9-2), s.2309.
• Şen, E., Küçük, M. F., Kılcı, B., & Utlu, E. Modern bir mezarlığın anatomisi: Cebeci Asri Mezarlığı.Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Uslu, A. (1997). Tarihi Süreç İçerisinde Anadolu Mezarlıkları ve Çağdaş Bir Yaklaşımla Ankara Kenti İçin Örnek Bir Mezarlık Planlaması Üzerinde Bir Araştırma. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, FBE, Ankara. URL: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Warner, R. (1952). Men and Gods. London: Penguin Books, s.189.
• İnternet Kaynakları
• URL-1: https://dictionary.cambridge.org/ Erişim tarihi: 02.02.2023, 12:30
• URL-2: https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/ Erişim tarihi: 03.02.2023, 13:30
• URL-3: https://www.atlasobscura.com Erişim tarihi: 03.02.2023, 14:30
• URL-4: http://www.cankiri.gov.tr/ Erişim tarihi: 05.02.2023, 14:30
• URL-5: https://www.mugla.bel.tr/ Erişim tarihi: 05.02.2023, 14:30
• URL-6: https://www.cumhuriyet.com.tr// Erişim tarihi: 06.02.2023, 12:30