Cumhuriyetin İlk Yıllarında Müftünün Medeni Hukuk Uygulamasına Katkısı

Year 2023, Volume: 6 Issue: 1, 60 - 71, 30.06.2023

Mahmud Esad Kalıpçı

Abstract

Miras paylaşımında mirasbırakanın öldüğü zaman yürürlükte olan kuralların geçerli olması esası gereği, Osmanlı miras hukuku, Türk hukuk devrimi sonrasında önemini korumuştur. Uzmanlık gerektiren bu sahada, eski hukuk müktesebâtını iyi bilen kişilerden yararlanılmıştır. Bu kapsamda, müftülerin bilgi ve birikiminden de istifade edilmiştir. Bu çalışmada, Cumhuriyetin ilk yıllarında, müftülükler tarafından miras meselelerinin çözümü hakkında düzenlenen, bugün T.C. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivlerinde bulunan, bazı belgelerden hareketle, eski hukuk geleneğimizden gelen önemli bir unsur olan müftünün Cumhuriyetin ilk yıllarında medeni hukuk uygulamasına olan katkısı tartışılacaktır. Bu sayede, yakın dönem Türk hukuk tarihine dair hem bazı yeni bilgilerin ortaya konulması hem de bundan sonra yapılacak çalışmaları besleyici birtakım tespitlerde bulunulması amaçlanmaktadır.

Keywords

Türk hukuk devrimi, Cumhuriyetin ilk yıllarında medeni hukuk uygulaması, Osmanlı miras hukuku, Müftü, Fetva.

Thanks

Yazıyı okuyarak görüşlerini ileten Prof. Dr. Fethi Gedikli, Arş. Gör. Rıdvan Abdurrahman Demirtaş ve Arş. Gör. İbrahim Enes Onat’a teşekkür ederim.

References

• I. Arşiv Belgeleri Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA): Diyanet İşleri Reisliği (51-0-0-0), 2-5-1; Diyanet İşleri Reisliği (51-0-0-0), 8-69-36; Diyanet İşleri Reisliği (51-0-0-0), 9-79-1;Diyanet İşleri Reisliği (51-0-0-0), 10-79-1; Diyanet İşleri Reisliği (51-0-0-0), 14-117-2; Diyanet İşleri Reisliği (51-0-0-0), 14-123-1; Muamelat Genel Müdürlüğü (30-10-0-0), 21-121-6.
• II. Kitaplar, Makaleler ve Ansiklopedi Maddeleri Atar, Fahrettin. “Fetva”, TDV, İstanbul, 1995, c. XII, s. 486-496.
• Ayiter, Nûşin. Miras Hukuku, 4. bs., Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.
• Ayiter, Nûşin; Kılıçoğlu, Ahmet M.. Miras Hukuku, Genişletilmiş 2. bs., Savaş Yayınları, Ankara, 1991.
• Berki, Ali Himmet. Eski Hâdiselerde Tatbiki Lâzımgelen İrs ve İntikal, Hapisane Matbaası, Ankara, 1938.
• Berki, Ali Himmet. Miras ve Tatbikat: Feraiz-İntikal-Medenî Kanunda Miras-Tatbikat, Üçler Basımevi, İstanbul, 1947.
• Berki, Şakir. “Ali Himmet Berki”, TDV, İstanbul, 1992, s. 509-510.
• Birinci, Ali. “Ali Himmet Berki’nin Hayatı ve Eserleri”, Türk Yurdu, S. 356 (Nisan 2017), s. 65-71.
• Birinci, Ali. “Hukuk Tarihimizde Baba-Oğul ‘Berki’ler: Ali Himmet Berki ve Şakir Berki”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, sy. 24 (2017 Güz), s. 5-24.
• Bulut, Mehmet. “Başkanlıkla İlgili Yasal Düzenlemeler”, Diyanet Aylık Dergi, S. 239 (Eylül 2010), s. 44-47.
• İmre, Zahit. Türk Miras Hukuku, 2. bs., Yenilik Basımevi, İstanbul, 1968.
• İmre, Zahit. Türk Miras Hukuku, c. I, Sönmez Neşriyat ve Matbaacılık, İstanbul, 1960.
• İmre, Zahit; Erman, Hasan. Miras Hukuku, 14. bs., Der Yayınları, İstanbul, 2018.
• Kavalalı, A. Mümin. Miras Hukuku, Mute Basımevi, Ankara, 1978.
• Kut, Kemal Hakkı. “Adalet Huzursuzluğunun Amilleri Nelerdir?”, Adalet Dergisi, Y. 41, S. 9 (Eylül 1950), s. 1139-1151.
• Kut, Kemal Hakkı . “Veraset Vesikası”, Adalet Dergisi, Y. 42, S. 9 (Eylül 1951), s. 1485-1497.
• Oğuzman, M. Kemal. Miras Hukuku (Giriş-Kanunî Mirasçılar)-1961-1962 Ders Notları, Menteş Kitapevi, İstanbul, 1962.
• Oğuzman, M. Kemal. Miras Hukuku Dersleri, 1. bs., İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1972.
• Oğuzman, M. Kemal. Miras Hukuku Dersleri, 2. bs., İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1978.
• Oğuzman, M. Kemal. Miras Hukuku, 4. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 1990.
• Oğuzman, M. Kemal. Miras Hukuku, 6. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
• Yücel, İrfan. “Diyanet İşleri Başkanlığı”, DİA, TDV, İstanbul, 1994, c. IX, s. 455-460.
• III. Elektronik Kaynaklar: https://kocaeli.diyanet.gov.tr/sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=90&MenuCategory=Kurumsal; https://kocaeli.diyanet.gov.tr/sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=92&MenuCategory=Kurumsal; https://www.resmigazete.gov.tr; https://www.tbmm.gov.tr