ANALYSIS OF THE “MISSING TRILLION?!” CASE PROCESS FROM THE PERSPECTIVE OF FINANCIAL AUDIT OF POLITICAL PARTIES

Year 2024, Volume: 7 Issue: 3, 837 - 860, 31.12.2024

Fatih Güler , İlker Karaönder

Abstract

In the Turkish political system, the task of financial uadit of political parties is carried out by the Constitutional Court. The performance of the Constitutional Court in fulfilling this duty has been rightly criticized in the context of decision making times and propriety control. The legislator responded to the "activist" financial audit perspective put forward by the Constitutional Court with the Law No. 6111 adopted in 2011. Despite all these criticisms, the practice of financial audit of political parties put forward by the Constitutional Court has never reached a level that would eliminate the exercise of political rights. At least, this situation points to the legitimacy of the financial audit of political parties being carried out by the Constitutional Court, an institution that can be considered relatively impartial. Welfare Party (Refah Partisi) was closed by the Constitutional Court on January 16, 1998. The process, which started with the audit of the 1997 final accounts of the Welfare Party (Refah Partisi) by the bureaucrats of the Ministry of Finance based on a general directorate "notification" published on February 18, 1998, and continued under the political climate of February 28, was examined from a legal perspective in the study. In this context, the attitude of the Constitutional Court, the criminal and civil case process, the conviction and the special amnesty decision were examined before the case process, which was called the "Lost Trillion Case" by the media of the period.

Keywords

Welfare Party, Financial Audit of Political Parties, Constitutional Court, Missing Trillion, Closure.

“KAYIP TRİLYON?!” DAVASI SÜRECİNİN SİYASİ PARTİLERİN MALİ DENETİMİ PERSPEKTİFİNDEN ANALİZİ

Abstract

Türk siyasal sisteminde siyasi partilerin mali denetimi görevi Anayasa Mahkemesi tarafından yerine getirilmektedir. Anayasa Mahkemesinin bu görevi yerine getirirken ortaya koyduğu performans karara bağlanma süreleri ve yerindelik denetimi bağlamında haklı bir şekilde eleştirilmiştir. Kanun koyucu, Anayasa Mahkemesi tarafından ortaya konan “aktivist” mali denetim perspektifine 2011 yılında kabul ettiği 6111 sayılı Kanun ile cevap vermiştir. Bütün bu eleştirilere rağmen Anayasa Mahkemesi tarafından ortaya konan siyasi partilerin mali denetimi pratiği siyasal hakların kullanılmasını ortadan kaldıracak bir seviyeye hiçbir zaman ulaşmamıştır. En azından bu durum siyasi partilerin mali denetimi görevinin görece tarafsız olarak kabul edilebilecek bir kurum olan Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülmesinin haklılığına işaret etmektedir. Refah Partisi 16 Ocak 1998 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmıştır. Refah Partisinin 1997 yılı kesinhesaplarının 18 Şubat 1998 tarihinde yayımlanan bir genel müdürlük “tebliğine” dayanılarak Maliye Bakanlığı bürokratları tarafından denetlenmesiyle başlayan ve 28 Şubat siyasi iklimi altında devam eden süreç çalışmada hukuki bir bakış açısıyla incelenmiştir. Bu çerçevede çalışmada dönemin medyası tarafından “Kayıp Trilyon Davası” olarak adlandırılan dava sürecinin öncesi, Anayasa Mahkemesinin tutumu, ceza ve hukuk davası süreci, mahkumiyet ve özel af kararı incelenmiştir.

Keywords

Refah Partisi, Siyasi Partilerin Mali Denetimi, Anayasa Mahkemesi, Kayıp Trilyon, Kapatma.

References

• Abdülhakimoğulları, Erdal. ‘Türkiye'de Siyasi Partilere Yapılan Devlet Yardımı ve Siyasi Partilerin Mali Denetimi’, Liberal Düşünce Dergisi, S.27, 2002, s.126-180.
• Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Tasarısı ile Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun Bir Maddesinde Değişiklik Yapılması ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında Kanun Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu. 2003, s. 79, https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c059/tbmm22059119ss0664.pdf, Erişim Tarihi: 10.08.2024.
• Çelik, Özlem. ‘Türk Anayasa Hukukunda Siyasi Partilerin Gelir Ve Giderlerinin Mali Denetimi’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.12, 2010, s.1303-1326.
• Efendioğlu, Yılmaz. ‘1982 Anayasasında Cumhurbaşkanının Yürütme İçerisindeki Yeri, Seçimi ve Sorumsuzluğu, Yasama Dokunulmazlığı’ Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.94, 2011, s.
• Erem, Faruk. Ceza Hukuku Hususi Hükümler, Cilt:2, Ajans-Türk Bilim Yayınları, Ankara, 1968, s. 1548
• Feyzioğlu, Metin. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Hakkında Bazı Tespit ve Değerlendirmeler, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 62, 2006, s. 27-61
• Gökcan, Hasan Tahsin. “Özel Belgede Sahtecilik Suçu (TCK M.207)”, Ankara Barosu Dergisi, S.1, 2012.
• Gençkaya, Ömer Faruk. Devletleşen Partiler Türkiye'de Siyasi Partilerin Başlıca Gelir Kaynakları 1983-1998, ANSAV Ankara, 2002.
• Gökcan, Hasan. ‘Cumhuriyet Savcısının Delilleri Değerlendirme Yetkisi Ve Yargıtay Uygulaması’, Ankara Barosu Dergisi, S. 1, 2012, s.195-205
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku Pratik Çalışmaları, III. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2013.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınları, Bursa, 2000.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2019.
• Güler, Fatih. ‘Siyasi Parti Kapatma Davalarında AİHM Kararı Sebebiyle Yargılamanın Yenilenmesini Yeniden Düşünmek, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, S.2, 2021, s. 361-378.
• Güler, Fatih. ‘Türk Siyasal Hayatında Cumhurbaşkanının Bireysel Özel Af Yetkisi ve Uygulaması’, İnsan Ve Toplum, C.14, S.3, 2024, s.181-209. Güler, Fatih. ‘Yüksek Seçim Kurulu Kararları Işığında Cumhurbaşkanı Adaylarının Seçim Gelir ve Giderlerinin Denetimi’, İbn Haldun Hukuk Fakültesi Dergisi, C.1, S.2, 2023, s.45-76.
• Güler, Fatih. ‘Anayasa Mahkemesi Tarafından Siyasi Partilerin Mali Denetimi Sonucunda İçtihadi Olarak Oluşturulan Yeni Bir Karar Türü: Kabul Edilmesinin Mümkün Olmaması’, Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, C.2, S.1, 2021, s.34-51.
• Güler, Fatih. ‘AİHM İçtihadı Ve 6111 Sayılı Kanun Işığında Siyasi Partilerin Mali Denetimi’, Necmettin ERBAKAN Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, S.1, 2022, s.1-15.
• Hatipoğlu, Atakan. ‘Siyasi Partilere Hazine Yardımı: Sosyolojik Bir Değerlendirme’ İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler
• Fakültesi Dergisi, S.41, 2019, s. 233 250.
• İba, Şeref. Siyasi Partiler ve Seçim Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2024.
• Karakurt, Ahu. ‘Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda İddianamenin İadesi’, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8-9, S.8-9-10-11, 2009, s. 71–114.
• Kart, Atilla. ‘Cumhuriyet Halk Partisi Konya Milletvekili Atilla Kart Tarafından Başbakan Sn. Recep Tayyip Erdoğan Tarafından Cevaplanması İstemiyle Yöneltilen 23.08.2007 tarihli Yazılı Soru Önergesi’.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. ‘Haksız Fiilerden Sorumlulukta Ceza Hukuku ile Medeni Hukuk İlişkisi’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 3, 1973, s.185-225
• Kazan, Şevket. 28 Şubat Ürünü Bir Dava ile ERBAKAN Nasıl Yargılandı, II.Baskı, Keşif Yayınları, Ankara, 2007.
• Karakoç, Rıfat. ‘Türkiye’de Siyasi Partilerin Mali Denetimi, Sayıştay Dergisi, S.109, 2018, s.79-102.
• Mehter, Hamdi. “Siyasî Partilerin Mali Denetimi”, Anayasa Yargısı, C. 8, 1991, s. 441-468.
• Milliyet Gazetesi. “Savaş: RP Sahtekarlık Çetesi” (26.08.1998), Erişim Tarihi: 10.08.2024
• Özcan, Hüseyin & Yanık, Murat. Siyasi Partiler Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 2011.
• Özen, Mustafa. ‘Kamu Davası Açma Konusunda Benimsenen İlkeler, Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi ve İddianamenin İadesi’, Ankara Barosu Dergisi, C.67, S.3,2009, s. 17-28
• Öztürk, Işık. Türk Vergi Hukukunda Vergi Kaybına Neden Olan Suçlar ve Cezaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 1987.
• Özkul, Fatih. ‘Türk Anayasalarında Yasama Dokunulmazlığı’, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C.32, S.7, 2017, s. 95- 150.
• Taşdöğen, Salih. ‘Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, S.21, 2019, s.1293-1324.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem:23, Yasama Yılı: 2, C.2, 1’inci Birleşim, 1 Ekim 2007.
• Yıldız, Abdülkadir. ‘Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Cumhurbaşkanının Sorumluluğu Meselesi’, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.9, S.1, 2019, S. 1-20.
• Uzun, Cem Duran. ‘Anayasa Önerilerinde Siyasi Partilerin Finansmanı Ve Yeni Bir Öneri’, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 94, 2011, s.235-258.
• Uzun, Cem Duran. Anayasa Hukuku Açısında Siyasi Partilerin Finansmanı, Adalet Yayınları, Ankara, 2010.