BİREYLERİN OKUMA TERCİHLERİ VE OKUMA ARAŞTIRMALARINDA EĞİLİMLER

Year 2022, Volume: 12 Issue: 3, 1897 - 1911, 02.10.2022

Ayşegül Göksel

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1160250

Abstract

Okuma, bireylerin ve toplumların gelişiminde önemli işleve sahip olan, içerisinde pek çok karmaşık ve aktif süreçleri ihtiva eden bir dil becerisidir. Görülen sembolleri seslendirmenin ötesinde yorumlama, değerlendirme ve anlam oluşturma gibi üst düzey düşünme becerilerinin işe koşulduğu okuma, bir boş zaman etkinliği olmanın çok ötesinde yaşamı anlamlandıran bir dimağ ve gönül ilacıdır. Bu çalışmanın amacı bireylerin okuma ve kitaplarla ilgili tercihlerinin ve okuma becerisi ile ilgili bilimsel çalışmalardaki eğilimlerin neler olduğunun incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum deseni ile gerçekleştirilen çalışmada doküman incelemesi tekniğinden yararlanılmıştır. Veri analiz sürecinde ise içerik analizi tekniğine başvurulmuştur. Araştırmanın amacına uygun olarak yetişkin ve çocukların okuma tercihleri ve okuma araştırmalarındaki eğilimlerle ilgili yerli ve yabancı çalışmalar tetkik edilmiş, okuma ile ilgili hazırlanan lisansüstü tezlerde odaklanılan konular, kütüphaneden ödünç alınan kitaplar, TÜİK verileri gibi çeşitli kaynaklar incelenmiştir. Sonuç olarak bireylerin okuma oranlarının ve çeşitliliğinin arttığı, yurt içinde ve yurt dışında yapılan çalışmaların birbirinden ayrıldığı, Türkiye’de okuma ile ilgili çalışmaların belirli alanlarda ve üniversitelerde odaklandığı belirlenmiştir. Okuma ile ilgili çalışmaların çeşitlendirilmesi önerilmiştir.

Keywords

Okuma, okuma tercihi, okuma eğilimi

References

• Abang Yusof, D. A. (2021). Reading habits among students in the digital era: changes of trends and behaviours. Journal of Academic Library Management (AcLiM), 1(1), 43–54.
• Adnan, A., Akram, F. & Akram, A. (2016). Identification of factors promoting reading habits of students: a case study on Pakistan. Research on Humanities and Social Sciences, 6(17), 56-62.
• Akaydın, Ş. & Çeçen, M. A. (2015). Okuma becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 183-198.
• Aksoy, E. & Öztürk, D. S. (2018). Öğrencilerdeki okuma alışkanlığının öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (1), 143-184.
• Arıcı, A. F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları (beceri-ilgi-alışkanlık-eğilim) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Arslan, A. (2013). Okuma becerisi ile ilgili makalelerde cinsiyet değişkeni. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 2(2), 251-265.
• Awais, S. & Ameen, K. (2013). The reading preferences of primary school children in Lahore. Pakistan Journal of Library and Information Science, 14, 38-43.
• Aytaş, G. & Altunbay, M. (2016). İlköğretim öğrencilerin okuma profilinin “okuma eğilimleri” bağlamında incelenmesi, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 165-190.
• Basın Yayın Birliği Derneği. (2018). Okuma Kültürünün Geliştirilmesi Çalıştayı Sonuç Raporu. https://kutuphanedeyim.org/wp-content/uploads/2018/12/okuma_kulturu_calistay_raporu.pdf
• Baş, Ö. & Kardaş, N. (2014). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma becerisi ile okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 230-243.
• Baştuğ, M. & Keskin, H. K. (2012). Akıcı okuma becerileri ile anlama düzeyleri basit ve çıkarımsal arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (3), 227-244.
• Batur, Z., Özcan, H., Z. ve Sağcan Y. C. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okuma eğilimlerinin incelenmesi. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 33-55.
• Bayat, N. & Çetinkaya, G. (2018). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve tercihleri. İlköğretim Online, 17(2), 984-1001.
• Becker, M., McElvany, N., and Kortenbruck, M. (2010). Intrinsic and extrinsic reading motivation as predictors of reading literacy: a longitudinal study. Journal of Educational Psychology, 102, 773–785.
• Binbaşıoğlu C. (1993). Okumanın mekanizması ve okuma aracının bazı nitelikleri. Çağdaş Eğitim, 28(193), 15-20.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Bozkurt, M. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Calp, M. (2005). Özel öğretim alanı olarak Türkçe öğretimi. Eğitim Kitabevi.
• Cemaloğlu, N. (2020). Bilimsel araştırma teknikleri ve etik. Pegem Akademi.
• Ceran, D., Aydın, M. & Onarıcıoğlu, A. S. (2018). Okuma eğitimi üzerine yapılan tezlerde eğilimler: bir içerik analizi çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3),2377-2392.
• Chansa-Kabali T. & Westerholm, J. (2014). The role of family on pathways to acquiring early reading skills ın lusaka’s low-ıncome communities. Human Technology, 10(1), 5-22.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. Siyasal Kitabevi.
• Çam Aktaş, B. (2015). Türkiye'de eleştirel okuma kapsamında gerçekleştirilen çalışmaların incelenmesi. Akademik Araştırmalar Dergisi, 17(67), 217-232.
• Çarkıt, C. (2019). Ortaokul okuma becerileri dersine yönelik öğretmenlerin görüş ve uygulamaları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 841-856.
• Çelenk, S. (2008). İlköğretim okulları birinci sınıf öğrencilerinin ilkokuma ve yazma öğretimine hazırlık düzeyleri. İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 83-90.
• Demirel, Ö (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Milli Eğitim Basımevi.
• Deniz, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 3(2), 46-64.
• Dodici, B. J., Draper, D. C., & Peterson, C. A. (2003). Early parent-child interactions and early literacy development. Topics in Early Childhood Special Education, 23(3), 124-136.
• Dökmen, Ü. (2019). Lise ve üniversite öğrencilerinin okuma becerileri, ilgileri, okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 23(2), 395-418.
• Durukan, E. (2014). Metinlerin okunabilirlik düzeyleri ile öğrencilerin okuma becerileri arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 68-76.
• Eldeleklioğlu Onuk, D. & Avcı, B. (2021). Okuma becerileri dersi öğretim programının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 343-359.
• Erdem, U. (2022). Kütüphanelerin ‘En’leri. ttps://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/kutuphanelerin-enleri-42031099?
• Erden, G. ve Çelik, C. (2019). Sesli okuma becerisi ve okuduğunu anlama testinin psikometrik özelliklerinin incelenmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne, 7(14), 1-18.
• Eurostat. (2018). World book day. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20180423-1.
• Greenberg, M.W. (1970). A study of reading motivation of twenty-three seventh-grade students. The Library Quarterly, 40(3), 309-317.
• Göğüş, B. (1978). Türkçe ve yazın eğitimi. Gül Yayınevi.
• Göka, E. (2016). Türk grup davranışı. Aşina Kitaplar.
• Hopper, R. (2005). What are teenagers reading? adolescent fiction reading habits and reading choices. Literacy, 113-120.
• Howard, V. (2006). Teens and pleasure reading: a critical assessment from Nova Scotia. https://www.researchgate.net/publication/242697193_Teens_and_pleasure_reading_A_critical_assessment_from/link/02e7e52a05dc56332e000000/download
• Hussain, I. & Munshi, P. (2011). Identifying reading preferences of secondary school students. Creative Education, 2(5), 429-434.
• International Literacy Association. (2018). What’s hot in literacy: 2018 report. https://literacyworldwide.org/docs/default-source/resource-documents/whats-hot-2018-report.pdf
• Jose, G. R. & Raja, B.W.D. (2011). Teachers' role in fosterıng reading skill: effective and successful reading. Manager’s Journal on English Language Teaching, 11(41), 1-10.
• Kanık Uysal, P. (2022). Türkçe dersi sınavlarında yer alan soruların üst düzey düşünme becerileri açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 136-156.
• Karadağ, R. (2014). Okuma ilgisi, tutumları ve alışkanlığı konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi: YÖK ve ProQuest veri tabanları örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35 (35), 1-17.
• Karagöz, B. & Şeref, İ. (2019). Okuma alanındaki araştırmaların bibliyometrik özellikler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 781-799.
• Karatay, H. (2007). İlköğretim Türkçe öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama becerileri üzerine alan araştırması [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Karatay, H. & Dilekçi, A. (2020). Türkçe öğretmenlerine göre öğrencilerin okuma alışkanlıkları. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(2), 1-24.
• Kojo, D. B., Agyekum, B. O. & Arthur, B. (2018). Exploring the effects of social media on the reading culture of students in Tamale technical university. Journal of Education and Practice, 9(7), 47-56.
• Kurnaz, H. & Yıldız, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar (TSA) Dergisi. 19/3, 53-70.
• Lau, K. (2009). Reading motivation, perceptions of reading instruction and reading amount: A comparison of junior and senior secondary students in Hong Kong. Journal of Research in Reading, 32(4), 366-382.
• Loan, F. A. & Shah, R. (2017). Survey of the literature reading habits and preferences of adolescents: a study of a Public school in India. Libres, 27(2), 80-96.
• Maharsi, I.; Ghali, M. I. & Maulani, S. (2019). High school students’ reading habits and perception on reading for pleasure. International Journal of Indonesian Education and Teaching (IJIET), 3 (1), 80-89.
• Manguel, A. (2022). Okumanın tarihi. Yapı Kredi Yayınları.
• Manuel, J. & Robinson, D. (2002). What are teenagers reading? The findings of a survey of teenagers' reading choices and the implications of these for English teachers' classroom practice. In D. Blair, P. Collins (Eds.), English in Australia (pp. 69-78). John Benjamins Publishing Company.
• Mclean K. (2022). Book Sales in the U.S. Are Stronger Than Ever. Publishers Weekly. https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/bookselling/article/89040-book-sales-in-the-u-s-are-stronger-than-ever.html
• Mutlu, H. (2018). Ana Dili Eğitimi Dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: içerik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1196-1209.
• NPD Books. (2021). Ebook sales statistics. https://www.npd.com/news/press-releases/2020/2020-ebook-sales-data/
• Okuma Kültürünü Yaygınlaştırma Platformu. (2019). Türkiye Okuma Kültürü Araştırması http://okuyayplatformu.com/wp-content/uploads/2020/02/okuma-kulturu-arastirmasi.pdf
• Onan, B. (2017). Ana dili öğretiminde yapılandırmacı hedefler üzerine bir tasnif çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 806-822.
• Özdemir, S. (2018). Okumaya ilişkin lisansüstü araştırmaların eğilimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1161-1178.
• Özdemir, E. (1993). Okuma sanatı. İnkılâp Kitabevi.
• Öztürk, M. (2019). Geçen yıl en çok Sabahattin Ali ve Reşat Nuri Güntekin okundu. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/gecen-yil-en-cok-sabahattin-ali-ve-resat-nuri-guntekin okundu/1424464
• Palani, K.K (2012). Promoting reading habits and creating literate society. Researcher World: Journal of Arts, Science & Commerce, 2(1), 90-94.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Piaget, J. (1983). Piaget's theory. P. Mussen (ed). Handbook of Child Psychology. Wiley.
• Rahman, F., Pattu, A. M. & Tammasse (2019). Trends in reading literary fiction in print and cyber media by undergraduate students of Hasanuddin University. International Journal of Education and Practice, 7(2), 66-77.
• Saracho, O. (2000). Family literacy exploring family practice. Early Child Development Care, 172(2), 113-122.
• Schiefele, U., Schaffner, E., Möller, J., and Wigfield, A. (2012). Dimensions of reading motivation and their relation to reading behavior and competence. Reading Research Quarterly, 47, 427–463.
• Schill, R (2011). Social networking teens mare likely to drink use drugs. http://jjie.org/teens- on-facebook-morelikely-dring-or-use-drugs-study-finds/20/13.
• Sénéchal, M. & LeFevre, J. A. (2002). Parental involvement in the development of children’s reading skill: a five-year longitudinal study. Child Development, 73(2), 445-460.
• Solmaz, M. (2018). Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 603-622.
• Sturm, B. W. (2003). The ınformation and reading preferences of North Carolina children. School Library Media Research, 6, 1-30.
• Şahin, N. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları ve okuma motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 914-940.
• Taş, H. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve tercihleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1947-1975.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Kütüphane İstatistikleri. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kutuphane-Istatistikleri-2020-37201
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Yazılı Medya ve Uluslararası Standart Kitap Numarası İstatistikleri. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya-ve-Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-Istatistikleri-2021-45833#:~:text=%C3%9Clkemizde%202021%20y%C4%B1l%C4%B1nda%2072%20bin%20052%20kitap%20yay%C4%B1mland%C4%B1&text=Yay%C4%B1nc%C4%B1lar%20taraf%C4%B1ndan%202021%20y%C4%B1l%C4%B1nda%3B%2072,231%20materyal%20i%C3%A7in%20ISBN%20al%C4%B1nd%C4%B1.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) İstatistikleri. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-(ISBN)-Istatistikleri-2019-33623
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2017). Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) İstatistikleri. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-(ISBN)-Istatistikleri-2017-27601
• TÜİK. (2015). Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) İstatistikleri. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-(ISBN)-Istatistikleri-2015-21541
• Türkiye Yayıncılar Derneği. (2020). Kitap Pazarı Raporu. https://turkyaybir.org.tr/wp-content/uploads/2021/03/Kitap-Pazari-Raporu_2020-1.pdf
• Unrau, N., and Schlackman, J. (2006). Motivation and its relationship with reading achievement in an urban middle school. Journal of Educational Psychology, 100, 81–101.
• Uyar Aydın, C. & Balkan, S. (2022). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma sıklığı ile eleştirel okuma becerileri arasındaki ilişki. SDU International Journal of Educational Studies, 9(1), 29-41.
• Ülper, H. (2010). Okuma ve anlamlandırma becerilerinin kazandırılması. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Varışoğlu, B., Şahin, A. & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(3), 1767-1781.
• Vasylenko, O. V. (2017). The parents’ role in helping children to develop reading skills. Scientific Articles, 12, 71-80.
• Yağmur Şahin, E., Kana, F. & Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal Of Human Sciences, 10 (2), 356-378.
• Yalman, M., Özkan, E. & Kutluca, T. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 14(2), 291-305.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okumayı en çok tercih ettikleri kitaplar üzerine bir inceleme (Trabzon ili örneği) [Yüksek Lisan Tezi, Trabzon Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, D., Ceran, D. & Sevmez, H. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları profili. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 141-165.
• Yusof, N.M. (2010). Influence of family factors on reading habits and interest among level 2 pupils in national primary schools in Malaysia. Procedia Social and Behavioural Sciences, 5, 1160-1165.