Pre-service teachers' self-effıcacy and attitudes towards inclusion: A mixed methods research

Year 2025, Volume: 15 Issue: 2, 1088 - 1110, 27.06.2025

Gülşah Avcı Doğan , Nagihan Baş , Nilüfer Altun

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1615325

Cited By: 1

Abstract

Education through inclusion emphasizes the professional competencies and attitudes of teachers from different areas concerning the education of students with special needs. Courses offered in faculties of education aim to equip preservice teachers with various skills and competencies related to special education. This study aims to identify the relationship between preservice teachers' self-efficacy regarding inclusion practices and their attitudes toward special education teaching, as well as to explore how they explain their self-efficacy and attitudes. The study was conducted using the explanatory sequential design of mixed methods research. Purposeful sampling was employed in the research. In the quantitative phase, two scales were administered to 204 participants. In the qualitative phase, semistructured interviews were conducted with eight participants. The quantitative findings indicate that pre-service teachers perceive themselves as competent in implementing inclusion practices and hold positive attitudes toward special education. The qualitative findings reveal that, while they are aware of the challenges of working with these students and express willingness to collaborate with special education teachers, remain somewhat distant from the field. Even though students may have taken different courses from faculty members in various subfields of special education, undergraduate programs need to be strengthened both theoretically and practically in the field of special education.

Keywords

pre-service teachers , inclusive education , self-efficacy , attitude , mixed methods research

Ethical Statement

does not exist

Supporting Institution

does not exist

Thanks

does not exist

Öğretmen adaylarının kaynaştırmaya yönelik öz yeterlikleri ve tutumları: Karma yöntemler araştırması

Abstract

Kaynaştırma, farklı branşlardaki öğretmenlerin özel gereksinimli öğrencilerin eğitimi hakkında mesleki yeterliklerine ve tutumlarına dikkat çekmektedir. Eğitim fakültelerinde yer alan dersler ile özel eğitime dair çeşitli beceri ve yeterlikler kazandırılmaya çalışılmaktadır. Bu araştırmanın amacı Özel Eğitim ve Kaynaştırma dersini alan farklı branşlardaki öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin öz yeterlikleri ile özel eğitim öğretmenliğine yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemek, öz yeterliklerini ve tutumlarını nasıl açıkladıklarını ortaya koymaktır. Çalışma, karma yöntemler araştırmasının açıklayıcı sıralı deseni ile yürütülmüştür. Araştırmada amaçlı örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Nicel aşamada 204 katılımcıya iki ölçek uygulanmıştır. Nitel aşama için belirlenen sekiz katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Nicel bulgular, öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin kendilerini yeterli algıladıklarını ve özel eğitim öğretmenliğine yönelik olumlu tutuma sahip olduklarını göstermektedir. Nitel bulgularda, özel gereksinimli öğrenci ile çalışmanın zorluklarının farkında olduklarını, ihtiyaç duyduklarında özel eğitim öğretmeni ile iş birliği kurabileceklerini ancak bu alana karşı mesafeli olduklarını dile getirmişlerdir. Özel eğitimin farklı ana bilim dalındaki öğretim üyelerinden dersler almış olsalar da lisans programlarının özel eğitim alanında teorik ve uygulama bakımından güçlendirilmesi gerekmektedir.

Keywords

öğretmen adayları , öz yeterlik , tutum , karma yöntemler araştırması , kaynaştırma

Ethical Statement

Çalışmada etik dışı bir husus bulunmadığını, araştırma ve yayın etiğine özenle uyulduğunu beyan ederiz.

Supporting Institution

Bulunmamaktadır.

Thanks

Bulunmamaktadır.

References

• Ajzen, I. (2001). Nature and operation of attitudes. Annual Review of Psychology, 52(1), 27–58. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.27
• Akar, E., & Ketenoğlu-Kayabaşı, Z. E. (2022). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kaynaştırmaya ilişkin öz yeterlikleri ile duygu, tutum ve kaygılarının incelenmesi. Eğitim bilimlerinde güncel araştırmalar içinde (ss. 157-174). Anı Yayıncılık.
• Akdal, D., Bozdağ, T., Aydın, Y., & Aşkan, A. (2020). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik inançları ile yetersizliği olan bireylerin eğitimine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 4(1), 73-91. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1204333
• Akdemir, B., Çapar, E., & Bayrakdar, M. (2022). İlkokul öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin tutumları ve yeterlilik algıları: bir karma yöntem araştırması. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 1036-1056. https://doi.org/10.24315/tred.953616
• Alsarawi, A., & Sukonthaman, R. (2023). Preservice teachers’ attitudes, knowledge, and self-efficacy of inclusive teaching practices. International Journal of Disability, Development and Education, 70(5), 705-721. https://doi.org/10.1080/1034912X.2021.1922992
• Altunya, N. (2008). Türkiye’de öğretmen örgütlenmesi (1908-2008). Ürün Yayınları.
• Avramidis, E., & Norwich, B. (2002). Teachers’ attitudes towards integration/inclusion: A review of the literature. European Journal of Special Needs Education, 70(5), 705-721. https://doi.org/10.1080/1034912X.2021.1922992
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122-147. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0003-066X.37.2.122
• Baskonuş, T., & Öztürk, D. (2023). Öğretmen adaylarının kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine ilişkin duygu, tutum ve kaygı düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 170-184. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1212256
• Başpınar, S., & Sönmez, N. (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 921-943. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.799776
• Baştuğ, Y. E., & Servi, C. (2021). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere ilişkin tutumlarının metaforik algıları çerçevesinde incelenmesi: Bir karma desen incelemesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8, 770-787. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1843976
• Berry, R. A. W. (2011). Voices of experience: general education teachers on teaching students with disabilities. International Journal of Inclusive Education, 15(6), 627–648. https://doi.org/10.1080/13603110903278035
• Brantlinger, E., Jimenez, R., Klingner, J., Pugach, M., & Richardson, V. (2005). Qualitative studies in special education. Exceptional Children, 71(2), 195-207. https://doi.org/10.1177/001440290507100205
• Boyle, C., Anderson, J., Page, A., & Mavropoulou, S. (2020). Inclusive education: Global issues and controversies. BRILL. https://doi.org/10.1163/9789004431171
• Camcı-Erdoğan, S. (2021). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylerin eğitimine yönelik görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(2), 283-306. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/896332
• Cohen, J.W. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2. Baskı). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203771587
• Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Çev: M. Sözbilir). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W., & Clark, L. P. (2018). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi (Çev: A. Delice). Anı.
• Cumalı, Ö. G. D., & İnce, A. G. M. (2024). Farklı Branşlarda Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Uygulamasına İlişkin Algılarının Belirlenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 14(2), 635-664, doi: 10.23863/kalem.2024.299 Çeliköz, M., & Kölemen, E. B. (2020). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumları ve yenilikçilik düzeyleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1607- 1649. https://doi.org/10.29299/kefad.853997
• Demirbilek, S., Sencer-Özsezer, M., & Demirbilek, M. (2025). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma ile ilgili öğretimsel uygulamalarını ele alan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 26(1), 117-132.
• De Boer, A., Pijl, S. J., & Minnaert, A. (2011). Regular primary schoolteachers’ attitudes towards inclusive education: A review of the literature. International Journal of Inclusive Education, 15(3), 331–353. https://doi.org/10.1080/13603110903030089
• Doğan, M. (2023, Kasım 22). Karma yöntemler araştırmasının özel eğitimde kullanımı [The use of mixed methods research in special education] [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=mMqQqbQAphI
• Dolapçı, S., & Yıldız-Demirtaş, V. (2016). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 141-160. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/358732
• Donohue, D. K., & Bornman, J. (2015) South African teachers’ attitudes toward the inclusion of learners with different abilities in mainstream classrooms, International Journal of Disability, Development and Education, 62(1), 42-59, https://doi.org/10.1080/1034912X.2014.985638
• Erdoğan, S. C. (2020). Öğretmen Adaylarının Özel Gereksinimli Öğrencilerin Eğitimine Yönelik Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-23. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/896332
• Fazlıoğlu, Y., & Doğan, M. K. (2013). Öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 223-234. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/321434
• Friend, M., & Cook, L. (2010). Interactions: Collaboration skills for school professionals (6th ed.). Pearson Education.
• Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. W. (2016). Educational research: Competencies for analysis and applications. Pearson Education.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. In Denzin, N.K ve Lincoln, Y.S. (Eds.) Handbook of Qualitative Research (pp.105-117). Sage Publishing.
• Guest, G. (2013). Describing mixed methods research: An alternative to typologies. Journal of Mixed Methods Research, 7(2), 141-151. https://doi.org/10.1177/1558689812461179
• Işıtan, D., & Dayı, E. (2022). Sınıfında özel gereksinimli öğrenci bulunan genel eğitim öğretmenlerinin özel eğitim danışmanlığına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(1), 85-107. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.790359 İlik, Ş. Ş., & Deniz, S. (2020). Farklı branşlardan öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sırasında kaynaştırma uygulamalarına ilişkin gözlemleri. Kastamonu Education Journal, 28(1), 338-351. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3611
• İnce, M., Fırat Durdukoca, Ş., & Cumalı, D. (2023). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli öğrencilerine yönelik tutumlarının tespit edilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 911-928. https://doi.org/10.53444/deubefd.1264162
• Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26. https://doi.org/10.5172/mra.3.2.114
• Karabulut, H. A. (2023). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik öz yeterliklerinin belirlenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 531-542. https://doi.org/10.38151/akef.2023.68
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel yayıncılık.
• Küçüközyiğit, M. S., Altun Könez, N., & Yılmaz, B. (2017). Developing an attitude scale towards special education as a teaching profession: A Test Study. Journal of the International Society for Teacher Education, 21(2), 27-40. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1176956.pdf
• Leko, M. M., Hitchcock, J. H., Love, H. R., Houchins, D. E., & Conroy, M. A. (2023). Quality indicators for mixed-methods research in special education. Exceptional Children, 89(4), 432-448. https://doi.org/10.1177/00144029221141031
• MEB, 2017. Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları Genelgesi [Inclusive/Integrative Education Implementation Circular] https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/21112929_kaynastirma_genelge.pdf
• MEB, 2023. Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2022-2023 [Ministry of National Education 2022-2023 Formal Education Statistical Data] https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=508
• Melekoğlu, M. A. (2013). Özel gereksinimli öğrencilerle yürütülen etkileşim projesinin genel eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik olumlu tutum ve farkındalık geliştirmeleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi [Examining the impact of interaction project with students with special needs on development of positive attitude and awareness of general education teachers towards inclusion]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1053- 1077.
• Mertoğlu, H. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve ihtiyaçları. The Journal of Academic Social Science, 6(66), 343-365. https://asosjournal.com/?mod=tammetinvemakaleadi=vemakaleurl=1980717962_13447%20Hatice%20MERTO%C4%9ELU.pdfvekey=35425 Onwuegbuzie, A. J., & Johnson, R. B. (2006). The validity issue in mixed research. Research in the Schools, 13(1), 48-63. https://ocd.lcwu.edu.pk/cfiles/Gender%20ve%20Development%20Studies/GDS-502/Thevalidityissueinmixedresearch.pdf#page=55
• Öztürk, D. (2023). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1787-1814. https://doi.org/10.29299/kefad.1195939
• Öztürk, H., Ballıoğlu, G., & Gülten, Ş. E. N. (2014). Öğretmen adaylarının özel eğitimde kaynaştırma uygulamalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1). https://doi.org/10.21666/mskuefd.20982
• Özyürek, M. (2008). Nitelikli öğretmen yetiştirmede sorunlar ve çözümler: Özel eğitim örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 189-226. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/256317
• Rimm-Kaufman, S. E., & Sawyer, B. E. (2004). Primary-grade teachers' self-efficacy beliefs, attitudes toward teaching, and discipline and teaching practice priorities in relation to the responsive classroom approach. The Elementary School Journal, 104(4), 321–341. https://doi.org/10.1086/499756
• Sivrikaya, T., & Yıkmış, A. (2016). Özel eğitim sınıflarında görev yapan özel eğitim mezunu olan ve olmayan öğretmenlerin öğretim süreciyle ilgili gereksinimleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1984-2001. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/291954
• Sönmez, N., Alptekin, S., & Bıçak, B. (2018). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde öz-yeterlik algıları ve hizmet içi eğitim gereksinimleri: Bir karma yöntem çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2270-2297. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-444422
• Şahbaz, Ü., & Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (19), 116-135. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181297
• Şengün, H., & Toptaş, V. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 44-51.
• Şenol, F. B., & Can Yaşar, M. (2020). Change in sentiments, attitudes and concerns towards inclusive education: A perspective from of preservice preschool teachers. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5(9), 1126-1144. https://ijoeec.com/Makaleler/647692259_18.%201126-1144%20fatma%20bet%C3%BCl%20%C5%9Fenol.pdf
• Talancı, S. Ş. (2024). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Öz Yeterlik Algılarının İncelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 99-115.
• Taylor, R. W., & Ringlaben, R. P. (2012). Impacting pre-service teachers' attitudes toward inclusion. Higher Education Studies, 2(3), 16-23. http://dx.doi.org/10.5539/hes.v2n3p16
• Teke, D., & Sözbilir, M. (2021). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik öz yeterliklerini belirlemek için ölçek geliştirme. Eurasian Journal of Teacher Education, 2(1), 55-68. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1503646
• Thomas, D. R. (2006). A general inductive approach for analyzing qualitative evaluation data. American Journal of Evaluation, 27(2), 237-246. https://doi.org/10.1177/1098214005283748
• Toy, S. N., & Duru, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlikleri ile kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 146-173. https://doi.org/10.12984/eed.00332
• Uysal, İ., & Kılıç, A. (2022). Normal dağılım ikilemi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 220-248. https://doi.org/10.18039/ajesi.962653
• Yada, A., Leskinen, M., Savolainen, H., & Schwab, S. (2022). Meta-analysis of the relationship between teachers’ self-efficacy and attitudes toward inclusive education. Teaching and Teacher Education, 109, 103521. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103521
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.Yener, C., & Dayı, E. (2021). Kaynaştırma öğrencileri ile çalışma yapan uzmanlar arasındaki bep sürecindeki iş birliğinin uzman ve aile görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 76-93. https://dergipark.org.tr/en/pub/tred/issue/59869/648737