NEPOTİZM VE ÖRGÜTSEL ADALET İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 65 - 76, 29.12.2020

Tolga Altıntaş

Öz

Nepotizm gerek bireysel gerekse örgütsel düzeyde çalışan tutum ve davranışlarını çoğu zaman olumsuz yönde etkileyen bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Olumsuzluğun ise büyük ölçüde bireylerin eşitsizliğe ve adaletsizliğe uğramalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Nepotizm ile örgütsel adalet ve boyutları arasındaki muhtemel ilişkilerin tespiti çalışan davranışlarının anlaşılmasında bu bağlamda önem arz etmektedir. Bu gerekçe ile bu çalışmada çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın amacına yönelik olarak nicel bir araştırma kurgulanmış ve gerekli veriler online anket yöntemi ile elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Sakarya ilinde faaliyet gösteren işletmelerde çalışan 263 katılımcı oluşturmaktadır. Bulgular çalışanların nepotizm algıları ile örgütsel adalet ve boyutları arasında negatif ilişkilerin olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer bulguya göre nepotizm algısının örgütsel adalet boyutlarından dağıtım adaleti ile ilişkisi diğer boyutlara göre daha şiddetlidir.

Anahtar Kelimeler

nepotizm, örgütsel adalet, işlemsel adalet, etkileşimsel adalet, dağıtımsal adalet

A STUDY ON THE RELATIONSHIP BETWEEN NEPOTISM AND ORGANIZATIONAL JUSTICE

Öz

Nepotism often appears as a phenomenon that negatively affects attitudes and behaviors of employees both individually and organizationally. The negativity is thought to be largely due to individuals suffering from inequality and injustice. The identification of possible relationships between nepotism and organizational justice and its dimensions is important in this context in understanding employee behavior. For this reason, in this study, it was aimed to examine the relationships between employees' perceptions of nepotism and organizational justice. A quantitative research was designed for the purpose of the study and the data was gathered by the online survey method. The research is carried on 263 workers who works at firms operating in Sakarya. Findings reveal that there is a negative relationship between employees' perceptions of nepotism and organizational justice and dimensions. According to the other finding, the relationship between perception of nepotism and distributive justice is more severe than other dimensions.

Anahtar Kelimeler

Nepotism, Organizational Justice, Distributive Justice, Procedural Justice, Interactional Justice

Kaynakça

• Abdalla, H. F., Mahrabi, A. S., & Raggad, B. G. (1998). Assessing the perceptions of human resource managers toward nepotism. International Journal of Manpower, 19(8), 554-570.
• Akçayavuz, E. (2017). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 805-831.
• Aktaş, E. (2010). Performans değerlendirme sistemlerinin örgütsel adalet algısı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Akyüz, A. N. (2013). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılık ve iş performansı üzerindeki etkisi; Öğretmenler üzerine ampirik bir çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Araslı, H., Bavik, A., & Ekiz, E. H. (2006). The effects of nepotism on human resource management: The case of three, four- and five-star hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy, 26(7/8), 295–308.
• Araslı, H., & Tümer, M. (2008). Nepotism, favoritism and cronyism: a study of their effects on job stress and job satisfaction in the banking industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality, 36(9), 1237-1250.
• Arslaner, E., Erol, G., & Boylu, Y., (2014). Konaklama işletmelerinde nepotizm ve örgütsel adalet algısı üzerine bir araştırma. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 62-77.
• Arslantürk, G., & Şahan, S. (2012). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin Manisa il emniyet müdürlüğü örnekleminde incelenmesi. Polis Akademisi Kayseri Polis Meslek Yüksek Okulu, Polis Bilimleri Dergisi, 14(1), 135-159.
• Ateş, Ö. (2005). Aile şirketlerinde değişim ve süreklilik. Ankara Sanayi Odası Yayını, Yayın No:56, 12- 70.
• Baltacı, F., Güçlü, C., & Çeliker, N. (2014). liderlik davranışının örgütsel adalet algısı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Konaklama işletmelerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 353-370.
• Bağdemir, A. (2009). “Adalet mülkün temelidir” özdeyişi üzerine. Turkish Studies, 4(3), 283-296.
• Bies, R. J., & Moag, J. F. (1986). Interactional justice: Communication criteria of fairness. In R. J. Lewicki, B. H. Sheppardand M. H. Bazerman (Eds.). Research on negotiations in organizations, 1, 43-55.
• Büte, M. (2011). Perceived nepotism and its relation to job satisfaction, negative word of mouth and intention to quit. Electronic Journal of Social Sciences, 10(36), 187-203.
• Büte, M., & Tekarslan, E. (2010). Nepotizmin çalışanlar üzerine etkileri: Aile işletmelerine yönelik bir saha araştırması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar 2010, 6(1), 1-21.
• Cihangiroğlu, N., & Yılmaz, A. (2010). Çalışanların örgütsel adalet algısının örgütler için önemi. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (19), 195-213.
• Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 86(3), 386-400.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E., & GiUiland W. (2007). The management of organizational justice. Academy of Management Perspectives, 21, 34-48.
• Çalışal, S. (2015). Türk siyasal hayatı demokrat parti dönemi politik patronaj ilişkileri. (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Develi, N. (2008). Aile işletmeleri, Aile işletmelerinde karşılaşılan yönetim ve organizasyon sorunları: Mersin örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Erdem, M., & Meriç, E. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(3), 467–498.
• Ford, R., & Mclaughin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal, September, 64. Fritz, R. (2003). Başkasına çalışarak zengin olunmaz. Çeviri: Özlem Nudralı, Alkım Kitapçılık Yayıncılık, 2003.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today and tomorrow. Journal of Management,16(2), 399–432.
• Günel, R. (2005). Aile işletmelerinde yönetimin bir sonraki kuşağa devrinde karşılaşılan sorunların tespitine ve bu sorunların çözümüne ilişkin bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Hernandez, E. H. & Page, R. A. (2006). Nepotism in employment recruitment process: How nepotism builds organizational commitment. Journal of Business Management and Change, 1(1), 3-14.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1),67–92.
• İyiişileroğlu, S. C. (2006). Aile şirketleri: Adana ve çevresinde faaliyet gösteren aile şirketlerinde nepotizm uygulamasının tespitine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana.
• James, M. S. (2005). Antecedents and consequences of cynicism in organizations: An examination of the potential positive and negative effects on school systems. A Dissertation Presented to the College of Business, The Florida State University, 1-145.
• Joffe, A. H. (2004). Nepotism for all times. Society, September/October, 74–79.
• Kahraman, Z. (2017). Okul yöneticileri ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Sebahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karacaoğlu, K., & Yörük, D. (2012). Çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları: Orta Anadolu bölgesinde aile işletmesi uygulaması. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3), 43-64.
• Kaba, A., & Aktaş, H. (2018). Nepotizm ve örgütsel adalet algısının bireysel performansa etkisi: Özel eğitim kurumlarında çalışanlar üzerine bir araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Bildiriler Kitabı, 291-299.
• Karakaş, M., & Çak, M. (2007). Yolsuzlukla mücadelede uluslararası kuruluşların rolü. Maliye Dergisi, 153, 74–101.
• Khan, S., Mukhtar, S. N., & Khan, M. A. (2010). Link between organizational justice and employee job performance in the work place. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2(3), 121-132.
• Kiechel, W. (1984). How to relate to nepotism. Fortune, 143-144.
• Küçükaltan, P. D., Tükeltürk, D. Ş., & Gürkan, Y. D. (2015). Örgütsel davranışta güncel konular (1. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özler, H., Özler, D., & Gümüştekin, G. (2007). Aile işletmelerinde nepotizmin gelişim evreleri ve kurumsallaşma. Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 437-450.
• Özsemerci, K. (2002). Türk kamu yönetiminde yolsuzluklar, nedenleri, zararları ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), TODAİE, Ankara.
• Schmiesing, R. J., Safrit, R. D., & Gliem, J. A. (2003). Factors affecting OSU extension agents’ perceptions of organizational justice and job satisfaction. Journal of International Agricultural and Extension Education, 10(2), 25-33.
• Spranger, J. L., Colarelli, S. M., Dimotakis, N., Jacob, A. C., & Arvey R. D. (2012). Effects of kin density within family-owned businesses. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 119, 151-162.
• Tekeli, İ. (2014). Örgütsel adalet ve ödüllendirme algısının örgütsel bağlılığa etkisi: İstanbul ili Ataşehir İlçe Emniyet Müdürlüğü çalışanlarına yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Thibaut, J. W., & Walker, L. (1975). Procedural justice: A psychological analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Vinton, K. L. (1998). Nepotism: An interdisciplinary model. Family Business Review, 11(4), 297-303.
• Yavuz, B., & Akın, A. (2016). Nepotizm ile örgütsel adale arasındaki ilişkiyi tespit etmeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 1270-1281.
• Yelboğa, A. (2012). Örgütsel adalet ve iş doyumu ilişkisi: Ampirik bir çalışma. Ege Akademik Bakış, 12(2), 171-182.