Ortaçağ İslam dünyasında ve tıp alanındaki çalışmalarda umumiyetle ateşlik hastalıkları ifade etmek için kullanılan humma çeşitli sebeplerle ortaya çıkan bir hastalık türüdür. Vücutta oluşan alerjik reaksiyonlar, ağrılar, açlık ve susuzluk, güneş çarpması ve kokuşmuş sular gibi pek çok sebep hummanın ortaya çıkmasına neden olur. Bununla birlikte hummanın belirtileri de tedavileri de değişir. Nitekim farklı türleri olan hummanın her türünün tanımı, belirtileri ve uygulanan tedavileri birbirinden farklılık arz etmektedir. Bu çalışmada hummanın bir türü olan humma-yi yevmî yani günlük humma İslam tıbbının en önemli isimlerinden ve Hârizmşahlar döneminin meşhur hekim ve cerrahı Seyyîd İsmâil Cürcânî’nin (ö. 531/1137) Farsça ilk tıp ansiklopedisi kabul edilen Ẕaḫîre-i Ḫârizmşâhî (Hârizmşah’ın Hazinesi) adlı eseri üzerinden incelenmiştir. Müellif 5. Kitapta 27 bab halinde anlattığı günlük hummanın tanımı, belirtileri ve tedavileri konularında oldukça faydalı bilgiler verir. Öyle ki bu bilgilerin çoğu bugün dahi güncelliğini korumakta ve modern tıp uygulamaları için yol gösterici olmaktadır.
Bu çalışmada Ẕaḫîre-i Ḫârizmşâhî üzerinden Ortaçağ dünyasının en yaygın hastalıklarından biri olan hummanın izi sürülecek ve tıp çalışmalarında yeterince teveccüh gösterilmemiş bu eserin önemi ortaya koyulmaya çalışılacaktır.
İsmâil Cürcânî Ẕaḫîre-i Ḫârizmşâhî humma-yi yevmî hastalık. İsmâil Cürcânî, Ẕaḫîre-i Ḫârizmşâhî, humma-yi yevmî, hastalık.
The Fever, which is generally used to express fever diseases in the medieval Islamic world and in the studies in the field of medicine, is a type of disease that occurs for various reasons. Many reasons such as allergic reactions in the body, pain, hunger and thirst, sunstroke, and stinking water cause fever to occur. However, the symptoms and treatments of fever vary. As a matter of fact, the definition, symptoms, and treatments of each type of fever, which are different types, differ from each other. In this study, humma-yi yevmî, a type of fever, was examined through the work of Sayyed Ismāʿīl D̲j̲urd̲j̲ānī (d. 531/1137), one of the most important names of Islamic medicine and the famous physician and surgeon of the Khwārazmshāhs period, Dhakhīra-i Khwārazmshāhī, which is considered the first Persian medicine encyclopedia. The author gives very useful and different information about the definition, symptoms, and treatments of daily fever, which she describes in twenty-seven chapters in the fifth book. Especially in the work of D̲j̲urd̲j̲ānī, it is seen that she gives more detailed information about the etiology and treatment of fever than the medical scholars of his time. So much so that most of this information is up to date even today and guides modern medicine practices.
In this study, one of the most common diseases of the medieval world, fever, will be traced through Dhakhīra-i Khwāraizmshāhī and the importance of this work, which has not been given enough attention in medical studies, will be tried to be revealed. While doing this, the relevant parts of the work will be translated from Persian to Turkish and shown in the text.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Turkish and Islamic Intellectual History |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | June 26, 2023 |
Submission Date | February 14, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 Volume: 6 Issue: 1 |
Articles published in Ortaçağ Araştırmaları Dergisi are licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY-NC 4.0). Ortaçağ Araştırmaları Dergisi provides immediate open-access to its content, reflecting its conviction in advancing global knowledge exchange. The opinions presented in the articles are the sole responsibility of their respective authors and do not present the view or opinions of Ortaçağ Araştırmaları Dergisi. Terms of Use & Privacy Policy