Klasik dönem İslâm mezhepleri/fırkaları zamanın ruhuna göre yeniden
ele alınabilir mi? Klasik mezheplerin gerek düşünce yapısı gerekse sosyolojik
birikimi bugüne nasıl taşınabilir? Neler söyler? Klasik İslâm düşünce ekolleri
bugüne tam anlamıyla transfer olamazsa, isimlendirme ve nazarî birikimin
farklılığı nasıl ifade edilmelidir? Bu gibi soruların modern dönemlerde İslâm
düşüncesinin nerelerine tekâbül ettiğini ortaya koymak ve bugünün sorun ve
söylemlerini asırlar öncesinin birikimiyle özdeşleştirmek daha başka açmazları
da beraberinde getirmektedir. Tarihin donmadığı ve sürekli akış içinde olduğu
aşikârdır. Bu gerçeğe aykırı çıkarımlar ve yorumlar yapmak demek; anakronizme,
zaman-fikir ve kavram kaymalarına davetiye çıkarmak demektir. Bu konuda yapılan
çalışmaların dikkat çektiği bazı hususlar olduğu gibi eksik ve gözden kaçan
önemli noktalar da mevcuttur. Örneklem olarak aldığımız Neo Mu’tezile
söylemini, zikrettiğimiz sorular etrafında düşünmek, tarih sahnesinden çekilmiş
bir klasik düşünce okulu olan Mu’tezile’nin bu modern söylemle bazı yönler
üzerinden irtibatının kurulması tarihî ve nazarî yönden birtakım problemleri
beraberinde getirmektedir. Bu noktada düşünce ekollerinin fikrî birikimlerinin
tarihsel bir süreç içinde ve o günün şartlarında değerlendirilmesi oldukça
mühim bir yerde durmaktadır. Her ne kadar klasik dönemin düşünce ekolleri
tarihten çekilmiş olsa da zihniyet ve ruh olarak başka şekillerde kendini
hissettirebilir. Bu durumun takip edilmesine ve karşılaştırmalı zihniyet
analizlerine tarihî bakış açılarını da dikkate alarak yoğunlaşmak gerekir.
Çalışmamızda, modern zamanların bazı çıkarımlarından yola çıkılarak yapılan
“Akılcı-İslâmî” yorumların Mu’tezile düşünce geleneğiyle irtibatlandırılıp “Neo
Mu’tezile” adıyla yeniden sunulmasının bazı sakıncalı ve karmaşık yönlerine
dikkat çekip, bu durumun yanlış okumalara sebebiyet vermemesi noktasında
önerilerimizi sunacağız. İslâm Düşünce Ekolleri Geleneğini bir bütün olarak
okuma, anlayıcı-açıklama ve tasvîrî-betimleyicilik (descriptivity) ilkelerini
çalışmamızda ön planda tutmaya gayret göstereceğiz.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Religious Studies |
Journal Section | Article |
Authors | |
Publication Date | July 31, 2019 |
Submission Date | June 18, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 9 Issue: 2 |
Hope to be enlightened in the light of knowledge ....
ODÜSOBİAD