Unamuno ve “Çağdaş Hıristiyanlık”

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1565 - 1588, 02.08.2022

Sadık Kılıç

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1133160

Öz

“Hasan Hanefi’den çevirmiş olduğum bu araştırma/makale, İspanyol filozof Miguel de Unamuno açısından, tarih
boyunca Kadim Hıristiyanlığı incelemektedir. Hasan Hanefi burada, eski Hristiyanlar nezdinde tarih boyunca
Hristiyanlık inançlarını araştırırken, bir yandan onu eleştirir, bir yandan da kendi bakış açısından onu açıklamayı
gaye edinir. Hasan Hanefi yine burada, Papalık kurumu vasıtasıyla teessüs etmiş olan Hristiyanlık inançlarını,
içinde Komünizm, Sosyalizm, Varoluşçuluk gibi ekollerin bulunduğu çağının felsefeleriyle mukayese eder. Hasan
Hanefi’nin dediğine göre, Unamuno şöyle bir netice çıkarır: Çağdaş Hıristiyanlık, hayat, dinamizm, yenilenme ve
ruhi diriliş ile damgalı olan İsa ibn Meryem’den kaynaklı o asil cevherini ve etkisini yitirmiş; ister ferdi olsun
isterse toplumsal, ruhlar üzerinde etkisini ve gücünü yetirmiş bir şeye dönmüştür.. Şunu söylememiz de
mümkündür: Müellifimiz Hasan Hanefi, Hıristiyanlığın özü ve mahiyeti bakımından, çağının felsefeleri ve
akımları ile, daha sonra gelecek olan ve beşeriyet üzerinde, bilhassa Avrupalılar üzerinde etkisi olan felsefeler
arasında kıyaslamalar yapar.. Bütün bunlardan sonra kesin olarak şu sonucu çıkarır: Bazı felsefeler, özü ve
mahiyeti bakımından Hıristiyanlık dinine veya İsa’nın mesajına, tarih boyunca kurumsallaşmış olan Hıristiyanlık
dininden daha yakındır! Ve şöyle sürdürür açıklamalarını: “Hıristiyanlık dini özellikle Skolastik çağlar boyunca
mahiyetini ve ilahi karakterini yitirmiş ve nerede ve hangi zamanda yaşıyor olursa olsun, körü körüne bir
bağlılığın dışında insan ruhu üzerinde tesiri olmayan mekanik bir inanç haline dönüşmüştür!”.

Anahtar Kelimeler

Unamuno, din, felsefe, varoluş felsefesi, hayat ve inanç

Unamuno and “Contemporary Christianity”

Öz

“This article/research that I translated from Hasan Hanafi examines, in terms of Spanish philosopher Miguel
de Unamuno, the ancient Christianity throughout history. While Hasan Hanafi, here, researched Christianity
beliefs in the presence of Ancient Christians, on the one hand, he criticizes it, on the other hand, from his own
viewpoint, aims for an explanation of it. Hasan Hanafi, also here, compares the Christianity beliefs established
by the institution of the papacy with philosophies of his age which include schools like communism, socialism,
and existentialism. According to what Hasan Hanafi said, Unamuno follows such a conclusion: contemporary
Christianity has lost that noble ore and effect arising from Jesus son of Mary, who is prominent with/stamped
with the life, dynamism, regeneration, and the spiritual resurrection; whether individually or socially, it has become such a thing that loses its effect and power on spirits. We also may say: That our author Hasan Hanafi,
in terms of the essence and nature of Christianity, makes comparisons between the philosophies and trends of
his age and philosophies that will come later and have an impact on humanity, especially on Europeans… After
all this, definitely, he concludes such a result: Some philosophies are closer to, in its essence and nature, the
Christianity religion and the message of Jesus, than the Christianity religion, institutionalized throughout
history! and he maintains his explanations: that Christianity religion has lost, especially throughout scholastic
ages, its nature and divine character and, no matter where and when one lives, except a blind devotion, has
become a mechanic belief ineffective on human spirit!.”

Anahtar Kelimeler

Unamuno, religion, philosophy, the philosophy of existence, the life and the belief

Kaynakça

• Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkilâp Yayınları, 12. Baskı, İstanbul- 1998.
• Aydın, Fuat, Yahudilik, Mahya Yayıncılık, 3. Bsk., İstanbul-2018.
• bin Nebi, Mâlik, Şurûtu’n-Nahda, Tercüme edenler: Abdu’s-Sabûr Şâhin-Ömer Kamil Miskâvî, Mektebetu Dâri’l-Urûbe, 2. Baskı, Mısır, 1961.
• Bolay, Süleyman Hayri, Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü, 10. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara- Ocak 2009.
• Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, 7. Baskı, İstanbul-2010.
• el-Câbirî, Muhammed Abid (1935-2010), “Üç Semavi Dinin temel Birliği Hakkında”, çev. Sadık Kılıç, Dini Araştırmalar, Eylül-Aralık 2008, Cilt: 11, sayı: 32.
• Çelik, Mehmet, Süryani Kadim Kilisesi, (Basılmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Erzurum-1985.
• Eliade, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, çev. Lale Arslan Özcan, ALFA/MİTOLOJİ, 1. Basım: Eylül, İstanbul-2017
• Foulquié, Paul, Dictionnaire de La Langue Philosophique, Ed. PUF., Paris-1969.
• el-Kâri, Aliyy, Kitabu’l-Fıkhi’l-Ekber li’l-İmamı’l-E’zam Ebi Hanife ve Şerhuhu, 1. Bsk., 1323, Mısır.
• el-Gazzali, Ebu Hamid Muhammed ibn Muhammed ibn Muhammed, el-İktisad fi’l-İ’tikad, Hazırlayanlar: İbrahim Agah Çubukçu-Hüseyin Atay, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Nur Matbaası, Ankara-1962
• Gemuhluoğlu, Fethi, “Dostluk Üzerine”, Fethi Gemuhluoğlu Kitabı, İz Yayıncılık, 3. Baskı, İstanbul-2015.
• İbn Aşûr, Tahir, Tefsiru’t-Tahrir ve’t-Tenvîr, ed-Daru’t-Tunûsiyye li’n-Neşr, Tunus, 1984.
• Kılıç, Nuran, Unamuno’da İnsan ve Sorunsalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana bilim Dalı, Erzurum-2020.
• Lloyd, John & Mitchinson, John, Afili Lügat, çev. Duygu Akın, Domingo, İstanbul- 2010.
• Luther, Martin, Doksan Beş Tez, çev. C. Cengiz Çevik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, I. Basım, Ocak, İstanbul-2018.
• Magill Frank, (1927-2013), Egzisyansiyalist Felsefenin Beş Klasiği. Çev. Vahap Mutal, Haraket Yayınları, Birinci Baskı, Mayıs, İstanbul-1971.
• Moeller, Charles, Jean-Paul Sartre ve Tabiatüstünün Bilinmemesi, çev. Mehmet Toprak, Remzi Kitabevi, Yükselen Matbaası, İstanbul-1969.
• Pascal, Blaise, Düşünceler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Çev. Devrim Çetinkasap, I. Basım, Temmuz, İstanbul-2017.
• er-Razî, Fahreddin, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l-Fikr li’t-Tıbâ’a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî’, 1. Baskı, 1401/1981
• Robert, Paul, Dictionnaire Alphabétique et Analogique de La Langue Française. 1997.
• Tokat, Latif, Varoluşçu Teoloji, Elis Yayınları, Birinci Baskı, Mart, 2013.
• de Unamuno, Miguel, Hayatın Trajik Duygusu, çev. Mehmet Sait Şener, Divan Kitap, 1. Baskı, Ankara-2014.