Oyunla Yazının Keşfi Programı’nın okul öncesi çocukların yazı farkındalığı becerilerine etkisinin incelenmesi

Year 2025, Volume: 15 Issue: 3, 1556 - 1582, 28.09.2025

Nilüfer Kurul , Neslihan Durmuşoğlu Saltalı

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1585697

Abstract

Bu araştırmada; oyun temelli Oyunla Yazının Keşfi Eğitim Programı’nın okul öncesi çocuklarının yazı farkındalığı becerilerine etkisi incelenmiştir. Araştırma deneysel desenlerden ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desende yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Konya il merkezinde bir devlet okuluna bağlı anasınıfında öğrenim gören 5-6 yaş grubundaki 26 (16’sı deneme, 10’u kontrol grubu) çocuk oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak; çocuklara ve ailelere ilişkin bazı demografik bilgilerin elde edilmesi amacıyla kişisel bilgi formu ve çocukların yazı farkındalığı becerilerini ölçmek için Erken Okuryazarlık Becerileri Değerlendirme Aracı’nın yazı farkındalığı alt boyutu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında deney ve kontrol grubunda yer alan çocukların yazı farkındalığı ön-test, son-test puanları ve deney grubuna ait izleme testi puanları ‘Erken Okuryazarlık Becerileri Değerlendirme Aracı ile elde edilmiştir. Deneme grubundaki çocuklara 8 hafta boyunca haftada 3 gün yaklaşık 45 dakika süren ve araştırmacı tarafından geliştirilen “Oyunla Yazının Keşfi” eğitim programı uygulanmıştır. Bu süreçte kontrol grubu ise Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) okul öncesi eğitim programı çerçevesinde eğitimine devam etmiştir. Araştırmanın bulgularına göre deneme grubundaki çocukların son test puanlarının kontrol grubu çocuklarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Deneme grubundaki çocukların son test puan ortalamalarındaki artışın kontrol grubu çocuklarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olması Oyunla Yazının Keşfi Eğitim Programı’nın okul öncesi dönem çocukların yazı farkındalığı becerilerinin desteklenmesinde etkili olduğunu göstermektedir. Araştırma kapsamında ayrıca Oyunla Yazının Keşfi Eğitim Programı’nın etkisinin kalıcı olup olmadığının belirlenmesi amacıyla deney grubundaki çocuklara program uygulamasından sekiz hafta sonra Erken Okuryazarlık Becerileri Değerlendirme Aracı izleme testi olarak yeniden uygulanmıştır. Son test-kalıcılık testi karşılaştırmalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark ortaya çıkmadığı saptanmıştır. Bu bulguya dayalı olarak Oyunla Yazının Keşfi Eğitim Programı’nın okul öncesi dönem çocuklarının yazı farkındalığı becerilerini artırmadaki etkisinin kalıcı olduğu söylenebilir.

Keywords

Okul Öncesi Çocuklar , Yazı Farkındalığı Becerisi , Oyunla Yazının Keşfi Programı.

Investigating the effects of the Discovering Print through Play Program on print awareness skills of preschool children

Abstract

In this study, the effect of the Discovering Print through Play program on preschool children's print awareness skills was examined. The research employed a quasi-experimental pretest-posttest control group design. The study sample consisted of 26 children aged 5 to 6 years (16 in the experimental group and 10 in the control group) enrolled in a kindergarten class at a public school in the city center of Konya. For data collection, a personal information form was used to gather demographic information about the children and their families, and the Print Awareness subscale of the Early Literacy Skills Assessment Tool was employed to assess children’s print awareness skills. The pretest and posttest scores of children in both the experimental and control groups, as well as the follow-up test scores of the experimental group, were obtained using this tool. Children in the experimental group participated in the Discovering Print through Play program, developed by the researcher, for eight weeks, three days a week, with each session lasting approximately 45 minutes. During this period, children in the control group continued their education under the standard preschool curriculum provided by the Ministry of National Education (MoNE). According to the study’s findings, the posttest scores of the children in the experimental group were significantly higher than those of the children in the control group. This statistically significant improvement in the posttest mean scores of the experimental group compared to the control group indicates that the Discovering Print through Play program is effective in supporting preschool children's print awareness skills. Additionally, to determine whether the effects of the program were sustained over time, the Print Awareness subscale of the Early Literacy Skills Assessment Tool was re-administered to the experimental group eight weeks after the completion of the program as a follow-up test. No statistically significant difference was found between the posttest and follow-up test scores. Based on this finding, it can be concluded that the Discovering Print through Play program has a lasting impact on the development of print awareness skills in preschool children.

Keywords

Preschool children , print awareness skills , Discovering Print through Play program

References

• Adams, A. M., Soto-Calvo, E., Francis, H. N., Patel, H., Hartley, C., Giofrè, D., & Simmons, F. R. (2021). Characteristics of the preschool home literacy environment which predict writing skills at school. Reading and Writing, 34, 2203-2225. https://doi.org/10.1007/s11145-021-10133-w
• Alisinanoğlu, F., & Şimşek, Ö. (2012). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarının okul öncesi dönemdeki çocukların yazmaya hazırlık becerilerine etkisinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(2), 1-14.
• Aslan, D., & Özmen, E. R. (2024). Implementation of the shared reading programme for children with mild ıntellectual disability and their peers with low print awareness. International Journal of Disability, Development & Education, 1-16. https://doi.org/10.1080/1034912X.2024.2408672
• Bayraktar, V., & Temel, F. (2014). Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programı’nın çocukların okuma-yazma becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 8-22.
• Benli, F. Ö., Demir, B. N., & Bay, D. N. (2022). Okul öncesi eğitimde yazı farkındalığına yönelik öğretmenlerin sınıfta yaptıkları çalışmaların incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(13), 305-327. https://doi.org/10.57135/jier.1143046
• Bigozzi, L., Vettori, G., & Incognito, O. (2023). The role of preschoolers’ home literacy environment and emergent literacy skills on later reading and writing skills in primary school: A mediational model. Frontiers in Psychology, 14, 1113822. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1113822
• Coşkun, L. (2024). An advanced modeling approach to examine factors affecting preschool children’s phonological and print awareness. Education and Information Technologies, 29(9), 11155-11182. https://doi.org/10.1007/s10639-023-12216-3
• Clay, M. (2005). An observation survey of early literacy achievement (2. Baskı). Heinemann.
• Demir, M., & Bilgi, A. D. (2018). Yazıca zenginleştirilmiş oyunun anaokuluna devam eden zihin yetersizliği olan öğrencilerin yazı farkındalığı becerilerine etkisi. İlköğretim Online, 17(1), 450-468. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.413802
• Efe, M., & Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182257
• Erbay, F., & Saltali, N. D. (2012). Altı yaş çocuklarının günlük yaşantılarında oyunun yeri ve annelerin oyun algısı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 249-64. Ertekin, B. D., & Çamlıbel-Çakmak, Ö. (2024). Erken okuryazarlık eğitim programı’nın 60-69 aylık çocukların erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1517-1539. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1409534
• Justice, L. M., & Ezell, H. K. (2004). Print referencing: An emergent literacy enhancement strategy and its clinical applications. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 35(2), 185-193. http://dx.doi.org/10.1044/0161-1461(2004/018)
• Kandır, A. & Yazıcı, E. (2016). MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programı’nın okuma yazma becerilerinin gelişimi yönünden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3), 451-488.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik yöntemleri. Tekışık matbaası.
• Karaman-Benli, G., & Aytar, A. G. (2016). Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın (EOBDA) geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 516-541. http://dx.doi.org/10.17860/EFD.02080
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. (24. baskı). Nobel yayıncılık.
• Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 37(44), 52-54. http://dx.doi.org/10.5395/rde.2013.38.1.52
• Kuby, P., & Aldridge, J. (1997). Direct versus indirect environmental print instruction and early reading ability in kindergarten children. Reading Psychology: An International Quarterly, 18(2), 91-104. https://doi.org/10.1080/0270271970180201
• Li, X., Zhang, W., Ni, A., & Li, S. (2024). The home literacy environment and children’s emergent literacy development: a follow-up study. Reading and Writing, 1-27. https://doi.org/10.1007/s11145-024-10578-9
• McGee, L. M., & Morrow, L. M. (2005). Teaching literacy in kindergarten. Guilford Press.
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2013). Okul öncesi eğitimi programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195712275243-okuloncesi_egitimprogrami.pdf
• Missall, K., Reschly, A., Betts, J., McConnell, S., Heistad, D., Pickart, M., ... & Marston, D. (2007). Examination of the predictive validity of preschool early literacy skills. School Psychology Review, 36(3), 433-452. https://doi.org/10.1080/02796015.2007.12087932
• Musa, M. (2025). Play facilities as predictors of pre-reading skills acquisition among preschoolers in Chanchaga Local Government Education Area of Niger State. Rima, 4(1). 312-319.
• Poyraz, H. (2003). Okul öncesi dönemde oyun ve oyuncak (2. Baskı). Anı Yayıncılık
• Pyle, A., Prioletta, J., & Poliszczuk, D. (2018). The play-literacy interface in full-day kindergarten classrooms. Early Childhood Education Journal, 46, 117-127. http://dx.doi.org/10.1007/s10643-017-0852-z
• Rohloff, R., Tortorelli, L., Gerde, H. K., & Bingham, G. E. (2023). Teaching early writing: Supporting early writers from preschool to elementary school. Early Childhood Education Journal, 51(7), 1227-1239. https://doi.org/10.1007/s10643-022-01365-8
• Sevinç, M. (2009). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. Morpa Yayıncılık.
• Terrell, P., & Watson, M. (2018). Laying a firm foundation: Embedding evidence-based emergent literacy practices into early intervention and preschool environments. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 49(2), 148-164. http://dx.doi.org/10.1044/2017_LSHSS-17-0053
• West, S. G., Finch, J. F., & Curran, P. J. (1995). Structural equation models with nonnormal variables: problems and remedies. İçinde: R. H. Hoyle (Ed.). Structural equation modeling: Concepts, issues and applications. Sage, ss. 56-75.
• Wood, E., & Atfield, J. (2003). Play, learning and the early childhood curriculum. Chapman.
• Yalım, N. (2003). İlköğretim dördüncü sınıf fen bilgisi dersinin yaratıcı drama yöntemi ile öğretiminin öğrencilerin akademik branşlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yalman, F. (2020). Kütüphanede verilen Kitapların Eğlenceli Dünyası eğitim programının çocukların erken okuryazarlık becerilerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Zhang, C., Zhang, X., Bingham, G. E., & Zhang, L. (2025). Association between young Chinese children’s early writing skills and the Chinese preschool classroom writing environment. Early Education and Development, 36(1), 102-128. https://doi.org/10.1080/10409289.2024.2360876