THE UNDERWORLD IN THE HITTITES

Yıl 2008, Cilt: 9 Sayı: 1, 231 - 247, 01.03.2008

Fatma Sevinç

Öz

Hittites, who founded a state centered at Hattusha (now Boğazköy) in 1650 B.C. by the leadership of Hattusili I, managed to control most of the Ancient Near East in the following centuries. In addition to their political and military achievements, they created a synthesis of civilization. In doing that, they were especially influenced by the belief and culture of other people living on Anatolia in second millennium B.C. Among these people were primarily the Hurrians who were living in southeast of Anatolia and North Syria. They gave to Hittites a new idea of universe. According to information obtained from Hittite texts, the universe had a dual character consisting of sky and earth. The earth also comprised the underground. This research was related to the underground defined as “dirty” or “dark” in Hittite texts. Underground was also the land of the dead. But there were situations where it was necessary to make contact with underground in some conditions. These were the situations in which dirtiness needed to be sent to underground. In such situations, a pit was digged on the ground and communication with the underground was established.

Anahtar Kelimeler

Hittites, Underground, Underground Deities

HİTİTLERDE YERALTI DÜNYASI

Öz

M.Ö. 1650 yılında I.Hattušili’nin önderliğinde Hattuša (bugünkü Boğazköy) merkezli bir devlet kuran Hititler sonraki yüzyıllar boyunca Ön Asya’nın büyük bölümüne hâkim olmayı başarmışlardır. Siyasi ve askeri anlamdaki bu büyük başarılarının yanı sıra uygarlık alanında da bir sentez yaratmışlardır. Özellikle de M. Ö. 2. bin yıl Anadolu’sunda yaşayan diğer halkların inanç ve geleneklerinden etkilenmiş ve faydalanmışlardı. Bu halkların başında Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye bölgesinde varlığını sürdürmüş olan eski halklardan Hurriler yer alıyordu. Hurriler Hititlere yeni bir evren anlayışı bağışlamışlardır. Hitit metinlerinden edindiğimiz bilgiye göre evren gökyüzü ve yeryüzü olarak ikili kapsamaktadır. Ele aldığımız konu yeraltı dünyasıdır ve metinlerde genellikle “kirli” veya “karanlık/kara” kavramıyla tanımlanmaktadır. Yeraltı dünyası aynı zamanda ölümün ve ölülerin diyarıdır. Fakat onunla bağlantı kurmanın zorunlu olduğu durumlar da söz konusudur. Bunlar yeraltına gönderilmesi gerektiği düşünülen “kirlilik” durumlarıdır. Böyle durumlarda yere bir çukur kazılır ve yeraltıyla ilişkiye geçilir.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Yeraltı, Yeraltı Tanrıları

Kaynakça

• Akurgal E., (1993), Anadolu Uygarlıkları, İzmir.
• Alp S., (2003), Hitit Güneşi, Ankara.
• Alp S.-Erkut S.,(2002), “Hitit Kralı III. Hattuşili ile Kraliçe Puduhepa'nın Gümüş Tablet Üzerindeki Mühürleri”- “The Seals of the Hittite King Hattuşili III and the Queen Puduhepa on a Silver Tablet”, Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, Sayı 5, 1-6.
• Beckman G. M., (2003), “Opfer. A. II. Nach schriftlichen Ouellen, Anatolien”, Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie 10, Berlin. New York, 106–111.
• Bryce T., (2003), Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum, (çev. Müfit Günay), Ankara.
• Collins B. J. (2002a), “Necromancy, Fertility and the Dark Earth: The Use of Ritual Pits in Hittite Cult”, Magic and Ritual in the Ancient World, P. Mirecki - Marvin Meyer (eds.), Leiden. Boston. Köln, 224– 241.
• ____________, (2002b), “Animals in the Religions of Ancient Anatolia”, A History of the Animal World in the Ancient Near East, B. J. Collins (ed.), Leiden. Boston. Köln, 309–334.
• Coşkun Y., (1979), Boğazköy Metinlerinde Geçen Bazı Seçme Kap İsimleri, Ankara.
• Dinçol M. A., (1982), “Hititler”, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi I, İstanbul.
• Goetze A., (1958), “A Hittite Myth: The Telepinus Myth”, The Ancient Near East: An Anthology of Texts and Pictures, J. Pritchard (ed.), Oxford, 87-91.
• Gurney O. R., (1977), Some Aspects of Hittite Religion, London.
• _____________, (1990), The Hittites, London.
• Güterbock H. G., (1945), Kumarbi Efsanesi, (Çev. Sedat ALP), Ankara. _____________ , (1950), “Hittite Religion”, Forgotten Religions, ed. Vergilius Ferm, Journal of the American Oriental Society 78, New York, 81-109.
• _____________ , (1952), “The Song of Ullikummi Revised Text of the Hittite Version of a Hurrian Myth”, Journal of Cuneiform Studies VI, New Haven, 8–42.
• _____________ , (1959), “Gedanken über das Wesen des Gottes Telipinu”, Festschrift Johannes Friedrich, 207–211.
• _________________, (1993), “Sungod or King”, Aspects of Art and Iconography. Anatolia and its Neighbors. Studies in Honor of Nimet Özgüç, M. J. Mellink − E. Porada − T. Özgüç (eds.), Ankara.
• Haas V., (1976), “Die Unterwelts- und Jenseitsvorstellungen im hethitischen Kleinasien”, Orientalia 45, 197-212.
• ________, (1994), Geschichte der hethitischen Religion, Leiden. New York. Köln.
• ________, (1995), “Death and the Afterlife in Hittite Thought”, J. M. Sasson (ed.), Civilizations of the Ancient Near East III, 2021–2030.
• Hançerlioğlu O., (1993), Dünya İnançlar Sözlüğü: Dinler, Mezhepler, Tarikatlar, Efsaneler, İstanbul.
• Heimpel W., (1987-1990), “Libation. : Philologisch. Mesopotamien”, Reallexikon der Assyriologie, Band: 7, Berlin. New York, 1–5.
• Hoffner H. A., (1967), “Second millenium antecedents to the Hebrew ’ōbh”, Journal of Biblical Literature 86, 385-401.
• ______________, (1988), “A Scene in the Realm of the Dead”, A Scientific Humanist. Studies in Memory of Abraham Sachs. S.N. Kramer Fund Occasional Publications 9, E. Leichty, E. M. de Jong, P. Gerardi (eds.), Philadelphia, 191–199.
• ______________, (1990), Hittite Myths, Chicago.
• Homeros, (1992), Odysseia, (Çev. A. Erhat-A. Kadir), İstanbul.
• Hooke S. H., (1995), Ortadoğu Mitolojisi: Mezopotamya, Mısır, Filistin, Hitit, Musevi Hıristiyan Mitosları, (çev. Alâeddin Şenel), Ankara.
• Kapelrud A. S., (1959), “The Interrelationship Between Religion and Magic in Hittite Religion”, Numen 6, Oslo, 32-50.
• Kellerman, G., (1986), “The Telipinu Myth Reconsidered”, Kaniššuwar. A Tribute to Hans G. Güterbock on his seventy-fifth Birthday, H. A. Hoffner − G. M. Beckman (eds.),Chicago, 115–125.
• Kınal F., (1967), “Inanna’nın Cehenneme İnişi Efsanesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi III, S. 4-5, Ankara, 1-21.
• ________ , (1975), “Ugarit Krallarının Tarihi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi VIII-XII (1970– 1974), Ankara, 1–15.
• Kramer S. N., (1937), Inanna's Descent To the Nether World, Paris.
• ___________, (1960), “Death and Nether World According to the Sumerian Literary Texts”, Iraq 22, London, 59–68.
• ___________, (1998), Tarih Sümer’de Başlar, (çev. Muazzez İlmiye Çığ), Ankara.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Meal-i Şerîfi, (2000), Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Tercümesi, (Hazırlayan ve Notlandıran Ertuğrul Özalp), İstanbul.
• Laroche E., (1947), “Recherches sur les noms des dieux hittites”, Revue d’Assyriologie 41, Paris, 67-98.
• ______________ , (1960), Les Hieroglyphes Hittites, Paris.
• Moran W., (1995), “The Gilgamesh Epic: A Masterpiece from Ancient Mesopotamia”, Civilizations of the Ancient Near East IV, J. M. Sason (ed.), New York, 2327-2336.
• Oettinger N., (1990), “Die ‘dunkle Erde’ im Hethitischen und Griechischen”, Die Welt des Orients 20/21, Göttingen, 82-98.
• Otten H. - Siegelova J., (1970),“Die hethitischen Gulš-Gottheiten und die Erschaffung der Menschen”, Archiv für Orientforschung 23, 32-38.
• Ökse, A. T., (2005), “Gre Virike: a ritual centre for Early Bronze Age rural communities on the Middle Euphrates”, Antiquity 79, http://antiquity.ac.uk/ProjGall/okse/index.html, Ankara, 1-6.
• Ramazanoğlu M., (1944), Gılgameş Destanı, Ankara.
• Steiner G., (1971), “Die Unterweltsbeschwörung des Odysseus im Lichte hethitischer Texte, Ugarit Forschungen. Internationales Jahrbuch für die Altertumskunde Syrien-Palästinas 3, Kevelaer and Neukirchen- Vluyn, 265–283.
• Ünal A., (1994), “Hethitische Mythen und Epen”, Texte aus der Umwelt des Alten Testaments III/4, O. Kaiser (ed.), 802-865.
• ________, (2003), Hititler Devrinde Anadolu 2, İstanbul.
• Vieyra M., (1965), “Ciel et Enfers Hittites (A propos d’un ouvrage récent)”, Revue d’assyriologie 59, Paris, 127-130.
• Wilhelm G., (1994), The Hurrians, (translated from German by J. Barnes), Warminster.
• Yon M., (2006), The City of Ugarit at Tell Ras Shamra, Winona Lake.