Characteristics, Diagnosis, and Education of Individuals with Hearing Loss

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 43 - 61, 30.06.2025

Nagihan Baş , Ezgi Tozak

Öz

İşitme Kayıplı Bireylerin Özellikleri, Tanılanması ve Eğitimi

Öz

Bu derlemenin amacı, işitme kayıplı bireylerin gelişimsel, dil-iletişim becerileri ve akademik özelliklerini ele alarak, öğretmenlere yönelik uygulanabilir öneriler sunmaktır. İşitme ve işitme kaybının doğasının anlaşılmasıyla öğretmenlerin öğrencilerine daha etkili eğitim programları hazırlayabileceği düşünülmektedir. İşitme kaybının erken tanılanmasının ve işitmeye yardımcı teknolojilerin etkin kullanımının, bireyin dil ve iletişim becerileri üzerindeki belirleyici etkisi vurgulanmaktadır. Ek olarak, aile katılımının önemi ve erken müdahale hizmetlerinin kapsamı değerlendirilmiştir. İşitme kayıplı öğrencilerin kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla genel eğitim ortamlarına dâhil edilmeleri sürecinde öğretmenlerin rolleri ile bireyselleştirilmiş eğitim programlarının (BEP) önemi vurgulanmıştır. Bu bağlamda, sınıf öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin iş birliği içinde çalışmaları, öğrencinin bireysel ihtiyaçlarına dayalı planlama yapılması ve destekleyici öğretim ortamlarının oluşturulması gerekliliği ortaya konulmuştur. Çalışma, işitme kayıplı bireylerin eğitiminde görev alan öğretmenlerin mesleki yeterliliklerini artırmayı ve kapsayıcı eğitim uygulamalarına katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Işitme kaybı , iletişim yaklaşımları , kaynaştırma , erken müdahale

Etik Beyan

yoktur

Destekleyen Kurum

yoktur

Teşekkür

yoktur

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, (2023). 2023 yılı faaliyet raporu. https://www.aile.gov.tr/media/160427/faaliyet-raporu-2023.pdf
• Akabay, H., & Bulunuz, M. (2018). Okul içi ve okul dışı gürültü düzeylerinin karşılaştırılması. Academy Journal of Educational Sciences, 2(1), 53-65.
• Akay, E., Uzuner, Y., & Girgin, Ü. (2014). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerle gerçekleştirilen destek eğitim odası uygulamasındaki sorunlar ve çözüm gayretleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 42-66.
• American Academy of Audiology (2011). Position Statement: Classroom Acoustics.American Speech Language-Hearing Association. https://www.audiology.org/wp-content/uploads/2021/05/ClassroomAcousticsPosStatem.pdf_539953c8796547.05480496.pdf
• Arık, E. (2016). Ellerle konuşmak: Türk işaret dili araştırmaları. Koç Üniversitesi Yayınları. ASHA (2005). Guidelines for addressing acoustics in educational setting. https://www.asha.org/siteassets/uploadedFiles/elearning/jss/6173/6173Article4.pdf
• Atmaca, U., & Uzuner, Y. (2020). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin işitme kayıplı bireylere verilen destek hizmetlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi: Fenomenolojik araştırma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(4), 1214-1248.
• Baş, N. (2023). İşitme kayıplı çocuk ve ailesine rehberlik ve araştırma merkezinde sunulan hizmetlerin incelenmesi [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi
• Baş, N., Turan, Z., Uzuner, Y. (2019). Ulusal Yenidoğan İşitme Tarama Programı’nın aile ve sağlık çalışanları görüşlerine göre incelenmesi: Durum araştırması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 134-160. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/640420
• Bulunuz, M., & Akyün, C. S. (2019). Bursa’da bir devlet okulundaki gürültü düzeyi ve akustik ortamin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 535-552.
• Carney, A. E., & Moeller, M. P. (1998). Treatment efficacy: Hearing loss in children. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 41(1), 61-84. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9493747/
• Ching, T. Y. C., Dillon, H., Leigh, G., & Cupples, L. (2018). Learning from the Longitudinal Outcomes of Children with Hearing Impairment (LOCHI) study: Summary of 5-year findings and implications. International Journal of Audiology, 57(sup2), S105–S111. https://doi.org/10.1080/14992027.2017.1403944
• Clark, M. (2007). A practical guide to quality interaction with children who have a hearing loss. Plural Publishing.
• Cole, E. B., & Flexer, C. (2019). Children with hearing loss: Developing listening and talking, birth to six (4th ed.). Plural Publishing.
• Cole, E. B., & Rhoades, E. A. (2016). Hearing, listening, the brain and AVT. W. Estabrooks, K. MvIver-Lux ve E.A Rhoades (Eds.). Auditory Verbal Therapy: For young children with hearing loss and their families, and the practioners who guide them içinde (ss. 23-35). Plural.
• Çakır, H. İ., & Baş, N. 2024. Ortam gürültüsünün işitme cihazı kullanan öğrenciler üzerine etkileri: Çoklu durum araştırması. Ordu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Sonuç Raporu (Proje no: D-2304).
• Delage, H., & Tuller, L. (2007). Language development in children with mild-to-moderate hearing loss: An overview. In T. Most & D. Ringwald-Frimerman (Eds.), Theoretical and applied aspects of rehabilitation and education of hard-of-hearing and deaf children and adolescents (ss. 45-60). MOFET Publishing House.
• Easterbrooks, S. R., & Baker, S. K. (2002). Language learning in children who are deaf and hard of hearing: Multiple pathways. Allyn & Bacon.
• Ertürk-Mustul, E. (2021). 0-3 yaş işitme kayıplı çocuklarla aile eğitimlerini yürüten öğretmenlerin hizmet içi eğitim sürecinin incelenmesi [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Estabrooks, W. (2006). Auditory-Verbal Therapy and Practice. Washington, DC: Alexander Graham Bell Association for the Deaf and Hard of Hearing.
• Estabrooks, W., MacIver-Lux, K., & Rhoades, E. A. (2020). Auditory-verbal therapy: Science, research, and practice. Plural Publishing.
• Farrell, M. (2009). Foundations of special education: An introduction. Wiley-Blackwell.
• Florian, L. (2014). The SAGE handbook of special education (2nd ed.). SAGE Publications.
• Gerek, A., Karasu, H. P., & Girgin, Ü. (2019). İşitme kayıplı çocuklarla paylaşılan okuma etkinliğinde kullanılan seri hikâye kitaplarının hazırlanma sürecinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(3), 712-734. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/en/download/article-file/813450
• Girgin, M. C. (2006). İşitme engelli çocukların konuşma edinimi eğitiminde dinleme becerilerinin önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(1), 15–28. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000096
• Goodwin, A. P., & Pan, J. (2021). Early literacy interventions for children with hearing loss: A systematic review. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 26(1), 44–60. https://doi.org/10.1093/deafed/enaa020
• Gürgür, H., Akçamete, G., & Vuran, S. (2005). İşitme engelliler ilköğretim okulu I. kademede uygulanan eğitim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Educational Sciences & Practices, 4(7). http://ebuline.com/pdfs/7Sayi/7_5.pdf
• Hallahan, D. P., Kauffman, J. M., & Pullen, P. C. (2018). Exceptional learners: An introduction to special education (14th ed.). Pearson.
• Hornby, G. (2014). Inclusive special education. Springer.
• İncesulu, A. (2015). Koklear implantasyon. E. Belgin ve S. Şahlı (Ed.) Temel Odyoloji içinde (ss. 511- 525). Güneş Tıp Kitabevleri.
• Kemaloğlu, Y. K. (2019). İşitme yetersizliği: Tanım, sınıflandırma, yaygınlık ve nedenler. H. Gürgür ve P. Şafak (Eds.), İşitme ve görme yetersizliği içinde (ss. 2-31). Pegem Akademi.
• Kemaloğlu, Y.K. (2015). Yenidoğan işitme taramaları. E. Belgin ve A. S. Şahlı (Eds.), Temel odyoloji içinde (ss. 191-217). Güneş Tıp Kitabevleri.
• Külekçi, S., & Terlemez Ş. (2014). Taramada kullanılan protokoller. Yenidoğan işitme taraması eğitim kitabı içinde. http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/297 /
• LaSasso, C. J., & Davey, B. (2011). Depth of reading vocabulary in hearing and hearing impaired children. Reading and Writing, 24(4), 463-477. https://doi.org/10.1007/s11145-010-9237-z
• Marschark, M., & Wauters, L. (2008). Learning via sign language versus learning via spoken language: Issues in deaf education. Oxford Handbook of Deaf Studies, Language, and Education, 1, 177–189. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780195311592.013.0012
• Matthew, S. J. (2018). Implementing inclusive education. Institue of Development Studies.
• Mayer, C. (2007). What really matters in the early literacy development of deaf children. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 12(4), 411–431. https://doi.org/10.1093/deafed/enm020
• Mayer, C., & Trezek, B. J. (2018). Literacy and deaf learners: The development of reading, writing, and spoken language. Plural Publishing.
• MEB (2018, 7 Temmuz). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 30471). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• MEB (2022a). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Tüm Öğretmenler İçin Yol Haritası. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/20140845_BYREYSELLEYTYRYLMYY_EYYTYM_PROGRAMI_TUM_OYRETMENLER_YCYN_YOL_HARITASI.pdf
• MEB (2022b). Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları: Ulusal Eylem Planı: 2022-2026. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_05/12081236_Ulusal_Eylem_PlanY_MayYs_2023.pdf
• MEB (2023). Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• MEB (2025, Şubat 6). Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği. https://ookgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2025_02/06110901_yonetmelik06.02.2025.pdf
• Mitchell, R. E., & Karchmer, M. A. (2004). Chasing the mythical ten percent: Parental hearing status of deaf and hard of hearing students in the United States. Sign Language Studies, 4(2), 138-163. https://doi.org/10.1353/sls.2004.0005
• Moeller, M. P., Tomblin, J. B., Yoshinaga-Itano, C., Connor, C. M., & Jerger, S. (2007). Current state of knowledge: Language and literacy of children with hearing impairment. Ear and Hearing, 28(6), 740–753. https://doi.org/10.1097/AUD.0b013e318157f07f
• Northern, J. L., & Downs, M. P. (2014). Hearing in children (6th ed.). Plural Publishing.
• Quail, T. (2021). Information for teacher who are dDeaf. https://www.batod.org.uk/resource/information-for-teachers-who-are-ddeaf/
• Salend, S. J. (2016). Creating inclusive classrooms: Effective and reflective practices (8th ed.). Pearson.
• Schirmer, B. R. (2000). Language and literacy development in children who are deaf. Merrill/Prentice Hall.
• Schow, R. L., & Nerbonne, M. A. (2013). Introduction to audiologic rehabilitation (6th ed.). Pearson.
• Selvi, H. H. (2004). Resmi işitme engelliler eğitim kurumlarının işlevsel süreçlerinin değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Şahlı, S. (2017). Derecesine ve lokalizasyonuna göre işitme kayıpları. E. Belgin ve S. Şahlı (Ed.) Temel Odyoloji içinde (ss. 301-322). Güneş Tıp Kitabevleri.
• Tomblin, J. B., Oleson, J. J., Ambrose, S. E., Walker, E. A., & Moeller, M. P. (2015). The influence of hearing aids on the speech and language development of children with hearing loss. JAMA Otolaryngology–Head & Neck Surgery, 141(5), 454–461. https://doi.org/10.1001/jamaoto.2015.267
• Tozak, E., Karasu, H. P., & Girgin, Ü. (2018). Kaynaştırma ortamındaki işitme kayıplı bir öğrencinin ilkokuma becerilerine yönelik destek eğitim sürecinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 161-186. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/517853
• Trezek, B. J., Wang, Y., & Paul, P. V. (2011). Reading and deafness: Theory, research, and practice. Delmar, Cengage Learning.
• Turan, Z. (2025). İşitme kaybı ve işitmeye yardımcı teknolojiler. Z. Turan, E. Ertürk-Mustul, & H. Atlar (Eds.), İşitme yetersizliği aile eğitimi kitap seti: 0-3 yaş grubu içinde (ss. 8-22). Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2025_02/27111659_isitmeyetersizligi03yasdijital.pdf
• Turan, Z., & Baş, N. (2019). Evaluation of the effectiveness of newborn hearing screening program: A center in Turkey. International Journal of Early Childhood Special Education, 11(2), 41–153. https://doi.org/10.20489/intjecse.670470
• Tüfekçioğlu, U. (1998). İşitme engelliler. S. Eripek (Ed.), Özel eğitim içinde (ss. 9-22). İşitme Özürlü Çocuklar Eğitim ve Araştırma Vakfı Yayınları.
• Uysal, Ç., Koç, H., & Yılmaz, Y. (2019). Kapsayıcı eğitim ve destek özel eğitim hizmetleri. H. Gürgür ve S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı Eğitim: Özel Eğitimde Bütünleştirme içinde (ss.183-202). Güneş Tıp Kitabevleri.
• Wang, Y., & Williams, C. (2014). Literacy learning in deaf children: An examination of language and other factors. Reading and Writing Quarterly, 30(1), 37-60.
• Wolbers, K., Dostal, H., Holcomb, L., & Spurgin, K. (2024). Writing instruction with grade-level/college-bound secondary deaf students. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 29(2), 145–157. https://doi.org/10.1093/deafed/enz063
• World Health Organization. (2021a). Deafness and hearing loss. World Health Organization
• World Health Organization. (2021b). World report on hearing. World Health Organization.
• Yenidoğan İşitme Tarama Genelgesi (2014). https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/Mevzuat/Genelgeler/2014-27_Yenidogan_Isitme_Tarama_Programi_Genelgesi.pdf
• Yılmaz, E., & Batu, S. (2014). Kaynaştırma ortamındaki işitme engelli öğrencilerin akademik başarılarının ve sosyal etkileşimlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(3), 1-22.
• Yoshinaga-Itano, C. (2004). Early intervention after universal neonatal hearing screening: Impact on outcomes. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 10(4), 270–278. https://doi.org/10.1002/mrdd.20027
• Yoshinaga-Itano, C. (2023). Early intervention and language development in children who are deaf and hard of hearing. In L. M. Easterbrooks & D. Estes (Eds.), The Oxford handbook of deaf studies in language (2nd ed.). Oxford University Press.