TÜRKİYE’DE KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) İMAJINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Sayı: 14, 67 - 94, 30.06.2021

İsmail Dursunoğlu , Handan Boyalı , Serkan Gündoğdu

Öz

Tarihi 18. yüzyıla kadar giden Kamu Denetçiliği Kurumu, kamu örgütlerini devlet adına denetleyen bir kurum olarak ortaya çıkmıştır. Kamu örgütlerini denetleyerek vatandaşları idarenin keyfi uygulamalarına karşı koruması, devlet kurumlarını dışardan bağımsız ve tarafsız şekilde denetlemesi, yapılan başvurulara kısa süre içinde nihai çözümler üretmesi ombudsmanlık kurumunun önemini her geçen gün artırmıştır. Böylece kamu idarelerindeki kötü yönetim en aza indirilerek, insan hak ve özgürlüklerine yönelik ihlallerin önüne geçilmeye çalışılmıştır.
Dünyadaki gelişimine nazaran Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumu ile ilgili çalışmalar daha geç başlamıştır. Kamu Denetçiliği Kurumu’nun kurulmasına yönelik ilk girişimler 2006 yılında başlamıştır. 2012 yılına gelindiğinde ise kurulum gerçekleşmiştir. Bu kurum, günümüzde birçok iletişim kanallarını kullanmak suretiyle etkili ve bağımsız bir şikâyet mekanizması oluşturmuştur. Vatandaşların gündelik hayatlarını kolaylaştırmayı, kamu idarelerini daha ilkeli ve güçlü bir yapıya kavuşturmayı, idare ile vatandaş arasında arabuluculuk misyonu üstlenmeyi amaçlayan Kamu Denetçiliği Kurumu, her geçen gün devlet ve halk nezdinde itibar kazanmaya devam etmektedir.
Bu çalışmada Kamu Denetçiliği Kurumu’nun halk tarafından bilinirliği, imajı ve nasıl algılandığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, Türkiye’de nispeten genç bir kurum olan Kamu Denetçiliği Kurumu’nun imajını belirlemektir. CAWI yönteminin uygulandığı araştırma Türkiye örneklemini oluşturacak olan 26 ilde yapılmıştır. Çalışmada kurum imajına yönelik olumlu ve olumsuz bazı sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ombudsman, Ombudsmanlık, Kamu Denetçiliği, Ombudsmanlık İmajı

Ombudsman Institution In Turkey (Ombudsman) An Investigation For Image

Öz

The Ombudsman Institution, which dates back to the 18th century, has emerged as an institution that audits public organizations on behalf of the state. The importance of the ombudsman institution has increased day by day by supervising public organizations, protecting citizens against arbitrary practices of the administration, auditing state institutions independently and impartially from outside, and producing final solutions to applications made in a short time. Thus, by minimizing bad management in public administrations, violations of human rights and freedoms were tried to be prevented.
Compared to the world development in Turkey about the Ombudsman's work began later. The first attempts to establish the Ombudsman Institution started in 2006. By 2012, the installation was completed. This institution has established an effective and independent complaint mechanism by using many communication channels today. The Ombudsman Institution, which aims to facilitate the daily lives of citizens, to make public administrations more principled and stronger, to undertake a mediation mission between the administration and the citizen, continues to gain reputation in the eyes of the state and the public every day.
In this study, it has been tried to determine the public awareness, image and how it is perceived by the Ombudsman Institution. The purpose of the study, which is a relatively young institution in Turkey Ombudsman to determine the image of the organization. CAW applied research of the method has been applied in 26 provinces of Turkey, which will form the sample. In the study, some positive and negative results were obtained regarding the corporate image.

Anahtar Kelimeler

Ombudsman, Ombudsman Image, Ombudsman Institution, Ombudsman, Ombudsman Image, Ombudsman Institution

Kaynakça

• ABDİOĞLU, Hasan (2007). “Yönetişim İlkelerinin Uygulanmasında Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumu ve Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye Açısından Önemi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 11, Bahar 2007/ 2, ss. 79- 102.
• ATAMAN, Taykan (1997). Ombudsman ve Temiz Toplum, Yeni Türkiye Dergisi, Siyasette Yozlaşma II Özel Sayı, Yeni Türkiye Medya Hizmetleri Yayını, S. 14, Ankara, ss. 779- 780.
• AVŞAR, B. Zakir (1988). Ombudsman (Kamu Hakemi): Türkiye İçin Bir Model Önerisi, Hak-İş Konfederasyonu Yayını, Ankara.
• AVŞAR, B. Zakir (2007). Ombudsman: İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• BOYALI, Handan, GÜNDOĞDU, Serkan (2018). Kamu Denetçiliği Türü Önerisi Olarak Çocuk Ombudsmanlığı’nın Türkiye’de Uygulanabilirliği, Güncel Akademik Araştırmalar: Sosyal Bilimlere Yönelik Stratejik Bakış Açısı, Editör: Ömer Kürşad TÜFEKCİ, 1. Baskı, Hiperlink Yayınları, İstanbul, ss. 95- 126.
• BOYALI, Handan, GÜNDOĞDU, Serkan (2020). Çevre Ombudsmanlığı, Ombudsmanlık: Dünyada Uygulanan Özel Amaçlı Ombudsmanlık Türleri ve Uygulamaları, Editör: Oğuzhan ERDOĞAN, 1. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara, ss. 447- 465.
• BUCK, Trevor, KİRKHAM, Richard ve THOMPSON, Brian (2016). The Ombudsman Enterprise and Administrative Justice, London and New York: Routledge.
• EKEN, Musa (1998). “Yönetim Karşısında Vatandaşın Korunmasında Ombudsman Kurumunun Rolü”, Editörler: Dursun, Davut ve Al, Hamza, Türkiye’de Yönetim Geleneği, İlke Yayıncılık, İstanbul.
• ERDOĞAN, Oğuzhan (2019). Çevre Ombudsmanlığının Türkiye’de Uygulanabilirliği Üzerine Reel Bir Değerlendirme, Editör: B. Hergüner& E. Kalkan, Türkiye’de Çevre Politikaları: Sürdürülebilir Kalkınma için Eksik Halkayı Tamamlamak, Nobel Yayıncılık, Ankara, ss. 231- 248.
• EREN, Hayrettin (2000). “Ombudsman Kurumu”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: IV, Sayı: 1, ss. 79- 96.
• ERHÜRMAN, Tufan (1998). “Ombudsman”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 3, ss. 87- 102.
• EROĞLU, Hamza (1978). İdare Hukuku, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Kalite Matbaası, Ankara.
• ERYILMAZ, Bilal ve Şen, Mustafa Lütfi (1994). 2000’li Yıllara Doğru Türkiye’de Yerel Yönetimler, MÜSİAD Araştırma Raporları: 5, MÜSİAD Yayınları, Anadolu Matbaacılık, İstanbul.
• ERYILMAZ, Bilal (2018). Kamu Yönetimi, (11. Baskı), Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• ESGÜN, İbrahim Uğur (1996). “Ombudsman Kurumu’nun Türkiye için Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 45 (1), ss. 251- 278.
• FENDOĞLU, Hasan Tahsin (2011). “Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık)”, Yetkin Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
• GİDDİNGS, Philip (2001). “Whither The Ombudsman?”, Public Policy and Administration, Cilt: 16, Sayı: 1, ss. 20.
• GİŞİ, Selçuk (2017). “Ombudsmanlık Kurumu, İsveç ve Fransa Ülke Uygulamaları ile Avrupa Ombudsmanı Üzerine Bir İnceleme”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, YBHD, 2.
• GÖKÇE, Ali Fuat (2012). “Çağdaş Kamu Yönetiminde Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) ve Türkiye İçin Askeri Ombudsmanlık Önerisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 2, ss. 203- 227.
• GÜLENER, Serdar (2013). “Ombudsman-Yargı İlişkileri ve Yargı Ombudsmanlığı Sistemi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, ss. 1- 27.
• HANSEN, Gammeltoft Hans (1996). “Ombudsman Kavramı”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 3, ss. 195- 202.
• KAHRAMAN, Mehmet (2011). “Hukuk Devletine Katkıları Bakımından Kamu Denetçiliği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 16, ss. 355- 373.
• Kamu Denetçiliği Kurumu, 2017 Yıllık Raporu.
• KESTANE, Doğan (2006). “Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği)”, Maliye Dergisi, Sayı 151.
• KIRÇOĞLU, Tülay, PABUÇCU, Hakan (2018). “İyi Yönetim İlkeleri Bağlamında Kamu Denetçiliği Kurumu: Kamu Görevlileri Algısı”, Ombudsman Akademik, 2018 Yılı Özel Sayı/Kamu Hizmetlerinde İyi Yönetim İlkeleri, ss. 329- 365.
• KÖKSAL, Mustafa (2007). Ombudsman: “Kamu Hakemi”, Işık Eğitim Kültür Hizmetleri Yayınları, Ankara.
• KÖSE, Hacı Ömer (1999). Denetim ve Demokrasi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 33, ss. 62- 85.
• MAGNETTO, Paul (2003). “Between Parliamentary Control And The Rule of Law: The Political Role of The Ombudsman in The European Union”, Journal of European Public Policy, Cilt: 10, Sayı: 5, ss. 677- 694.
• MAN, Fuat (2017). “Birleşik Krallık’ta Kamu Denetçiliği: Parlamento ve Sağlık Hizmetleri Ombudsmanı”, Söke İşletme Fakültesi Priene Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, ss: 23- 34.
• MIHÇIOĞLU, Cemal (1987). Kamu Yönetimi Alanında Türkçe Terim Denemeleri, Ankara Üniversitesinin Kuruluşunun 40.Yılına Armağan, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yayını, Ankara.
• MUTTA, Serdar (2005). İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi, Kazancı, İstanbul.
• OOSTING, Marten (2001). Protecting the Integrity and Independence of the Ombudsman Institution: the Global Perspective, Editör: L. C. Reif, The International Ombudsman Yearbook, (pp.1- 23). the Netherlands: Kluwer Law International.
• ÖNEN, Semih Mustafa (2016). “Kamu Yönetiminin Denetlenmesinde Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması: Kamu Denetçiliği Kurumu ile İsveç Parlamento Ombudsmanlığı’na Yapılan Şikayetlerin Değerlendirilmesi”, Social Sciences, Cilt: 11, Sayı: 2, ss. 62- 84.
• ÖZDEMİR, Birol (2015). Kamu Denetçiliği Kurumu’nun İşlevi, Yapısı ve Devlet Teşkilatındaki Konumu, Adalet Yayınevi, Ankara.
• ÖZDEN, Kemal (2005). Ombudsman, Tasam Yayınları, İstanbul.
• ÖZDEN, Kemal (2007). Yerel Demokrasi Bağlamında Türkiye’de Ombudsman Denetimi, Editör: B. Eryılmaz, M. Eken, M. L. Şen, Kamu Yönetimi Yazıları: Teoride Değişim, Yeniden Yapılanma, Sorunlar ve Tartışmalar, Nobel Yayınları, Ankara, ss. 384- 410.
• ÖZDEN, Kemal (2010). Ombudsman: Türkiye’deki Tartışmalar, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• ÖZER, M. Akif, AKÇAKAYA, Murat, YAYLI, Hasan, BATMAZ, Nazlı Y. (2015). Kamu Yönetimi: Klasik (Yapı ve Süreçler), Adalet Yayınevi, Ankara.
• PARLAK, Bekir, DOĞAN, Kadir Caner (2015). “Türkiye’de Ombudsmanın Uygulanabilirlik Analizi: Ampirik Bir Çalışma”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/10 Summer, p.749- 770. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.8599 ISSN: 1308-2140, Ankara.
• PARLAK, Bekir ve DOĞAN, Kadir (2016). “Ombudsman: Kavram ve Tarihsel Gelişim”, Karşılaştırmalı Ombudsman İncelemeleri, Editör: Bekir Parlak ve Kadir Caner Doğan, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 19- 24.
• SENEVİRATNE, Mary (2002). Ombudsmen: Public Services and Administrative Justice, Butterworths-Reed Elsevier, United Kingdon.
• SEZEN, Seriye (2001). “Ombudsman; Türkiye İçin Nasıl Bir Çözüm? Kamu Denetçiliği Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme”, Amme İdaresi Dergisi, C.34, S.4, ss. 71- 96.
• ŞAHİN, Ramazan (2010). “Ombudsman Kurumu ve Türkiye’de Kurulmasının Türkiye’nin Demokratikleşmesi ve Avrupa Birliği Üyeliği Üzerine Etkileri”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 468, ss. 131- 157.
• TAYŞİ, İsmet (1997). “Ombudsman Kurumu ve Ülkemizde Uygulanabilirliği”, Sayıştay Dergisi, Haziran, Sayı: 25, ss. 106- 124.
• TORTOP, Nuri., İSBİR, Eyüp ve AYKAÇ, Burhan (1993). Yönetim Bilimi, Yargı Yayınları, Ankara.
• TUTAL, Erhan (2014). Dünyada ve Türkiye’de Ombudsmanlık, Adalet Yayınevi, Ankara.
• USTA, Hasibe (2016). “Türkiye’de Ombudsman (Kamu Denetçiliği) Kurumu”, Denetişim, (14), ss. 59-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/denetisim/issue/22467/240302
• ÜNAL, Feyzullah (2013). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Denetimi ve Yerel Yönetim Ombudsmanı, Savaş Yayınevi, Ankara.
• YILDIZ, Nihat (1998). Türkiye’de Belediyelerin Dış Yönetsel Denetimi, T.C. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Kontrolörleri Derneği Yayını, No: 4, Ankara.
• YÜCE, Mehmet ve BEYCE, Atanur (2013). Kamu Denetçiliği Hukuku, Savaş Yayınevi, 1. Baskı, Ankara.
• 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu, (2012), https://www.ombudsman.gov.tr/document/Kamu_Denetciligi_Kurumu_Kanunu.pdf, (Erişim Tarihi: 22.03.2021).