Features of the Ombudsman Institutions and Practice Effects of the Ombudsman Decisions

Yıl 2023, Sayı: 19, 77 - 102, 12.01.2024

Bilge Uz

Öz

Ombudsman institutions main function is to make decisions upon complaints in order to protect any person against maladministration and constituting good governance. In respect of content and subject of the decisions issued by the Ombudsman Institution of Turkiye, in particular that are socially and economically effective on large segment of the society has broad scale of influence in practice. Ombudsman Institution of Turkiye’s decisions which issued after meticulous researches and considering justice and equity, presents de lege ferenda in administrative executions and aside from jurisdiction, presents whether good administration principles has taken into effect or not by the administrative bodies. In this aspect, it can be accepted that Ombudsman Institution of Turkiye’s decisions create justice not only case by case but also for the ones who are in the domain of that specific decision’s application area. When taken into consideration we can argue that Ombudsman Institution of Turkiye’s decisions offer a comprehensive solutions from a broad perspective a due to the conflict subject.

Anahtar Kelimeler

Ombudsman institutions, Ombudsman Institution of Türkiye, Ombudsman decisions, Recommendation decisions

OMBUDSMANLIK KURUMLARININ ÖZELLİKLERİ VE KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU KARARLARININ UYGULAMADAKİ ETKİLERİ

Öz

Ombudsman kurumlarının temel işlevi, idari kurumların hataları veya işleyişlerindeki eksikliklere ilişkin bireysel şikâyetlerin çözümlenmesini ve iyi yönetimin güçlenmesini sağlayan kararlar almaktır. Kamu Denetçiliği Kurumu kararları, içeriği ve konusu itibariyle özellikle toplumsal ve ekonomik yönlerden geniş kesimleri etkileyecek nitelikte ve uygulamadaki etki alanlarının kapsamlı ve geniş olduğu izlenmektedir. İdarenin işleyişinde ‘olması gerekeni’ açıklayan ve yürütülen detaylı incelemeler sonucunda hukuka ve hakkaniyete uygunluk gözetilerek alınan Kamu Denetçiliği Kurumu kararları, yargı yerlerinden farklı olarak somut olayda iyi yönetimin gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespitini de sağlamaktadır. Bu yönüyle, Kamu Denetçiliği Kurumu kararlarının, sadece somut olay bazında değil, bahsi geçen kararın etki alanındaki diğer kişiler yönünden de adaletin sağlanmasını temsil ettiği değerlendirilmektedir. Kamu Denetçiliği Kurumu kararlarının bu özelliği dikkate alındığında, uyuşmazlık konusunda geniş bir perspektifte ve kapsayıcı çözüm önerileri üreten nitelik taşıdığı ileri sürülebilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ombudsman kurumları, Kamu Denetçiliği Kurumu, Ombudsmanlık karar türleri, Tavsiye kararları

Kaynakça

• Akbulut, E. (2013). Türk İdare Hukukunda Kanuni İdare İlkesi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
• Avşar, Z., B. (1998). Ombudsman (Kamu Hakemi): Türkiye İçin bir Model Önerisi. C.38., Hak-İş Konfederasyonu, Hak-İş Eğitim Yayınları.
• Bertran, M. (2002). Judiciary Ombudsman: Solving Problems in the Courts. Fordham Urban Law Journal, Article 4, V.29 (5), (s.2099-2116).
• Ceritli, İ. (2015). Ombudsman System as a Public Audit Mechanism. İsmail Ceritli (Editör), Ombudsman System in the World and a Case Study. (s.45-70), Bartın: Sürat Printing.
• Çakmak, M. N. (2013). İdare Hukukunda Kuramsal Olarak Kamu Yararı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• De Langen, M. (2022). The Role of Ombuds Institutes in Providing Equal Access to Justice for All. Matthew Groves, Anita Stuhmcke (Editörler), The Ombudsman in The Modern State. (s.89-112), Dublin: Hart Publishing, Bloomsbury Publishing Plc.
• Duran, G. Y. (2019). Dilekçe Hakkının Kullanılmasının Engellenmesi Suçu (TCK m. 121). Türkiye Barolar Birliği Dergisi. Sayı 142, Mayıs-Haziran 2019 (s.59-92).
• Erdinç, T. (2015). Ombudsman ve Türkiye’de Kamu Denetçiliği. Ankara: Legal Yayıncılık.
• Eryıldız, Ü. (2006). Ombudsmanlık, Kamu Denetçiliği Kurumu. Ankara: (yay.y.).
• Eryılmaz, B. (2012). Kamu Yönetimi. İzmit: Umuttepe Kitapevi.
• European Union, (2011). The European Ombudsman’s Guide to Complaints. ISBN 978-92-9212-251-5, Germany.
• Evren, T. (1988). Hak Arama Özgürlüğü ve Savunma. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. Cilt: 1, Sayı: 1, Ocak 1988 (s. 5-15).
• Gözübüyük, Ş. (1996). Yönetsel Yargı. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Gülener S. (2013). Ombudsman-Yargı İlişkileri ve Yargı Ombudsmanlığı Sistemi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Akademik İncelemeler Dergisi, Sayı:1, Cilt: 8, ss.1-27.
• Günday, M. (1997). İdari Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları. Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt:14, ss.347-358.
• İnalcık, H. (2005). Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Kamu Denetçiliği Kurumu (2023). 2022 Yıllık Raporu. Ankara: Kamu Denetçiliği Kurumu Yayınları.
• Karahanoğulları, O. (2015). İdarenin Hukukla Kavranması Yasallık ve İdari İşlemler. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Karan, U., Sever, Ç. D. (2016). Bir İnsan Hakları Mekanizması Olarak Ulusal Eşitlik Kurumları Kamu Denetçiliği Kurumu ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Örneği. Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, İstanbul: ESHİD.
• Kestane, D. (2006). Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği). Maliye Dergisi, Sayı: 151, Temmuz-Aralık, Ankara, ss.128-142.
• Köksal, M. (2007). Ombudsman, Kamu Hakemi. Ankara: Işık Eğitim Kültür Hizmetleri.
• Krajewski, M. (2021). Relative Authority of Judicial and Extra-Judicial Review EU Courts, Boards of Appeal, Ombudsman. Oxford: Hart Publishing.
• Moskowitz, B. A. (2012). The Room at the End of the Hall: An Ombudsman’s Notebook. Rotterdam: Sense Publishers.
• Mutta, S. (2005). İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi. İstanbul: Kazancı Kitap Ticaret A.Ş.
• National Democratic Institute (NDI), (2005). The Role and Effectiveness of the Ombudsman Institution. Washington, DC: Rule of Law Series Paper.
• Oğurlu, Y. (2002). Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Özden, K. (2010). Ombudsman, Kamu Denetçisi ve Türkiye’deki Tartışmalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Öztürk, K. B. (2009). Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Parlak, B., Doğan K. C. (2022). Ombudsman Teorisi ve Karşılaştırmalı Ülke Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Pickl, V. J. (1986). Ombudsman ve Yönetimde Reform (Çeviren: Turgay Ergun), Amme İdaresi Dergisi, 19 (4), ss.37-46.
• Reif, L. C. (2004). The Ombudsman, Good Governance and the International Human Rights System. Leiden: Springer Science Business Media, B.V.
• Şahin, M. S. (2015). Kamu Denetçiliği Ombudsmanlık ve Uygulama Örnekleri. Ankara: Astana Yayınları.
• Tayşi, İ. (1997). Ombudsman Kurumu ve Ülkemizde Uygulanabilirliği. Sayıştay Dergisi, S.23, ss.106-123.
• Thomson, S. (2022). The Enforceability of Ombudsman Remedies and Competition with Judicial Review. Matthew Groves, Anita Stuhmcke (Editörler), The Ombudsman in The Modern State. (s.41-62), Dublin: Hart Publishing, Bloomsbury Publishing Plc.
• UNDP (2006). Guide for Ombudsman Institutions, How to Handle Complaints. United Nations Development Programme, Bratislava, Slovak Republic.
• Vogiatzis, N. (2018). The European Ombudsman and Good Administration in the European Union. London: Palgrave Macmillan.
• Yüce, M., Beyce, A. (2013). Kamu Denetçiliği Hukuku. Ankara: Savaş Kitap ve Yayınevi.