ÇANKIRI-ELDİVAN KARATAŞBAĞI DERESİ HAVZA ARAZİ KULLANIM-ARAZİ ÖRTÜSÜNDEKİ DEĞİŞİM VE TOPRAK ÖZELLİKLERİ

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 1, 86 - 97, 27.02.2007

Ceyhun Gül Orhan Dengiz

Öz

Bu araştırma, Türkiye’nin İç Anadolu bölgesi Çankırı ili, Eldivan ilçesi ve 40º 38'–40º 20' K, 33º 36'–33º 25' D
koordinatlarında yer alan Karataşbağı Deresi havzasında yapılmıştır. Eğimli bir arazi yapısına sahip yöre geçmiş yıllarda doğal yapının çeşitli nedenlerle bozulması sonucu 1961 yılına kadar gelen sel ve taşkınlar tarım arazilerini ve yerleşim alanlarını su altında bırakmış can ve mal kaybına neden olmuştur. Bu olayların önüne geçilebilmesi amacıyla havzada ıslah çalışmalarına başlanılmıştır. Araştırmanın amacı, 1961-2006 yılları arasında havzanın ıslah çalışmaları sonucu geçmişteki ve günümüzdeki arazi kullanım ve arazi örtüsündeki değişmelerin ortaya konulmasının yanı sıra havza genel toprak özelliklerinin incelenmesidir. Araştırmada çalışma alanının 1955 ve 2006 yıllarına ait topografik, jeolojik ve meşcere haritaları ile iklim verileri kullanılmıştır. İnceleme sonucuna göre 1955 yılında % 14.5 olan karaçam ormanlık alanlar % 35.8’e artarken, bozuk baltalık, bozuk karaçam ve tarım alanlarında sırasıyla % 5.7, 1.8 ve 15.8 oranlarında azalma olmuştur. Ayrıca havzanın topraklarının fiziksel, kimyasal ve morfolojik özellikleri incelenmiş ve toprak taksonomisine göre Entisol ve Inceptisol ordosunda sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanım ve arazi örtüsü, Toprak özellikleri, Karataşbağı Deresi Havza

ÇANKIRI-ELDİVAN KARATAŞBAĞI DERESİ HAVZA ARAZİ KULLANIM-ARAZİ ÖRTÜSÜNDEKİ DEĞİŞİM VE TOPRAK ÖZELLİKLERİ

Öz

Bu araştırma, Türkiye’nin İç Anadolu bölgesi Çankırı ili, Eldivan ilçesi ve 40º 38'–40º 20' K, 33º 36'–33º 25' D koordinatlarında yer alan Karataşbağı Deresi havzasında yapılmıştır. Eğimli bir arazi yapısına sahip yöre geçmiş yıllarda doğal yapının çeşitli nedenlerle bozulması sonucu 1961 yılına kadar gelen sel ve taşkınlar tarım arazilerini ve yerleşim alanlarını su altında bırakmış can ve mal kaybına neden olmuştur. Bu olayların önüne geçilebilmesi amacıyla havzada ıslah çalışmalarına başlanılmıştır. Araştırmanın amacı, 1961-2006 yılları arasında havzanın ıslah çalışmaları sonucu geçmişteki ve günümüzdeki arazi kullanım ve arazi örtüsündeki değişmelerin ortaya konulmasının yanı sıra havza genel toprak özelliklerinin incelenmesidir. Araştırmada çalışma alanının 1955 ve 2006 yıllarına ait topografik, jeolojik ve meşcere haritaları ile iklim verileri kullanılmıştır. İnceleme sonucuna göre 1955 yılında % 14.5 olan karaçam ormanlık alanlar % 35.8’e artarken, bozuk baltalık, bozuk karaçam ve tarım alanlarında sırasıyla % 5.7, 1.8 ve 15.8 oranlarında azalma olmuştur. Ayrıca havzanın topraklarının fiziksel, kimyasal ve morfolojik özellikleri incelenmiş ve toprak taksonomisine göre Entisol ve Inceptisol ordosunda sınıflandırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Arazi kullanım ve arazi örtüsü, Toprak özellikleri, Karataşbağı Deresi Havza

Kaynakça

• Anonim, 2001. Eldivan meteoroloji istasyonu iklim verileri, Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kayıtları, Ankara.
• Anonim. 1988. Çankırı - E16 Paftası 1988 1/100000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye jeoloji haritaları serisi. M.T.A Genel Müdürlüğü Ankara
• Atalay , İ. 1983. Türkiye Vejetasyon Coğrafyasına Giriş,e.ü. edebiyat fakültesi yayınları ayayın no: 19, Ticaret matbacılık TAŞ. İzmir
• Aydeniz, A. 1985 Toprak Amenajmanı. A.Ü. Ziraat Fakültesi yayınları A.Ü. Yayın No: 928 ders kitabı No: 263 Ankara
• Bouyoucous, G.J., 1951. A Recalibration of the Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil, Agro. J. No: 43, 434-438.
• Cassel, D.K. ve Nielsen, D.R. 1986. Mehods of Soil Analysis, Part 1, Physical and Mineralogical Methods-Agronomy Monograph No.9 (2nd edition) American Society of Agronomy-Soil Science Society of America, Madison, USA.
• Çepel, N. 1966. Orman Yetişime Muhiti Tanıtımının Pratik Esasları ve Orman Yetişme Muhiti Haritacılığı, Kutulmuş Matbaası, İstanbul
• Çepel, N. 1995. Orman Ekolojisi, İ. Ü. Orman Fak. Yayınları, İ.Ü. Y. N: 3518, O. F. Y. N: 399, ISBN: 975-404-061-3, İstanbul.
• Çepel, N. 1998. Orman Ekolojisi, İ. Ü. Orman Fak. Yayınları, İ.Ü. Y. N: 3518, O. F. Y. N: 399, ISBN: 975-404-061-3, İstanbul.
• Dorioz, J.M., Robert, M ve Chenu, C.1993. The role of roots, fungi and bactera on clay particle organization. An experimental approach. Geoderma 56: 179-194.
• Erinç, S. 1962. Klimatoloji ve Metodları, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 994/35, İstanbul.
• Hızalan, E. ve Ünal, H., 1966. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler, A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No:278, Ankara
• İç, S. 2006. Organik Madenin Toprağın Bazı Fiziksel ve Mekaniksel Özellikleri Üzerine Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Yüksek Lisans tezi (Basılmadı)
• Jackson, M.L, 1958. Soil Chemical Analysis, Pretence Hall Inc., Anglewood Cliffs, N.J . USA.
• Göl, C., 2002. Çankırı Eldivan Yöresinde Arazi Kullanım Türleri ile Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkiler, A. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara. (Yayınlanmamış).
• Kantarcı, M.D. 1980. Belgrad ormanı toprak tipleri ve orman yetişme ortamı birimlerinin haritalanması üzerine araştırmalar. İ.Ü. Orman Fak. İ.Ü. Yayın No: 2636, Fak.No: 275, İstanbul.
• Ketin, İ. 1962. 1:500 000 Ölçekli Türkiye jeoloji haritası. Sinop. MTA Yayınları. Ankara.
• Okatan, A., 1986. Trabzon- Meryemana Deresi Yağış Havzası Alpin Meralarının Bazı Fiziksel ve Hidrolojik Toprak Özellikleri ile Vejetasyon Yapısı Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi. K.T.Ü. Fen Bilimleri Ens. Trabzon.
• Özyuvacı, N. 1976. Arnavutköy deresi yağış havzasında hidrolojik durumu etkileyen bazı bitki- toprak su ilişkileri. İ.Ü. Orman Fak. F. Yayın No: 221 Ü.Yayın No: 2082 İstanbul.
• Özyuvacı, N. 1999. Meteoroloji ve Klimatoloji, Rektörlük No. 4196, Fak. No. 460, ISBN. 975- 404-544-5, İstanbul.
• Richards, L.A. 1954. Diagnosis and ımprovement of saline and alkali soils (moisture retantion curve). dept. Of Agri. Handbook 60. USA.
• Rubner, K. 1949: Die waldgesellschaften in bayern forstwirtschaftliche praxis heft 4, München
• Soil Survey Staff. 1993. Soil Survey Manual. USDA. Handbook No: 18. USA.
• Soil Survey Staff. 1999. Soil Survey Manual. USDA. Handbook Washington D.C. USA
• Sullivan, L.A.1990. Soil organic matter, air encapsulation and water stable aggregates. J.Soil Sci.41: 529-534
• TNT, TNT (The New Thing) MIPS (MicroImage Processing System), Getting Started Geospatial Analysis, MicroImages, USA (1999).
• U.S. Salınıty Laboratory Staff, 1954. Diagnosis Improvement of Saline and Alkali Soils. USDA Agri. Handbook No:60.
• Ünver, İ. ve Büyükburç, U. 1998. Tarım ve mera arazilerinin yönetimi. Ulusal Çevre Eylem Planı. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. ISBN 975-19-1945-2. Ankara.
• Ürgenç, S. 1992. Ağaç ve Süs Bitkileri Fidanlık ve Yetiştirme Tekniği. Yayın No: 3676. İstanbul