MÜRDÜMÜK (Lathyrus sp.) TÜRLERİNİN ÖNEMİ, TARIMDA KULLANIM OLANAKLARI VE ZARARLI MADDE İÇERİKLERİ

Year 2007, Volume: 22 Issue: 1, 139 - 148, 27.02.2007

Uğur Başaran Zeki Acar Özlem Önal Aşçı Hanife Mut İlknur Ayan

Abstract

Baklagiller familyasında yer alan Lathyrus (Mürdümük) cinsi 187 tür veya alt tür ile geniş bir cinstir. Lathyrus cinsi
Akdeniz havzası, Ön Asya, Kuzey Amerika ve Güney Amerika’nın sıcak bölgelerinde tür ve çeşit zenginliği göstermektedir. Lathyrus türleri dünya genelinde hayvan ve insan besini olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de ise Lathyrus türlerinin tarımı çok az yapılmakta, çoğunlukla hayvan beslenmesinde ve çok insan beslenmesinde kullanılmaktadır. Dünyada ve ülkemizde en fazla kültürü yapılan tür, kuraklığa, olumsuz toprak koşullarına ve su basmalarına karşı dayanıklı olan, L. sativus (yaygın mürdümük)’dur. Lathyrus türlerinde, insan ve hayvan sağlığı üzerine olumsuz etkileri olan maddeler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi, merkezi sinir sistemini etkileyerek, insanlarda ve hayvanların arka bacaklarında kalıcı felçlere yol açan, oxalyl diamino propionic acid (ODAP)’tir. Bu hastalığa “lathrism” denilmekte ve tanelerinin 3-4 aylık bir süre yoğun olarak tüketilmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu derleme de lathyrus cinsinin ülkemiz ve dünyadaki genel durumu ve
tarımı incelenmiştir.

Keywords

Mürdümük, Odap, Lathyrism

MÜRDÜMÜK (Lathyrus sp.) TÜRLERİNİN ÖNEMİ, TARIMDA KULLANIM OLANAKLARI VE ZARARLI MADDE İÇERİKLERİ

Abstract

Baklagiller familyasında yer alan Lathyrus (Mürdümük) cinsi 187 tür veya alt tür ile geniş bir cinstir. Lathyrus cinsi Akdeniz havzası, Ön Asya, Kuzey Amerika ve Güney Amerika’nın sıcak bölgelerinde tür ve çeşit zenginliği göstermektedir. Lathyrus türleri dünya genelinde hayvan ve insan besini olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de ise Lathyrus türlerinin tarımı çok az yapılmakta, çoğunlukla hayvan beslenmesinde ve çok insan beslenmesinde kullanılmaktadır. Dünyada ve ülkemizde en fazla kültürü yapılan tür, kuraklığa, olumsuz toprak koşullarına ve su basmalarına karşı dayanıklı olan, L. sativus (yaygın mürdümük)’dur. Lathyrus türlerinde, insan ve hayvan sağlığı üzerine olumsuz etkileri olan maddeler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi, merkezi sinir sistemini etkileyerek, insanlarda ve hayvanların arka bacaklarında kalıcı felçlere yol açan, oxalyl diamino propionic acid (ODAP)’tir. Bu hastalığa “lathrism” denilmekte ve tanelerinin 3-4 aylık bir süre yoğun olarak tüketilmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu derleme de lathyrus cinsinin ülkemiz ve dünyadaki genel durumu ve tarımı incelenmiştir

Keywords

Mürdümük, Odap, Lathyrism