ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KURUPELİT KAMPÜS TOPRAKLARININ BAZI MEKANİKSEL ÖZELLİKLERİ VE İŞLENEBİLİRLİKLERİ

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 2, 213 - 217, 29.06.2006

Coşkun Gülser Feride Candemir

Öz

Bu çalışmada Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kurupelit Kampüs alanında yer alan toprak serilerinin Atterberg limitleri, hacimsel büzülme, doğrusal büzülme, doğrusal uzama katsayıları (COLE) ve kıvam indeksleri (Ic) gibi mekaniksel özellikleri belirlenmiş, bu özellikler dikkate alınarak toprakların işlenebilirlikleri değerlendirilmiştir. En yüksek likit limit (LL, %88.67) ve plastik limit (PL, %42.28) değerleri Oyumca serisinde, en düşük LL (%57.55) ve PL (%30.11) değerleri ise Aksu serisi topraklarında belirlenmiştir. LL ve plastiklik indeksi (Pİ) değerlerine göre bütün topraklar fazla plastik inorganik killer grubunda sınıflandırılmıştır. İncesu ve Kurupelit serilerindeki topraklar smektit grubu kil mineralince daha zengin olmaları nedeniyle diğer serilerdeki topraklara göre daha yüksek büzülme limiti ve hacimsel büzülme değerleri göstermişlerdir. COLE değerlerine göre İncesu, Oyumca ve Kurupelit Serilerindeki topraklar çok yüksek, Müzmüllü ve Aksu Serilerindeki topraklar ise yüksek şişme-büzülme potansiyeline sahiptirler. Toprakların Pİ değerleri %27.44 ile %47.22 arasında değişmiş ve Aksu < Kurupelit < Müzmüllü < Oyumca < İncesu sıralamasıyla artmıştır. Geniş Pİ değerlerine sahip İncesu ve Oyumca serilerindeki topraklar çok ıslakken işlendiklerinde balçıklaşma tehlikesi daha fazladır. OMÜ Kurupelit kampusünde yer alan toprak serilerinde en uygun toprak işleme için maksimum nem içeriği, kıvam indeksinin yaklaşık 1.0’e eşit olmasını sağlayan tarla kapasitesindeki nem değerleri veya PL’in %90’ındaki nem değerleri olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atterberg limitleri, COLE, kıvam indeksi, toprak işlenebilirliği

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KURUPELİT KAMPÜS TOPRAKLARININ BAZI MEKANİKSEL ÖZELLİKLERİ VE İŞLENEBİLİRLİKLERİ

Öz

Bu çalışmada Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kurupelit Kampüs alanında yer alan toprak serilerinin Atterberg limitleri, hacimsel büzülme, doğrusal büzülme, doğrusal uzama katsayıları (COLE) ve kıvam indeksleri (Ic) gibi mekaniksel özellikleri belirlenmiş, bu özellikler dikkate alınarak toprakların işlenebilirlikleri değerlendirilmiştir. En yüksek likit limit (LL, %88.67) ve plastik limit (PL, %42.28) değerleri Oyumca serisinde, en düşük LL (%57.55) ve PL (%30.11) değerleri ise Aksu serisi topraklarında belirlenmiştir. LL ve plastiklik indeksi (Pİ) değerlerine göre bütün topraklar fazla plastik inorganik killer grubunda sınıflandırılmıştır. İncesu ve Kurupelit serilerindeki topraklar smektit grubu kil mineralince daha zengin olmaları nedeniyle diğer serilerdeki topraklara göre daha yüksek büzülme limiti ve hacimsel büzülme değerleri göstermişlerdir. COLE değerlerine göre İncesu, Oyumca ve Kurupelit Serilerindeki topraklar çok yüksek, Müzmüllü ve Aksu Serilerindeki topraklar ise yüksek şişme-büzülme potansiyeline sahiptirler. Toprakların Pİ değerleri %27.44 ile %47.22 arasında değişmiş ve Aksu < Kurupelit < Müzmüllü < Oyumca < İncesu sıralamasıyla artmıştır. Geniş Pİ değerlerine sahip İncesu ve Oyumca serilerindeki topraklar çok ıslakken işlendiklerinde balçıklaşma tehlikesi daha fazladır. OMÜ Kurupelit kampusünde yer alan toprak serilerinde en uygun toprak işleme için maksimum nem içeriği, kıvam indeksinin yaklaşık 1.0’e eşit olmasını sağlayan tarla kapasitesindeki nem değerleri veya PL’in %90’ındaki nem değerleri olarak belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Atterberg limitleri, COLE, kıvam indeksi, toprak işlenebilirliği

Kaynakça

• AASHTO, 2001. Standard method of test for determining the shrinkage factors of soils. Am. Ass. State Highway and Transport. Officials, T-92-97. Washington, D.C.
• Atanur, A., 1973. Kireç stabilizasyonu ve yol yapımındaki tatbikatı. Bayın. Bak. Karayolları G.M. Yayın No:208.
• Baumgarti, T., 2002. Atterberg limits. Encyc.of Soil Sci. Marcel Dekker Inc. pp:89-93.
• Bayraklı, F., 1987. Toprak ve bitki analizleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi yayınları, Yayın no:17, s:77.
• Day, P.R., 1965. Particle fractionation and particle size analysis. p. 545-567 in C.A. Black, ed. Methods of soil analysis.Agronomy No:9, Part I ASA., Madison WI.
• Demiralay, İ. ve Y.Z. Güresinli, 1979. Erzurum Ovası topraklarının kıvam limitleri ve sıkışabilirliği üzerinde bir araştırma. Atatürk Ün. Zir. Fak.,Der. 10(1-2):77-93.
• Demiralay, İ., 1993. Toprak fiziksel analiz yöntemleri. Atatürk Üniv. Zir. Fak. yayınları. Erzurum, 111-120.
• Dexter, A.R., Bird, N.R.A.2001.Methods for predicting the optimum and the range of soil water contents for tillage based on the water retention curve. Soil Til.Res.57:203-212.
• Gülser, C., Candemir, F. 2004. Changes in Atterberg limits with different organic waste applications. Natural Resource Management for Sustainable Development, Int. Soil Con., SSST, Atatürk Univ., Erzurum, Turkey.
• Hızalan, E., Ünal, H., 1966. Toprakta önemli kimyasal analizler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları 278,5-7.
• Kacar, B., 1994. Bitki ve toprağın kimyasal analizleri III. Toprak analizleri.Ankara Üniv. Ziraat Fak. Eğitim Araş. ve Gel.Vakfı Yay., No:3 Ankara.
• Kara, E.E., M. Apan, A. Korkmaz, C. Gülser, Kara, T., 1993. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yerleşim Sahası Topraklarının Etüt ve Haritalanması, Sulama Yönünden Özelliklerinin Belirlenmesi. O.M.Ü. Proje Sonuç Raporu (Z-073), Samsun.
• McBride, R.A., Bober, M.L., 1989. A Re-examination of alternative test procedures for soil consistency limit determination: I. A compression-based procedure. Soil Sci. Soc. Am. J. 53:178-183.
• McBride, R.A., 1989. A Re-examination of alternative test procedures for soil consistency limit determination: II. A simulated desorption procedure. SSSAJ, 53:184-191. Mueller, L., Schindler, U., Fausey, N.R., Lal, R., 2003. Comparison of methods for estimating maximum soil water content for optimum workability. Soil Till. Res.72:9-20.
• Munsuz, N., 1985. Toprak mekaniği ve teknolojisi. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fak. Yayınları: 922, Ders Kitabı:260, Ankara.
• Petelkau, H., 1984. Auswirkungen von Schadverdichtungen auf Bodenigenschaften und Pflanzenertrag sowie Massnahmen zu ihrer Minderung. Grundlagen und Verfahren der rationellen Bodenbearbeitung und Erschliessung des Unterbodens fuer Pflanzen. Akademia der Landwirtschaftswissenschaften der DDR, Tagungsbericht Nr. 227:25-34.
• Smedema, L.K., 1993. Drainage performance and soil management. Soil Technol. 6:183-189.
• Smith, C.V., A. Hadas, J. Dan, H. Koyumdijsky, 1985. Shrinkage and Atterberg limits in relation to other properties of principal soil types in Israel. Geoderma, 35(1):47-65.
• Soil Survey Staff, 1996. Soil Survey Laboratory Methods Manuel. Soil Surv. Investigations Rep. 42. Ver. 3. National Soil Survey Center, Lincoln, NE.
• Steel, R.G.D. and J.H. Torrie, 1980. Principle and Procedures of Statistics. Mc Graw-Hill Company, New York.
• Thomas, P.J., J.C. Baker, L.W. Zelazny, 2000. An expensive soil index for predicting Shrink-swell potential. Soil Sci. Soc. Am. J., 64:268-274.