DEPOLANMIŞ ÜRÜNLERDE ZARARLI BÖCEKLERLE MÜCADELEDE FEROMON TUZAKLARIN KULLANIM OLANAKLARI

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 2, 92 - 97, 16.06.2005

Kıymet Coşkuncu

Öz

Depolanmış ürün zararlısı böcekler, depolanmış ürünlerde önemli kayıplara neden olmaktadırlar. Bu kayıplar ancak böcek zararı erken belirlendiğinde ve uygun mücadele yöntemleri uygulandığında minimuma indirilebilir. Depolanmış ürünlerde, özellikle gıda maddelerinde zarar yapan böceklerin belirlenmesi için çok sayıda metot geliştirilmiştir. Bu metotlar arasında en kullanışlı olanlardan birisi, böcek feromonları ile zararlı böceklerin izlenmesidir. Bu metot depolanmış ürün zararlısı böceklerle mücadelede etkili bir entegre yönetim programının temel taşlarından biridir. Feromon tuzaklar yoluyla izleme metodunun belirgin bazı avantajları bulunmaktadır. Mevcut olan depolanmış ürün zararlı yönetimi programlarında feromon tuzakların kullanılması yoluyla, düşük düzeydeki böcek popülasyonları ve zararı erken tespit edilerek bulaşık alan veya ürün belirlenebilmektedir. Ayrıca, feromon tuzaklar kullanarak zararlıların izlenmesi yoluyla kimyasal mücadele azaltılmış olup, zararlılarla daha ekonomik mücadele sağlanmış olacaktır. Son yıllarda depolanmış ürünlerde zararlı böceklerin izlenmesi ve bu zararlılarla mücadelede kitle halinde yakalama ve çiftleşmenin engellenmesi metotlarının uygulanması ile ilgili çalışmalar önem kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

depolanmış ürünler, böcekler, mücadele, feromon tuzaklar

DEPOLANMIŞ ÜRÜNLERDE ZARARLI BÖCEKLERLE MÜCADELEDE FEROMON TUZAKLARIN KULLANIM OLANAKLARI

Öz

Depolanmış ürün zararlısı böcekler, depolanmış ürünlerde önemli kayıplara neden olmaktadırlar. Bu kayıplar ancak böcek zararı erken belirlendiğinde ve uygun mücadele yöntemleri uygulandığında minimuma indirilebilir. Depolanmış ürünlerde, özellikle gıda maddelerinde zarar yapan böceklerin belirlenmesi için çok sayıda metot geliştirilmiştir. Bu metotlar arasında en kullanışlı olanlardan birisi, böcek feromonları ile zararlı böceklerin izlenmesidir. Bu metot depolanmış ürün zararlısı böceklerle mücadelede etkili bir entegre yönetim programının temel taşlarından biridir. Feromon tuzaklar yoluyla izleme metodunun belirgin bazı avantajları bulunmaktadır. Mevcut olan depolanmış ürün zararlı yönetimi programlarında feromon tuzakların kullanılması yoluyla, düşük düzeydeki böcek popülasyonları ve zararı erken tespit edilerek bulaşık alan veya ürün belirlenebilmektedir. Ayrıca, feromon tuzaklar kullanarak zararlıların izlenmesi yoluyla kimyasal mücadele azaltılmış olup, zararlılarla daha ekonomik mücadele sağlanmış olacaktır. Son yıllarda depolanmış ürünlerde zararlı böceklerin izlenmesi ve bu zararlılarla mücadelede kitle halinde yakalama ve çiftleşmenin engellenmesi metotlarının uygulanması ile ilgili çalışmalar önem kazanmaktadır

Anahtar Kelimeler

depolanmış ürünler, böcekler, mücadele, feromon tuzaklar

Kaynakça

• Arsura, E. 1997. Una Nuova Trappola Per La Cattura Dı Ephestia kuehniella Zeller. La Dıfesa Antiparassitaria Nelle Industrie Alimentari 6 Simposio, Piacenza, Italy. p.157-162.
• Brady, U. E., J. H. Tumlinson, R. G. Brownlee ve R. M. Silverstein. 1971. Sex stimulant and attractant in the Indianmeal moth and in the almond moth. Science 171: 802-804.
• Bodwitch T. G. ve J.L. Madden 1996. Spatial and Temporal Distribution of Ephestia cautella (Walker) (Lepidoptera:Pyralidae) in a Confectionery Factory: Causal Factors and Management Implications. Journal of Stored Products Research, 32(2):123-130.
• Burkholder, W. E. 1990. Practical use of pheromones and other attractants for stored-product insects, pp.479-561. In R.L. Ridgway, R.M. Silverstein and M.N. Inscoes,Behovior-Modifying Chemicals for Insect Management, Application of Pheromones and other Attractants. Marcel Dekker, New York.
• Carmi, Y., V. Pisarev ve E. Shaaya 1984. Fogging of Flour Mill with Dichlorvos to Control Ephestia kuehniella (Zell.). In Progress Report for the year 1982/83 of the Stored Products Division . Bet Dagan, Israel. 6: 31-34.
• Campbell, J. F., M. A. Mullen ve A. K. Dowdy. 2002. Monitoring Stored-Product Pests in Food Processing Plants with Pheromone Trapping, Contour Mapping, and Mark-Recapture. J. Economic Entomol., 95(5):1089-1101.
• Chambers, J. 1990. Overview of stored-product insect pheromones and food attractants. J. Kansas Entomol. Soc. 63:490-499.
• Cogan, P. M. 1983. Use of Pheromones to Detect Stored Product Moths in Premises in the UK. Mitteilungen der Deutschen Gesellschaft für Allgemeine und Angewandte Entomologie, 4 (1/3):108-110.
• Doud, C. W. 1999. Monitoring the red flour beetle, Tribolium castaneum Herbst (Coleoptera: Tenebroidae) and other species of stored productbeetles in flour mills. MS.thesis. Oklahoma State University, Stillwater, Oklahoma.
• Doud, C. W ve T. W. Phillips. 2000. Activity of Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae) in and Around Flour Mills. J. Economic Entomol., 93(6):1842-1847.
• Göktay, M. ve Ş. Kısmalı. 1989. Ambar zararlılarında feromonlar ve bunlardan yararlanma olanakları. Türk. Entomol. Derg. ,13(3):179-188.
• Kuwahara, Y., Kitamura, C., Takahashi, S., Hara, H., Ishii, S., and Fukami, H. 1971. Sex pheromone of the almond moth and the P. interpunctella: cis-9, trans-12-tetradecadienyl acetate. Science. 171: 801-802.
• Lanier, G.N. 1990. Principle of attraction-annihilation: mass trapping and other means, pp. 25-45. In R. L. Ridgway, R. M. Silverstein, and M. N. Inscoe, [eds.], Behavior-Modifying Chemicals for Insect Management, Applications of Pheromones and other Attractants. Marcel Dekkar. New York, N.Y.
• Levinson, A. ve Levinson, H. 1995. Reflections on structure and function of pheromone glands in storage insect species. Anz.Schaedl, Pflanz Um. 67:99-118.
• Öncüer, C. 2000. Tarımsal Zararlılarla Savaş Yöntemleri ve İlaçları. Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları No:13. Adnan Menderes Üniversitesi Yayın ve Basımevi, Aydın. s. 54-56.
• Phelan, P. L. 1992. Evolution of sex pheromones and the role of asymmetric tracking in, pp. 265-314. In B. O. Roitberg and M. B. Isman [eds.]. Insect Chemical Ecology. Chapman and Hall. New York.
• Phillips,T. W. 1997. Semiochemicals of stored-product insects: research and applications. J. Stored Prod. Res. 33:17-30.
• Plarre, R. ve D. C. Vanderwel. 1999. Stored-prodcut beetles. pp. 149-198. In J. Hardie and A. K. Minks [eds.], Pheromones of Non-Lepidopterous Insects Associated with Agricultural Plants. CABI Publishing, Wallingford, Oxon, U.K.
• Schöller, M. 1998. Integration of Biological and Non- Biological Methods for Controlling Arthropods Infesting Stored Products. Postharvest News and Information, 9:2-3.
• Schöller, M. 1999. Biologische Bekampfung der Speichermotte Ephestia elutella (Hübner) in gelagertem Getreide. Verlag Agrarökologie. Bern, Hanovver, Germany. 143 p.
• Seçkin, E. ve E. Ünal. 1994. Marmara Bölgesinde Zeytin Sineği (Bactrocera oleae Gmel.) Mücadelesine Esas Olmak Üzere Biyoteknik Yöntemlerin Araştırılması, Geliştirilmesi ve Uygulanması. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Bilimsel Araştırma ve İncelemeler Yayın No:50, Yalova. s. 2.
• Šifner, F., J. Žďărek, I. Hrdŷ ve L. Kalvoda 1983. Pheromone Traps for The Pest Management of Phycitid Moths. Crop Protection, 2(4):463-472.
• Silverstein, R. M., J. O. Rodin, W. E. Brukholder ve J.E. Gorman 1967. Seks attractant of the black carpet beetle. Science 157:85-87.
• Soderstrom, E. L., R. T. Hınsch, A. J. Bongers, D. G. Brandl ve H. Hoogendorn. 1987. Detecting Adult Phycitinae (Lepidoptera: Pyralidae) Infestations in a Raisin-Marketing Channel. J. Economic Entomol., 80(6):1229-1232.
• Stratil, H. U., B. Loppnow, H. H. Stratıl ve H. Gräbner. 1984. Untersuchungen Über die Verwendung von Pheromonfallen als Befallsindikatoren bei Einigen Vorratsschädlichen Zünslerarten (Lep., Pyraloidea). Anzeiger für Schädlingskunde Pflanzenschutz Umweltschutz, 57(8):150-153.
• Süss, L. ve P. Cravedı. 1984. Il Monitoraggio Degli Infestanti Nell’Industuria Alimentare. In 3 Simposio Sulla Difesa Antiparassitaria Nelle Industrie Alimentari e la Protezione Degli Alimenti. Piacenza, Italy. p.581-594.
• Süss, L., D. P. Locatelli ve R. V. Marrone. 1996. Possibilities and Limits of Mass-Trapping and Mating Disruption Techniques in Control of Ephestia kuehniella (Zell.) (Lepidoptera: Phycitidae). Bollettino di Zoologia Agraria e di Bachicoltura, 28(1):77-89.
• Süss, L., D. P. Locatelli ve R.V. Marrone. 1999. Mating Suppression of The Mediterranean Flour Moth (Ephestia küehniella Zeller) (Lepidoptera: Pyralidae) in a Food Industry. Bollettino di Zoologia Agraria e di Bachicoltura, 31(1):59-66.
• Trematerra, P. 1996. Pheromone of stored- product insects and their potential in pest management. XX Int. Congr. Ent.,Firenze 25-31 August 1996.
• Trematerra, P. 1997. Integrated Pest Management of Stored-Product Insects: Practical Utilization of Pheromones. Anpp-Fourth International Conference on Pests in Agriculture Montpellier 6- 7-8 January 1997. pp 847-854.
• Vick K.W., R.W. Mankın, R.R. Cogburn, M. Mullen, J.E. Throne, V.F. Wrıght ve L.D. Cline 1990. Review of Pheromone-Baited Sticky Traps for Detection of Stored-Products Insects. J. The Kansas Entomol. Soc., 63(4): 526-532.
• Vick, K. W., J. A. Coffelt, R. W. Mankin ve E. L. Soderstrom. 1981. Recent developments in the use of pheromones to monitor Plodia interpunctella and Ephesia cautella. pp. 19-28. In E. R. Mitchell [ed.]. Management of Insect Pests with Semiochemicals. Plenum Publishing, New York.
• Wileyto, E.P., W.J. Ewens ve M.A. Mullen 1994. Markov-recapture population estimates: a tool for improving interpretation of trapping experiments. Ecology 75:1109-1117.