Arazi kalite değerlendirme çalışmalarında parametrik yöntem ve deneysel tasarım

Yıl 2016, Cilt: 31 Sayı: 2, 283 - 293, 04.08.2016

Yasemin Şişman , Orhan Dengiz , Aziz Şişman , İnci Demirağ Turan

https://doi.org/10.7161/omuanajas.260985

Öz

Birçok faktörün sonuç (bağımlı) değişkeni üzerindeki ana ve etkileşimli etkileri deneysel tasarım yöntemleri ile irdelenebilir, bu yöntemlerden birisi tam faktöriyel deney tasarımdır. Bu çalışmanın amacı, küresel yer belirleme aleti kullanılarak belirlenen noktalardan 889 adet 0-20 cm derinlikten alınan toprak örneklerinin, fiziksel ve kimyasal özelliklerine dayanarak Samsun ili tarım arazilerinin kalite durumların parametrik yöntemle belirlenmesi ve bu yöntem içerisinde ele alınan 4 deneysel faktörün tam faktöriyel deney tasarım yöntemi ile arazi kalite indeksi üzerine olan etkilerini incelemektir. Samsun ili tarım arazilerinin arazi kalite indeksi durumlarını belirleme amacıyla yapılan çalışmanın verilerinde; toprak derinliği, eğim, bünye, toprak reaksiyonu, elektriksel iletkenlik ve organik madde deneysel faktörler olarak belirlenmiştir. Deneysel faktörlerin ve seviyelerinin öneminin belirlenmesi için deney sonuçları Minitab16 istatistik programı ile değerlendirilmiş ve Samsun Bölgesi arazi kalite indeksi (AKİ) için kullanılacak bir regresyon eşitliği önerilmiştir. Ayrıca bu çalışma sonucunda, toplam 32 deney kullanılarak 889 noktalı Samsun AKI çalışması sonuçlarının %98.96 oranında temsil edilebilirliği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Arazi kalite indeksi, deney tasarımı; parametrik yaklaşım; tam faktöriyel deney tasarımı

Parametric approach in land quality assessment studies and experimental design

Öz

The main and interactive effect on response variable of multiple factors can be investigated using experimental design methods, one of which is full factorial design. The aim of this study is to determine land quality index of agricultural fields in Samsun province using parametric approach according to some physical and chemical properties of 889 soil samples from 0-20 cm soil depth using global positioning system and to analyze effects of experimental factors on land quality index (LQI) using 24 factorial designs. Soil depth, slope, texture, soil reaction, electrical conductivity and organic matter were determined as experimental factors. In order to determine experimental factor and their significance Minitab16 statistical software was used and a recreation model was suggested for Samsun region. In addition to that, in the result of this study it was represented as about 98.96% for the results of LQI of Samsun selected 889 points using 32 samples.

Anahtar Kelimeler

Land quality index, experimental design; parametric approach; full factorial experimental design

Kaynakça

• Anonim, 2005. Samsun İl Çevre Durum Raporu. Samsun İl Cevre ve Orman Müdürlüğü Yayını. No: 22.
• Bingol, D., Saraydın, D., Ozbay, D.S., 2014. Full Factorial Design Approach to Hg(II) Adsorption onto Hydrogels, Arab J Sci Eng, DOI: 10.1007/s13369-0140,8484-x.
• Bayramin, I., Usul, M., 2004. Physical land evaluation of Salihli right coast irrigation area. International Soil Congress on Natural Resource Management for Sustainable Development, Erzurum, Turkey.
• Candemir, F., Özdemir, N., 2010. Samsun İli arazi varliği ve toprak sorunlari. Anadolu Tarım Bilim. Derg., 25(3): 223-229.
• Cestari, A.R., Vieira, E.F.S., Mota, J.A., 2008. The removal of an ionic red dye from aqueous solutions using chitosan beads-The role of experimental factors on adsorption using a full factorial design. Journal of Hazardous Materials,160: 337-343.
• Cinemre, H.A., Dengiz, O., 2010. Arazi Kullanım Planlaması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No: 64, Samsun.
• Çömlekçi, N., 2003. Deney Tasarımı İlke ve Teknikleri, Alfa Yayınları, İstanbul, 468.
• Coruh, S., Elevli, S., Senel, G., Ergun, O.N., 2011. Adsorption of silver from aqueous solution onto fly ash and phosphogypsum using full factorial design. Environ. Prog. Sustain. Energy, 30(4): 609-619.
• Coruh, S., Gurkan, H.E. 2014. Adsorption of neutral red from aqueous solutions using waste foundry sand: Full Factorial Design Analysis Environmental Progress & Sustainable Energy. 33(4): 1086-1095.
• Dengiz, O. 2002. Ankara-Gölbaşı İlçesi ve yakın çevresinde yayilim gösteren arazilerin kalite durumlarının belirlenmesinde parametrik metot yaklaşımı. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16(30): 59-69.
• Dengiz, O., Sarıoğlu, F.E., 2013. Parametric approach with linear combination technique in land evaluation studies. Journal of Agricultural Sciences, 19 (2): 101-112.
• Elevli, S., Sanyılmaz, M., 2014. Experimental design of fuse link with ceramic alloy: Cracking problem. Hemijska Industrija, 68(1): 35-41.
• FAO, 1976. A Framework for land evaluation: Soils Bulletin 32, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy.
• George, M.L., Rowlands, D., Price, M., Maxey, J., 2005. Lean Six Sigma Pocket Toolbook, McGraw-Hill, New York, 282.
• Jaikumar, V., Ramamurthi, V., 2009. Statistical analysis and optimization of acid dye biosorption by brewery waste biomass using response surface methodology. Mod. Appl. Sci., 3(4): 71-86.
• Khiddir, S. M. 1986. A ststistical approach in the use of parametric systems to the FAO framework for land evaluation. Ph.D Thesis University Gent, Belgium.
• Mesci, B., Elevli, S., 2012. Recycling of chromite waste for concrete: Full factorial design approach. Int. J. Environ. Res. 6(1): 145-150.
• Moreb, A.A., Savsar, M., 2007. Minimizing defects in turfing process using full factorial design. WSEAS Trans. Business Econ., 3(4): 54-57.
• Navidi, W., 2008. Statistics for Engineers and Scientist, McGraw-Hill Companies, Inc., NewYork, 928.
• Prakash, T.N., 2003. Land Suitability Analysis for Agricultural Crops: A Fuzzy Multicriteria Decision Making Approach. International Institute for Geo-Infrormation Science and earth Obsevation Enschede, The Neterherland, 51.
• Şişman, Y., 2014. Full Factorial Design Approach for Coordinate Transformation. Arab J Sci Eng., 39: 227-235.
• Şişman, Y., Elevli, E., Şişman, A., 2014. A statistical analysis of GPS positioning using experimental design. Acta Geod Geophys, 49: 343-355.
• Williams, P.H., 2006. Designing Experiments for the Modern Micro Industries, 58-63.