Investigation of Agronomic Characters and Nutritional Properties of Some Flax (Linum usitattissimum L.) Varieties in Muş Ecological Conditions

Year 2025, Volume: 40 Issue: 2, 209 - 220, 30.06.2025

Şilan Çiçek Bayram , Nazlı Aybar Yalınkılıç , Sema Başbağ

Abstract

Flax is an industrial plant that has various uses and is increasingly gaining importance in terms of human nutrition, especially due to the high-quality nutrients its oil contains. The widespread cultivation of flax, which has a high ability to adapt to various climate and soil factors, is seen as an alternative to other oilseed plants. This study was carried out in three replications according to the randomized complete block design using three different flax varieties in Muş ecological conditions during 2022 and 2023 Turkey. In the study, some plant properties of flax varieties, as well as properties such as protein content, oil content and moisture content of the seeds were examined. As a result of the study, it was determined that flax varieties showed statistically significant differences from each other in all the characters examined except moisture content. While the ‘Kara Kız’ variety is superior in terms of many plant properties, the ‘Sarı Dane’ variety has the highest value in terms of oil and protein content. As a result of the study carried out in Muş ecological conditions, it was concluded that flax can be cultivated in the region as an alternative oil plant.

Keywords

Flax , Linum usitatissimum , Muş Province , Oil Ratio.

Bazı Keten (Linum usitattissimum L.) Çeşitlerinin Muş Ekolojik Koşullarında Agronomik Karakterleri ve Besin Özelliklerinin İncelenmesi

Abstract

Keten çeşitli kullanım alanları olan ve özellikle yağının içerdiği kaliteli besin maddelerinden dolayı insan beslenmesi açısından giderek önem kazanan bir endüstri bitkisidir. Çeşitli iklim ve toprak faktörlerine karşı adaptasyon yeteneği yüksek olan ketenin tarımının yaygınlaştırılması diğer yağlı tohumlu bitkilere bir alternatif olarak görülmektedir. Bu çalışma 2022 ve 2023 yılları Muş ekolojik koşullarında üç farklı keten çeşidi kullanılarak tesadüf blokları deneme deseni uyarınca üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmada keten çeşitlerinin bazı bitkisel özelliklerinin yanında protein içeriği, yağ oranı ve tohumlarının içerdiği nem içeriği gibi özelikler incelenmiştir. Çalışma sonucunda keten çeşitlerinin rutubet oranı özelliği dışında incelenen bütün karakterlerde istatistiki açıdan birbirlerinden önemli farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Birçok bitkisel özellik yönünden Kara Kız çeşidi üstün özellik gösterirken yağ ve protein oranı bakımından ise Sarı Dane çeşidi en yüksek değeri almıştır. Muş ekolojik koşullarında yürütülen çalışmanın neticesinde ketenin alternatif bir yağ bitkisi olarak bölgede tarımının yapılabileceği sonucunda varılmıştır.

Keywords

: Keten , Linum usitatissimum , Muş İli , Yağ Oranı

References

• Akçalıcan R. R., 1999. Bazı keten genotiplerinin agonomik ve kalite özellikleri üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi (Basılmamış), İzmir
• Akçalıcan, R.R., Yüce S., Aykut F., Furan. M.A., 2003. Ketende bazı agronomik özellikler arası ilişkiler. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi 13-17 Ekim. Diyarbakır.
• Arslan, O., Kahraman, F., Bayram, Ö. T., Turhan, H., 2011. Çanakkale koşullarında yetiştirilen keten genotiplerinin tohum verimi ve bazı kalite özelliklerinin incelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(3), 1-7.
• Ataseven, Y., Arısoy, H.,Gürer, B., Demirdöğen, A., Ören, N., Olhan E., 2020. Küresel tarım politikaları ve Türkiye tarımına yansımaları. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi,Kongre Bildiriler Kitabı-1, 13-17 Ocak, Ankara,s. 11-36
• Bayrak, A., Kiralan, M., Ipek, A., Arslan, N., Cosge, B., Khawar, K. M., 2010. Fatty acid composition of linseed (Linum usitatissimum L.) genotypes of different origin cultivated in Turkey. Biotechnol. & Biotechnol. Eq., 24(2), 1836-1842. http://dx.doi.org/10.2478/v10133-010-0034-2
• Bayram, Ş. Ç., Yalınkılıç, N. A., Başbağ, S., 2024. Investigation of germination and early seedling development of some flax (Linum usitatissimum L.) seeds under salt stress. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences, 14(1), 64-70.
• Bhatty, R.S., Cherdklatgumchal, P., 1990. Compositional analysis of laboratoryprepared and commercial samples of linseed meal and of hull ısolated from flax. Journal of the American Chemical Society, 67: 79-84.
• Bozkurt, D., Kurt, O., 2007. Keten (Linum usitatissimum L.)'in verim ve verim unsurlarına ekim zamanı ve toprak sıcaklığının etkisi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 22(1), 20-25.
• Büyük, H., 1993. Çukurova koşullarında sulanabilen alanlarda ketenin (Linum usitatissimum L.)’de uygun sıra arası mesafesinin saptanması üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi Adana.
• Çoban, A., Şahin, C. B., İşler, N., 2021. Bazı keten çeşitlerinde farklı sıra aralıklarının verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Biological Diversity and Conservation, 14(2), 208-213.
• Demirbaş, A., Geren, H., 2023. Farklı Azot Seviyelerinin Keten (Linum usitatissimum) bitkisinde verim ve bazı verim özelliklerine etkisi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 7(2), 237-244.
• El-Beltagi, H. S., Salama, Z. A., El-Hariri, D. M., 2007. Evaluation of fatty acids profile and the content of some secondary metabolites in seeds of different flax cultivars (Linum usitatissimum L.). Gen. Appl. Plant Physiol., 33(3-4), 187-202
• El-Beltagi, H. S., Salama, Z. A., El-Hariri, D. M., 2011. Variation in oil and some phytochemical contents in flaxseed cultivars (Linum usitatissimum L.). EJEAFChe., 10(8), 2711-2721.
• Endes Z 2010. Konya şartlarında bazı yağlık keten (Linum usitatissimum L.) çeşit ve populasyonlarında farklı ekim zamanlarının verim ve kalite üzerine etkisinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Eseroğlu, S., 2022. Yağ keteninde (Linum usitatissimum L.) farklı ekim normlarının verim ve kaliteye etkisi (Master's thesis, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi).
• Eseroğlu, S., Demir, İ., 2022. Farklı ekim normlarının yağ keteninde (Linum usitatissimum L.) bitki gelişimi ve sıklığına etkisi. 21. Yüzyılda Fen ve Teknik, 9(17), 1-9.
• Faithfull, N. T. ve James, T., 1992. Analytical Laboratory. The University College of Wales. U.K.
• Goyal, A., Sharma, V., Upadhyay, N., Gill, S., Sihag, M., 2014. Flax and flaxseed oil: an ancient medicine and modern functional food. J. Food Sci. Tech. Mys. 51, 1633–1653 https://doi.org/1610.1007/s13197-13013-11247-13199.
• Karaaslan, D., Tonçer Ö., 2001. Diyarbakır koşullarında bazı keten çeşitlerinin adaptasyonu üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ.
• Koçak, M. Z., Yıldırım, B., Kaysim, M. G., 2023. Tescilli bazı keten (Linum usitatissimum L.) çeşitlerine ait yağ oranları ve yağ asidi bileşimlerinin belirlenmesi. Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(1), 21-31.
• Kurt, O., Yılmaz, S. ve Demir, A., 2005. Keten’in verim ve verim unsurları ile ham yağ oranına bitki büyüme düzenleyicisi uygulama zamanı ve azotlu gübre dozu uygulamasının etkileri, OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20 (3), 16-22.
• Kurt, O., 1996. Bazı Keten Çeşitlerinin (Linum usitatissimum L.) Tane Verimi ve Verim Unsurları ile Bazı Tarımsal Karakterleri Üzerinde Bir Araştırma. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 11 (1): 87-92.
• Kurt, O., Doğan, H., Demir, A., 2006. Samsun ekolojik koşullarına uygun kışlık keten çeşitlerinin belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1), 1-5.
• Kurt O, Uysal H, Demir A, Göre M., 2015. Samsun ekolojik koşullarında geliştirilen bazı keten (Linum usitatissimum L.) hatlarının tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 136-140.
• Mackiewicz-Talarczyk M, Barriga-Bedoya J, Mankowski J Pniewska I 2008. Global flax market situation. ID#97, International Conference on Flax and Other Bast Plants (ISBN #978-0-9809664-0-4), pp 408-412.
• Menderes, H. K. 2019. Keten (Linum usitatissimum L.) Bitkisinde farklı ekim zamanlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 51 s.
• Morris, D.H., 2003. Flax: A health and nutrition primer. 3rd ed, p.11 Winnipeg: Flax Council of Canada. Downloaded from http://www.jitinc.com/flax/brochure02.pdf (verified on 4/6/12)
• Mueller, K., Eisner, P., Yoshie-Stark, Y., Nakada, R., Kirchhoff, E., 2010. Functional properties and chemical composition of fractionated brown and yellow linseed meal (Linum usitatissimum L.). Journal of Food Engineering, 98(4), 453-460.
• Nitrayová, S., Brestenský, M., Heger, J., Patráš, P., Rafay, J., Sirotkin, A., 2014. Amino acids and fatty acids profile of chia (Salvia hispanica L.) and flax (Linum usitatissimum L.) seed. Slovak Journal of Food Sciences, 8(1).
• Oomah, B.D., Mazza, G., 1993. Flaxseed proteins - a review. Food Chemistry, 48: 109-114.
• Oomah, B. D., Mazza, G., Cui, W., 1994. Optımızatıon of proteın extractıon from flaxseed meal. Food Research International, 27(4): 355- 361. doi: 10.1016/0963-9969(94)90191-0.
• Öksüz, A., Bahadırlı, N. P., Yıldırım, M. U., Sarıhan, E. O., 2015. Farklı keten tür ve çeşitlerinin besin bileşenleri, yağ asitleri ve mineral içeriklerinin karşılaştırılması. Journal of Food and Health Science, cilt.1, sa.3, ss.124-134.
• Örs, Ö., Öztürk, Ö., 2018. Konya koşullarında yağlık keten (Linum usitatissimum L.) çeşitlerinin verim ve bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selcuk Journal of Agricultural and Food Sciences 32(3):305-311.
• Pali, V., Mehta, N., 2014. Evaluation of oil content and fatty acid compositions of flax (Linum usitatissimum L.) varieties of India. Journal of Agricultural Science, 6(9), 198.
• Satapathi, D., Mısra, R.C., Panda, B.S., 1987. Variabilty correlation and path-coefficiend analys in linseed. Journal of Oilseed Research. No: 4: 1, 28-34.
• Shim, Y. Y., Gui, B., Wang, Y., Reaney, M. J., 2015. Flaxseed (Linum usitatissimum L.) oil processing and selected products. Trends in Food Science & Technology, 43(2), 162-177.
• Şahin, S., Demir, İ., 2021. Yağ keteninde (Linum usitatissimum L.) farklı ekim normlarının verim ve kaliteye etkisi. 21. Yüzyılda Fen ve Teknik, 8(16), 77-90.
• Tarıman, M. C., 1950. Ketenin lif bitkisi olarak teknolojisi bakımından zirai ve botanik temellere dayanarak takdiri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Yayınları No: 2, s. 295.
• Tunçtürk, M., 2007. Van koşullarında bazı keten Linum usitatissimum L. çesitlerinin verim ve bazı verim ögelerinin belirlenmesi. Journal of Agricultural Sciences, 13(04), 365-371.
• Tunçtürk, R., Tunçtürk, M., 2021. Farklı ekim zamanı ve fosfor dozlarının keten (Linum usitatissimum L.)’in verim ve kalite özelliklerine etkisi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(1), 163-180.
• Warkhade, G.S., Babu, A.V., 2019. Combustion characteristics of linseed (Linum usitatissimum) methyl ester fuelled biodiesel blends in variable compression ratio diesel engine. Aust. J. Mech. Eng. 17, 38–51. https://doi.org/10.1080/ 14484846.14482018.11525170.
• Worku, N., Heslop-Harrison, J. S., Adugna, W. 2015. Diversity in 198 Ethiopian linseed (Linum usitatissimum) accessions based on morphological characterization and seed oil characteristics. Genetic Resources And Crop Evolution, 62, 1037-1053.
• Yıldırım, M. U., 2005. Seçilmiş alternatif keten (Linum usitatissimum L.) hatlarının verim ve verim öğeleri bakımından karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Tarla Bitkileri A.B.D. Doktora Tezi.
• Yıldırım, M., Arslan, N., 2013. Seçilmiş keten (Linum usitatissimum L.) hatlarının bazı bitkisel özelliklerinin karşılaştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(2), 59-68.
• Yılmaz, S., Uzun, A., 2019. Keten tarımı, Karadeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları No: 2019-04, Samsun, s. 49.243.