Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öyküleyici Metinlerin Eleştirel Düşünme Becerisi Kazandırma Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 403 - 422, 30.06.2021

Emine Sur

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküleyici metinlerin eleştirel düşünme becerisi kazandırma bağlamında ne kadar yeterli olduğunu Kanmaz (2019) tarafından belirlenen kriterler doğrultusunda incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2019-2020 eğitim-öğretim yılında ortaokullarda okutulan Türkçe ders kitapları, çalışmanın örneklemini ise bu ders kitaplarında yer alan öyküleyici metinler oluşturmaktadır. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmış; frekans, yüzde değerleri ve yoğunluk puanları hesaplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nda yeterli sayıda eleştirel düşünme becerisi alt kategorinin yer aldığı; 6. Sınıf MEB yayınları ve EKOYAY yayınlarına ait Türkçe Ders Kitapları’nın aynı sınıf düzeyi olmasına karşın eleştirel düşünme alt kategorileri ve eleştirel düşünme yoğunluk puanlarının farklı olduğu; 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının eleştirel düşünme alt kategori ve yoğunluk puanlarının birbiri ile uyumlu olduğu ve ders kitaplarında öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için yeterli sayıda kategorinin yer aldığı görülmektedir. Ancak 8. sınıf Türkçe ders kitabı incelendiğinde öyküleyici metinlerde az sayıda eleştirel düşünme becerisi alt kategorisinin yer aldığı ve öyküleyici metinlerin öğrencilerin eleştirel düşünme becerisini geliştirme noktasında son derece yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Türkçe ders kitaplarının öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini kazandırmadaki rolünün incelendiği bu çalışmada 5,6,7. sınıf düzeylerindeki ders kitaplarında yeterli sayıda eleştirel düşünme becerisi alt kategorisinin yer aldığı, 8. sınıf Türkçe ders kitabında ise bazı eksikliklerin bulunduğu görülmektedir. 5,6,7,8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküleyici metinlerde genelleme yapma eğiliminden uzak durma, yargılarını erteleme, yansız olma, ön bilgilerini kullanma eleştirel düşünme alt kategorilerine yeteri kadar yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, öyküleyici metin, eleştirel düşünme becerisi

Kaynakça

• Kanmaz, F. E. (2019). Eleştirel Düşünme Becerisi Edindirme Bağlamında Çocuk ve Gençlik Kitaplarının İncelenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, Ö. ve Kurudayıoğlu, M. (2010). 2005 Türkçe Programına Göre Hazırlanmış İlköğretim Birinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarının Kelime Hazinesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 7 (13), 423-436.
• Karagül, S. ve İnce Samur, A.Ö. (2017). Ortaokullarda Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykülerdeki Karakter Özelliklerinin İncelenmesi. Ana Dili Eğitim Dergisi, 2 (5), 336-352.