Translation
BibTex RIS Cite

Dâ’iretü’l-Ma’ârif-i Bozorg-i İslâmi Ansiklopedisi “Cengiz” Maddesi

Year 2020, Volume: IV Issue: 1, 218 - 229, 24.07.2020

Abstract

Çengiz veya Çinggiz Hân1 (h.549-624?/m.1154-1227), Moğol
imparatorluğunun kurucusunun lakabı ve tarihin en şöhretli ve en büyük
fatihlerinden.
Camiü’t-Tevarih veya Tarih-i Cihangûşa gibi Moğol tarihinin en önemli
kaynakları, Cengiz’in yaşamının ilk yıllarını özet olarak aktarmışlardır
(Reşidüddin, 1/306-307); bu nedenle onun doğum tarihi tam olarak belli
değildir. Moğollar arasından gelen tevatürü dikkate alacak olursak, [Cengiz
Hân’ın] h.509’un ortalarında Türk-Moğol Hayvan Takvimi’ne göre domuz
yılında, Onon nehri sahilinde bulunan Dolûn Buldâk (Dâli Un Buldâk)
bölgesinde doğmuş olması gerekir (a.g.e., 1/309-310; Tarih…, 16; Benakiti,
362; Mirhand, 5/823; Hamdullah, 362).
Babası; Moğollar’ın seçilen son hânı Kubul Hân veya Kâbul Kağan’ın
(Tarih, 12; Reşidüddin, 1/264-270; Hamdullah, 850) torunu, Bertan
Behadır’ın2 oğlu; Yesugay Bahadır’dı (Goldan, 342; Reşidüddin, 1/292).
Annesi Ulun İke (a.g.e., 1/310) veya Hevalun Ucin (Tarih, 16) Ulkunut
kabilesine mensuptu (Reşidüddin, 1/213). Yesugay Bahadır, bu tarihte
babasına ve amcasına bağlı olan kavimlerin, Neyrun ve Kıyat kavimlerinin
liderliğini üzerine almıştı (a.g.e., 1/270-310-311; Cüveyni, 1/25) ve [Yesugay’a]
düşmanlık besleyen ve muhalefet eden Tatarlar’la savaş halindeydi. Yesugay  
Tatarlar’ın liderlerinden olan Temuçin Uge [adında birini] yendikten sonra,
yeni doğan oğlunun ismini “Temuçin” koydu (Tarih, a.y.; Reşidüddin, 1/310,
311). Yeni doğan [bu] çocuğun doğum sonrası avuç içinde kemiğe benzeyen
bir et parçası tuttuğu söylenir (Mirhand, a.y.)

References

  • İbnû’l-Esir, el-Kâmil; İbnû’l-İbri, Barhebraeus, Tarihû’z-Zaman, terc., İshak Ermele, Beyrut; h.1406/m.1986; a.g.y., Tarihû Muhtasari’d-Düvel, neşr., Antuvan Salihani, Beyrut, 1958; Ebûlgazi Bahadır Hân, Şecere-yi Türk, neşr., Desmaisons, St. Petersburg, h.1287/m.1871; İkbal Aştiyani, Abbas, Tarih-i Moğol, Tahran, ş.1341; Benakiti, Davud, Tarih, neşr. Cafer Şiar, Tahran, ş.1348; Beyani, Şirin, Zen der İran-i Moğol, Tahran, ş.1352; Moğollar’ın Gizli Tarihi, terc., Şirin Beyani, Tahran, ş.1350; Cüveyni, Ata Melik, Tarih-i Cihangûşa, neşr., Muhammed Kazvini, Leiden, h.1329/m.1911; Hamdullah Müstevfi, Tarih-i Güzide, Abdulhüseyin Nevai, Tahran, ş.1362; Reşidüddin Camiû’t-Tevarih, nşr. Muhammed Ruşen ve Mustafa Mûsevi, Tahran, ş.1373; Minhâc-ı Sirâc, Osman, Tabakat-ı Nasıri, neşr., Abdulhay Habibi, Kabil, ş.1343; Mûsevi Mustafa ve Muhammed Ruşen, Camiû’t-Tevarih Hakkında Notlar (Bkz. a.g.e., Reşidüddin Fazlullah); Mirhand, Muhammed, Ravzatû’s-Safa, Ayıklama ve Özetleme, Abbas Zeryab, Tahran, ş.1373; Nesevi, Muhammed, Sîret-i Celaleddin Mingübernî, Tercome-yi Kohen, Müctebâ Minovi, Tahran, ş.1365; Barthold, W. W.,Turkestan Down to the Mongol Invasion, ed. H. A. R. Gibb, London, 1928; Bausani, A., «Religion Under the Mongols», The Cambridge History of Iran, vol. ed. J. A. Boyle, Cambridge, 1968; Ergin, M., Orhun abideleri, Istanbul, 1975; Golden, P. B., «Ghenghis Khan», Dictionary of the Middle Ages, New York, 1989, vol. VIII; Grousset, R., L’Empire des Steppes, Paris, 1948; Kafesoğlu, İ., Harezmşahlar devleti tarihi, Ankara, 1984; IA; Morgan, D. O., «Chingiz Khān and the Founding of the Mongol Empire», The Mongols, Blackwell, 1986, vol. XLIX; Petrushevsky, I. P., «The Socio - Economic Condition of Iran Under the Īl-Khāns», The Cambridge History of Iran, vol. V, ed. J. A., Boyle, Cambridge, 1968; Saunders, J. J., The History of Mongol Conquests, London, 1971; Spuler, B., Die Mongolen in Iran, Leiden, 1985; Türkiye diyanet vakfi İslâm ansiklopedisi, Istanbul, 1993.
Year 2020, Volume: IV Issue: 1, 218 - 229, 24.07.2020

Abstract

References

  • İbnû’l-Esir, el-Kâmil; İbnû’l-İbri, Barhebraeus, Tarihû’z-Zaman, terc., İshak Ermele, Beyrut; h.1406/m.1986; a.g.y., Tarihû Muhtasari’d-Düvel, neşr., Antuvan Salihani, Beyrut, 1958; Ebûlgazi Bahadır Hân, Şecere-yi Türk, neşr., Desmaisons, St. Petersburg, h.1287/m.1871; İkbal Aştiyani, Abbas, Tarih-i Moğol, Tahran, ş.1341; Benakiti, Davud, Tarih, neşr. Cafer Şiar, Tahran, ş.1348; Beyani, Şirin, Zen der İran-i Moğol, Tahran, ş.1352; Moğollar’ın Gizli Tarihi, terc., Şirin Beyani, Tahran, ş.1350; Cüveyni, Ata Melik, Tarih-i Cihangûşa, neşr., Muhammed Kazvini, Leiden, h.1329/m.1911; Hamdullah Müstevfi, Tarih-i Güzide, Abdulhüseyin Nevai, Tahran, ş.1362; Reşidüddin Camiû’t-Tevarih, nşr. Muhammed Ruşen ve Mustafa Mûsevi, Tahran, ş.1373; Minhâc-ı Sirâc, Osman, Tabakat-ı Nasıri, neşr., Abdulhay Habibi, Kabil, ş.1343; Mûsevi Mustafa ve Muhammed Ruşen, Camiû’t-Tevarih Hakkında Notlar (Bkz. a.g.e., Reşidüddin Fazlullah); Mirhand, Muhammed, Ravzatû’s-Safa, Ayıklama ve Özetleme, Abbas Zeryab, Tahran, ş.1373; Nesevi, Muhammed, Sîret-i Celaleddin Mingübernî, Tercome-yi Kohen, Müctebâ Minovi, Tahran, ş.1365; Barthold, W. W.,Turkestan Down to the Mongol Invasion, ed. H. A. R. Gibb, London, 1928; Bausani, A., «Religion Under the Mongols», The Cambridge History of Iran, vol. ed. J. A. Boyle, Cambridge, 1968; Ergin, M., Orhun abideleri, Istanbul, 1975; Golden, P. B., «Ghenghis Khan», Dictionary of the Middle Ages, New York, 1989, vol. VIII; Grousset, R., L’Empire des Steppes, Paris, 1948; Kafesoğlu, İ., Harezmşahlar devleti tarihi, Ankara, 1984; IA; Morgan, D. O., «Chingiz Khān and the Founding of the Mongol Empire», The Mongols, Blackwell, 1986, vol. XLIX; Petrushevsky, I. P., «The Socio - Economic Condition of Iran Under the Īl-Khāns», The Cambridge History of Iran, vol. V, ed. J. A., Boyle, Cambridge, 1968; Saunders, J. J., The History of Mongol Conquests, London, 1971; Spuler, B., Die Mongolen in Iran, Leiden, 1985; Türkiye diyanet vakfi İslâm ansiklopedisi, Istanbul, 1993.
There are 1 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Çeviriler
Authors

Ali Ekber Diyanet This is me

Translators

Fatih Çiftçi

Publication Date July 24, 2020
Published in Issue Year 2020 Volume: IV Issue: 1

Cite

APA Diyanet, A. E. (2020). Dâ’iretü’l-Ma’ârif-i Bozorg-i İslâmi Ansiklopedisi “Cengiz” Maddesi (F. Çiftçi, Trans.). Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, IV(1), 218-229.