Özel Gereksinimi Olan Çocukların Ailelerinde Umutsuzluk ve Depresyon

Yıl 2017, Cilt: 39 Sayı: 3, 49 - 57, 06.09.2017

Gülgün Durat , Gümrah Duygu Atmaca , Aleattin Ünsal , Necat Kama

https://doi.org/10.20515/otd.300262

Cited By: 4

Öz

Öz: Bu çalışma, özel gereksinimi olan
çocukların ailelerinde umutsuzluk düzeyinin saptanması, umutsuzluk ile ilgili
olduğu düşünülen bazı değişkenlerin incelenmesi ve umutsuzluk ile depresyon
arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır.

Çalışma, Sakarya ilindeki özel
eğitim kurumlarında eğitim gören özel gereksinimi olan çocukların ebeveynleri
üzerinde yapılmıştır. Çalışma süresince Sakarya ilindeki özel eğitim
kurumlarına müracaat eden ve çalışmaya katılmayı kabul eden toplam 109 aile
çalışma grubunu oluşturdu. Çalışmanın amacına uygun olarak hazırlanmış görüşme
formu, Beck Depresyon ve Umutsuzluk Ölçekleri gözlem altında aileler tarafından
dolduruldu.

Bu çalışmada depresyon şüphesi
sıklığı %36.7 olarak saptanmıştır. Depresyon Ölçeğinden alınan puanlar ile
Umutsuzluk Ölçeğinden alınan puanlar arasında pozitif yönde bir ilişki
saptanmıştır (r=0.451; p=0.000).

Özel
gereksinimi olan çocukların ailelerinde umutsuzluk önemli bir ruh sağlığı
sorunudur. Umutsuzlukla ilişkili değiştirilebilir olduğu bilinen faktörlerle
ilgili olarak çözümler bulunması için daha kapsamlı çalışmalar yapılması,
depresyon şüphesi olanların saptanması için koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin
yaygınlaştırılması yararlı olacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Umutsuzluk, depresyon, engelli çocuk

Hopelessness and Depression in the Families of Children With Special Needs

Öz

Abstract: This study is carried out in order to determine
the level of hopelessness in the families of handicapped children, to examine
some variables that are considered to be related to hopelessness and to
evaluate the correlation between hopelessness and depression.It is carried out
among the families of handicapped children studying in private educational
institutions in the province of Sakarya. A total of 109 family who were
admitted to these institutions and volunteered to participate in the study made
up the study group. They were given an interview form and Beck Depression
Inventory and Hopelessness Scale was filled under observation. In this study the frequency of suspected depression was
found as 36.7%. There was a positive correlation between the scores of
Depression Inventory and Hopelessness Scale (r=0.451; p=0.000). Hopelessness among the families with special needs is an
important mental health problem. It would be useful to conduct more detailed
studies that could help to find solutions to convertible factors about
hopelessness. It would also be beneficial to disseminate preventive mental
healthcare services in order to detect suspected depression cases.

Anahtar Kelimeler

Depression, disabled child, family

Kaynakça

• Sağlam, M. (2011). Yüksek Lisans Tezi: “Boşanma Sürecinde Olan Ailelerdeki Çocukların Aile Algılarının ve Sorunlarının Resimler Aracılığı İle İncelenmesi” Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi (Çocuk Gelişimi ve Eğitimi) Anabilim Dalı, Tez Yöneticisi; Prof. Dr. Neriman Aral. Ankara.
• Köksal, G., & Kabasakal, Z. (2012). Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ebeveynlerin Yaşamalarında Algıladıkları Stresi Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32: 71-91.
• Meral, B. F. (2006). Yüksek Lisans Tezi: “Babaların Zihin Engelli Çocuklarının Yetiştirilmesine Yönelik Katılım Durumlarının Belirlenmesi” Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Tez Yöneticisi; Yrd. Doç. Dr. Atilla Cavkaytar. Eskişehir.
• Coşkun, Y., & Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10 (1): 213-227.
• Ergüner-Tekinalp, B., & Akkök, F. (2004). The Effects of a Coping Skills Training Program on the Coping Skills, Hoplessness, and Stress Levels of Mothers of Children with Autism. International Journal for the Advancement of Counselling, 26 (3): 257- 269
• Solmaz, M., Sayar, K., Özer, Ö.A., Öztürk, M., & Acar, B. (2000). Sosyal Fobi Hastalarında Aleksitimi, Umutsuzluk ve Depresyon: Kontrollü Bir Çalışma. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3:235-241.
• Song, C.S., Chun, B.Y., & Choi, Y.I. (2015). The influence of fathers’ parenting participation with disabled children on parenting stress in mothers. Journal of Physical Therapy Science, 27(12), 3825–8. http://doi.org/10.1589/jpts.27.3825
• Ergüner Tekinalp B, Akkök F. The Effects of a Coping Skills Training Program on the Coping Skills, Hopelessness, and Stress Levels of Mother of Children with Autism. International Journal for the Advancement of Counselling. 2004; 26(3): 257-269.
• Kocherova, O. I., Fil’kina, O. M., Dolotova, N. V, Malyshkina, A. I., & Antysheva, E. N. (2014). Psychological features of mothers bringing up disabled children. Vestnik Rossiiskoi Akademii Meditsinskikh Nauk/ Rossiiskaia Akademiia Meditsinskikh Nauk, (5-6), 98–101.
• Fernandez-Alcantara, M., Garcia-Caro, M. P., Laynez-Rubio, C., Perez-Marfil, M. N., Marti-Garcia, C., Benitez-Feliponi, A., Berrocal-Castellano, M., & Cruz-Quintana, F. (2015). Feelings of loss in parents of children with infantile cerebral palsy. Disability and Health Journal, 8(1): 93–101. http://doi.org/10.1016/j.dhjo.2014.06.003
• Dykens, E. M., Fisher, M. H., Taylor, J. L., Lambert, W., & Miodrag, N. (2014). Reducing distress in mothers of children with autism and other disabilities: a randomized trial. Pediatrics, 134(2), e454–63. http://doi.org/10.1542/peds.2013-3164
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R., & Karakurt, P. (2012). Engelli Çocukların Annelerinin Ruhsal Durumlarının Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Florance Nightinagle Hemşirelik Dergisi, 20 (3): 200-209.
• Karadağ, G. (2009). Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler İle Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri. TAF Prev Med Bull, 8 (4): 315-322.
• Sen, E., & Yurtsever, S. Difficulties Experienced by Families With Disabled Children. JSPN, 12:4
• Luther, E. H., Darly, L. C., & Viriginia-Young-Cureton, R.N. (2005). Coping and Social Support for Parents of Children With Autism. The Journal of School Nursing, 25(1): 40-47.
• Bodur, S., & Durduran, Y. (2009). Konyada Engelli Çocukların Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma ve Beklenti Durumu. Genel Tıp Dergisi, 19(4): 169-175.
• Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22: 23-33.
• Weiss, M. J. (2002). Hardiness and Social Support as Predictors of Stress in Mothers of Typical Children, Children with Autism, and Children with Mental Retardation. SAGE Publiction and The National Autistic Society, 6(1): 115-130.
• Bek, H., Gülveren, H., & Şen, B. (2012). Otistik Çocuğa Sahip Ebeveynlerle Normal Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Atılganlık, Suçluluk ve Utanç Düzeyleri Bakımından İncelenmesi. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counceling, 1:2.
• Yildiz, A., Tarakci, D., Hajebrahimi, F., & Mutluay, F. (2016). Disabled children’s functionality and their mother's Quality of life and psychological status. Pediatrics International : Official Journal of the Japan Pediatric Society. http://doi.org/10.1111/ped.13020
• Beck, A.T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: the hopelessness scale. J Consult Clin Psychol, 42 (6): 861-5
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: geçerlilik ve güvenirlilik. Kriz Dergisi, 1 (3): 139-42
• Beck, A.T., Ward, C.H., Mendelson, M., Mock, J., & Erbaugh, J. (1961). An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry, 4: 561-71
• Hisli, N. (1988). Beck Depresyon Envanteri’nin Geçerliği Üzerine Bir Çalışma. Psychol J, 6: 118-22
• Durak-Batıgün, A., Şahin, N.H. (2006). İş Stresi ve Sağlık Psikolojisi Araştırmaları için İki Ölçek: A-Tipi Kişilik ve İş Doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi. 17 (1): 32-45
• http://mevzuat.meb.gov.tr/html/66.html Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Erişim Tarihi ve Saati: 19.01.2015, 11:18
• Dykens, E. M., Fisher, M. H., Taylor, J. L., Lambert, W., & Miodrag, N. (2014). Reducting Distress in Mothers of Childiren with Autism and Other Disabilities: A Randomized Trial. Pediatrics, 134:e454-63. Erişim tarihi: 07.07.2016.
• Kausar, S., Jevne, R. F., & Sobsey, D. (2003). Hope in Families of Children with Developmental Disabilities. Journal on Developmental Disabilities, 10(1): 35-46.
• Yüzer, S., Yiğit, R., & Taşdelen, B. (2006). Çocuğu Hastanede Yatan Annelerin Aldığı Sosyal Destek İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9:4
• Karadağ, G. (2009). Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler ile Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri. TAF Prev Med Bull, 8(4):315-322
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu-Aşılar, R., & Karakurt, P. (2012). Engelli Çocukların Annelerinin Ruhsal Durumlarının Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Florance Nightinagle Hemşirelik Dergisi, 20(3): 200-209.
• Bek, H., Gülveren, H., & Şen, B. (2012). Otistik Çocuğa Sahip Ebeveynlerle Normal Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Atılganlık, Suçluluk ve Utanç Düzeyleri Bakımından İncelenmesi. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counceling, 1:2.
• Coşkun, Y., & Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10(1):213-227
• Kırbaş, Z. Ö., & Özkan, H. (2013). Down Sendromlu Çocukların Annelerinin Aile İşlevlerini Algılama ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 3(3):171-180.
• Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22: 23-32.
• Ergin, D., Şen, N., Eryılmaz, N., Pekuslu, S., & Kayacı, M. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Depresyon Düzeyi Ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10: 1
• Malm-Buatsi, E., Aston, C. E., Ryan, J., Tao, Y., Palmer, B. W., Kropp, B. P., Klein, J., Wisniewski, A. B., & Frimberger, D. (2015). Mental health and parenting characteristics of caregivers of children with spina bifida. Journal of Pediatric Urology, 11(2), 65.e1–65.e7. http://doi.org/10.1016/j.jpurol.2014.09.009
• Demir, G., Özcan, A., & Kızılırmak, A. (2010). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi,13: 4.
• Özsoy-Altuğ, S., Özkahraman, Ş., & Çallı, F. (2006). Zihinsel Engelli Çocuk Sahibi Ailelerin Yaşadıkları Güçlüklerin İncelenmesi. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 3:69-77.
• Rousey, A., Best, S., & Blancher, J. (1992). Mothers’ and Fathers’ Perspections of Stress and Coping With Children Who Have Severe Disabilities. American Journal on Mental Retardation, 97: 99-109.
• Laxman, D. J., McBride, B. A., Jeans, L. M., Dyer, W. J., Santos, R. M. Kern, J. L., Sugimura, N., Curtiss, S. L., & Weglarz-Ward, J. M. (2015). Father Involvement and Maternal Depressive Symptoms in Families of Children with Disabilities or Delays. Matern Child Health J, 19(5):1078–86. http://doi.org/10.1007/s10995-014-1608-7
• Tunali, B., & Power, T.G. (2002). Coping by Redefinition: cognitive Appraisals in Mother of Children with Autism and Children without Autism. Journal of Autism and Development Disorders, 32: 25-34.
• Abela, J. R. Z., & Seligman, M. E. P. (2000). The hopelessness theory of depression: A test of the diathesis-stress component in the interpersonal and achievement domains. Cognitive Therapy and Research, 24(4), 361–378. http://doi.org/10.1023/A:1005571518032
• Chochinov, H. M., Wilson, K. G., Enns, M., & Lander, S. (1998). Depression, Hopelessness, and suicidal ideation in the terminally ill. Psychosomatics, 39, 366–370. http://doi.org/10.1016/S0033-3182(98)71325-8
• D’Zurilla, T. J., Chang, E. C., Nottingham, E. J., & Faccini, L. (1998). Social problem-solving deficits and hopelessness, depression, and suicidal risk in college students and psychiatric inpatients. Journal of Clinical Psychology, 54(8), 1091–1107. http://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4679(199812)54:8<1091::AID-JCLP9>3.0.CO;2-J