AKADEMİK KLAN KÜLTÜRÜ, AKADEMİK KAST SİSTEMİ ve AKADEMİK AKRABALIK Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında Akademik İmmobilite ve Akademik Atalet: Eleştiri ve Akademik Hareketlilik Önerisi

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 1, 49 - 64, 31.07.2023

Coşkun Can Aktan

Öz

Bu yazımda Türkiye’de devlet üniversitelerimizin çoğunluğunda klan kültürü ve kast sistemine benzer bir “akademik ekoloji”nin (akademik iklim) varolduğu iddiasında bulunmak istiyorum. Türkiye’de “homo academicus”lar tıpkı “homo hierarchicus”lar gibi aynı “habitus” içerisinde yaşamakta, aynı akademik yapı ve kültür içerisinde yetişmekte, yükselmekte ve kadrolara yerleşmektedirler. “Akademik akrabalık” olarak adlandırılan bu yapı aynı zamanda akademik klan kültürü, akademik kast sistemi, akademik otarşizm, akademik oligarşi gibi kavramlarla ifade edilen akademik kültürün temel parçalarıdır. Bu çalışmada bu kötü “akademik immobilite” ve “akademik endogami” uygulamasını eleştirerek onun yerine sahte ya da yapay değil, gerçek anlamda bir “akademik hareketlilik” önerisinde bulunmaya çalışacağım.

Anahtar Kelimeler

Akademik klan kültürü, akademik kast sistemi, akademik atalet, akademik endogami, akademik hareketlilik, akademik hareketlilik, akademik hareketsizlik

Kaynakça

• Albarrán, P. & Carrasco, R., & Ruiz‐Castillo, J. 2017. “Are Migrants More Productive Than Stayers? Some Evidence From A Set Of Highly Productive Academic Economists.”, Economic Inquiry, 55(3). 1308-1323.
• Blau, P.M. 1973. The Organization of Academic Work. New York: John Wiley and Sons.
• Bolli, T. & Schläpfer, J. 2015. “Job Mobility, Peer Effects, And Research Productivity in Economics”. Scientometrics, 104(3). 629-650.
• Boz, N. & Gür, B. S. 2021. “İletişim Programlarının Kimliği: Üniversiteler ve Alanlar Arası Akademik Hareketlilik”, Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 8 (1) , 9-34.
• Burris, V. 2004. “The Academic Caste System: Prestige Hierarchies in PhD Exchange Networks.” American Sociological Review, 69(2). 239–264.
• Cruz-Castro, L. & Sanz-Menendez, L. 2010. “Mobility Versus Job Stability: Assessing Tenure and Productivity Outcomes”, Research Policy, 39. 273-278.
• Dumont, L. 1970. Homo Hierarchicus; an Essay on the Caste System. Chicago: University of Chicago Press.
• Dutton, J.E. 1980. The Impact Of Inbreeding And Immobility On The Professional Role And Scholarly Performance Of Academic Scientists. Paper Presented At The Annual Meeting Of The American Educational Research Association, Boston.
• Einstein, A. & L. Infeld, 2015. Fiziğin Evrimi (İlk Kavramlardan İlişkinliğe ve Kuantumlara), (çev: Öner Ünalan), İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Ejermo, O. & Fassio, C., & Källström, J. 2020. “Does Mobility Across Universities Raise Scientific Productivity?”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 82(3). 603-624.
• Franzoni, C., & Scellato, G., & Stephan, P. 2014. “The Mover’s Advantage: The Superior Performance Of Migrant Scientists.”, Economics Letters, 122(1). 89-93.
• Eels, W. C. & Cleveland, A. C. 1935. “Faculty Inbreeding”. The Journal of Higher Education, 6(5). 261−269.
• Göktürk, D. & Kandemir, A. 2019. “Yükseköğretimde Akademik Kendileşme (Academic Inbreeding) ve Kurumsal Habitusun İnşası Üzerine Bir Tartışma”. Mülkiye Dergisi, 43(3), 599-625.
• Goode, W. J. 1967. “The Protection of the Inept”. American Sociological Review, 32(1), 5–19.
• Goody, J. 2011. Yaban Aklın Evcilleştirilmesi (çev: K. Değirmenci) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Grochocki, L.F.M. 2020. Academic Endogamy in Brazil and its Influences on Faculty Productivity and Collaboration, Ph.D. Thesis, Stanford University.
• Grochocki, L.F.M. & A. F. Cabello, 2022. "Academic Endogamy Or Immobility? The Impact On Scholarly Productivity in A Developing Country", International Journal of Educational Development, Volume 94.
• Hargens, L. L. & Farr, G. M. 1973. “An Examination of Recent Hypotheses About Institutional Inbreeding”, The American Journal of Sociology, 78 (6). 1381–1402.
• Hermanowicz, J. C. 2013. "The Culture of Mediocrity", Minerva, vol 51 no 3 363-387.
• Horta, H. 2013. “Deepening Our Understanding of Academic Inbreeding Effectson Research Information Exchange and Scientific Output: New Insights for Academic Based Research”, Higher Education, 65. 487–510.
• Horta, H. & Tavares, O. & Amaral, A. & Sin, C. 2022. “New Perspectives And Analytical Approaches To Better Understand Academic Inbreeding”. Higher Education Quarterly, 76, 3– 7.
• Horta, H. 2022. “Academic Inbreeding: Academic Oligarchy, Effects, and Barriers to Change”, Minerva, 60:593.
• Inanc, O. & Tuncer, O. 2011. “The Effect Of Academic Inbreeding On Scientific Effectiveness.” Scientometrics 88, 885–898.
• Karadağ, E. 2022. “Deepening the Effects of the Academic Inbreeding: Its Impact on Individual and Institutional Research Productivity”, Research in Higher Education 63(1):1-22.
• Kinzelbach, K. & K. I. Saliba, J. Spannagel, and R. Quinn, 2021. “Free Uni-versities Putting the Academic Freedom Index Into Action”, Global Public Policy Institute, March-2021. https://www.gppi.net/me¬dia/Kinzel¬bachEtAl_2021_Free_Universities_AFi-2020.pdf
• Kozikoğlu İ. 2016. “Akademik Kendileşme: Kavramsal bir Çözümleme”. International Journal of Social Sciences, Number: 49.
• Kılıç, D. Ö. 2020. Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Kendileşmenin Bilimsel Üretkenliğe Etkisi, GÜ. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Doktora Tezi).
• Lee, C. A. 2022. “Who Gets Hired at the Top? The Academic Caste System Theory in the Planning Academy.”, Journal of Planning Education and Research.
• London, J. 2019. Demir Ökçe, (Çev:L. Cinemre), İstanbul: İş Bankası.
• Macfarlane, B. & Jefferson, A.E. 2022. “The Closed Academy? Guild Power And Academic Social Class.” Higher Education Quarterly.76: 36– 47.
• McGee. R. 1960. “The Function of Institutional Inbreeding”, American Journal of Sociology, 65(5). 483-488.
• Nietzsche, F. 2015. Ecce Homo, (çev: C.Alkor), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Schopenhauer, A. 2019. Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar, (çev: Mustafa Tüzel), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Shin, J. C. & Jung, J. 2014. “Academics Job Satisfaction And Job Stress Across Countries İn The Changing Academic Environments”. Higher Education. 67(5), 603-620.
• Soler, M. 2001. "How Inbreeding Affects Productivity in Europe". Nature 411, 132.