İşitme Kayıplı Çocuğu Olan Bir Annenin Etkileşim Davranışlarının Aile Eğitimi Bağlamında İncelenmesi

Year 2016, Volume: 17 Issue: 01, 1 - 22, 01.04.2016

Emel Ertürk Mustul Zerrin Turan , Yıldız Uzuner

Abstract

Bu eylem araştırmasında çok ileri dereceli işitme kayıplı çocuğu olan işiten bir annenin etkileşim davranışları ve bu davranışlarının desteklenme biçiminin aile eğitimi bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri aile eğitimi video kayıtları, anneyle yapılan görüşmeler, yazarlar arasında yapılan aile eğitimi değerlendirmeleri ile geçerlik güvenirlik toplantılarında alınan ses kayıtları, aile eğitimi seans planları ve araştırmacı günlükleriyle toplanmıştır. Toplam sekiz aile eğitimi yapılmıştır ve annenin etkileşim davranışlarını incelemek amacıyla ikinci, dördüncü, altıncı ve sekizinci aile eğitimlerinde yer alan on dakikalık anne-çocuk etkileşimi bölümleri temsili video kaydı olarak belirlenmiş ve tümevarım analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda beş etkileşim davranışı belirlenmiş ve bu davranışlar iki tema altında toplanmıştır. Annenin etkileşim davranışları bu davranış tanımları altında incelenmiş, davranışların görülme sıklığına bakılmış ve bu davranışları desteklemeye dair eylem planları geliştirilmiştir. Araştırmanın bulguları annenin etkileşimi destekleyen davranışlarının arttığını, etkileşimi olumsuz etkileyen davranışlarının da azaldığını göstermiştir. Araştırma sonuçlarını genellemek mümkün olmasa da elde edilen bulguların etkileşime odaklanan aile eğitimi programının bu anne-çocuk çifti için işlediğini ve erken çocukluk dönemi boyunca aile eğitiminin devam etmesi gerektiğini gösterdiği ileri sürülebilir

Keywords

Anne-çocuk etkileşimi, aile eğitimi, erken eğitim, işitme kayıplı çocuklar, doğal işitsel-sözel yaklaşım, aile merkezli yaklaşımlar

References

• Ainsworth, M. D. S. (1969). Object relations, dependency, and attachment: A theoretical review of the infant- mother relationship. Child Development, 40(4), 969-1025.
• Akçamete, G., & Kargın, T. (1996). İşitme engelli çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 7-24.
• Asberg, K. K., Vogel, J. J., & Bowers, C. A. (2008). Exploring correlates and predictors of stress in parents of children who are deaf: Implications of perceived social support and mode of communication. Journal of Child and Family Studies, 17(4), 486-499.
• Bates, E. (1976). Language and context: The acquisition of pragmatics. Orlando, Fla.: Academic Press.
• Boemmel, J., & Briscoe, J. (2001). Web quest project theory fact sheet of Urie Bronfenbrenner. National-Louis University. Retrievedfrom http://pt3. nl. edu/boemmelbriscoewebquest. pdf.
• Brinich, P. M. (1980). Childhood deafness and maternal control. Journal of Communication Disorders, 13(1), 75-81.
• Brown, P. M., & Nott, P. (2005). Family-centered practice in early intervention for oral language development: Philosophy, methods, and results. In P. E. Spencer & M. Marschark (Eds.), Advances in the spoken language development of deaf and hard-of-hearing children (pp. 136-165). Cary, NC, USA: Oxford University Press.
• Bruder, M. B. (2000). Family-centered early intervention clarifying our values for the new millennium. Topics in Early Childhood Special Education, 20(2), 105-115.
• Bruder, M. B. (2010). Early childhood intervention: A promise to children and families for their future. Exceptional Children, 76(3), 339-355.
• Bruner, J. S. (1990). Acts of meaning. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Clark, M. (2007). A practical guide to quality interaction with children who have a hearing loss. San Diego, CA: Plural Pub.
• Cole, E. B. (1992). Listening and talking: A guide to promoting spoken language in young hearing-impaired children. Washington D.C.: AGBell.
• Cole, E. B., & Flexer, C. A. (2007). Children with hearing loss: Developing listening and talking, birth to six. San Diego: Plural Pub.
• Coşkun, N. (1997). Okulöncesi çağda işitme engelli çocuğu olan normal işiten bir annenin grup oyunu esnasında kullandığı stratejilerin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Dunst, C. J., Trivette, C. M., Davis, M., & Cornwell, J. (1988). Enabling and empowering families of children with health impairments. Children's Health Care, 17(2), 71-81.
• Estabrooks, W. (Ed.). (2006). Auditory-verbal therapy and practice. Washington: Alex Graham Bell Assn. for Deaf.
• Feher-Prout, T. (1996). Stress and coping in families with deaf children. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 1(3), 155-166.
• Gallaway, C., & Woll, B. (1994). Interaction and childhood deafness. In C. Gallaway & B. J. Richards (Eds.), Input and interaction in language acquisition (pp. 197-218). Cambridge: Cambridge University Press.
• Gallaway, C., & Young, A. (Eds.). (2003). Deafness and education in the UK: Research perspectives. London: Whurr.
• Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. (2006). Educational research: Competencies for anlaysis and applications. Upper Saddle River, N. J.: Pearson Merrill Prentice Hall.
• Gökcan, M. (1987). Aile eğitiminin işitme engelli çocukların ailelerinin beklentileri üzerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Johnson, A. (2005). A short guide to action research. Boston: Pearson/Allyn and Bacon.
• Kargın, T. (2001). Kırsal bölgede yaşayan işitme engelli çocuklara yönelik geliştirilen bireyselleştirilmiş aile eğitimi programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 49-60.
• Kargın, T. (2004). Effectiveness of a family‐focused early intervention program in the education of children with hearing impairments living in rural areas. International Journal of Disability, Development and Education, 51(4), 401-418.
• Mahoney, G., & Wheeden, C. A. (1997). Parent-child interaction-the foundation for family-centered early intervention practice a response to Baird and Peterson. Topics in Early Childhood Special Education, 17(2), 165-184.
• McLean, J. E., & McLean, L. K. (1999). How children learn language. San Diego: Singular Pub.
• Meadow-Orlans, K. P. (1997). Effects of mother and infant hearing status on interactions at twelve and eighteen months. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2(1), 26-36.
• Meadows, D., Elias, G., & Bain, J. (2000). Mothers' ability to identify infants' communicative acts consistently. Journal of Child Language, 27(2), 393-406.
• Mertler, C. (2006). Action research: Teachers as researchers in the classrom. Thousand, Calif: Sage.
• Mills, G. (2003). Action research: A guide for the teacher resercher. Upper Saddle River, N.J.: Pearson Merril Prentice Hall.
• Morales, M., Mundy, P., Delgado, C. E., Yale, M., Messinger, D., Neal, R., & Schwartz, H.K. (2000). Responding to joint attention across the 6-through 24-month age period and early language acquisition. Journal of Applied Developmental Psychology, 21(3), 283-298.
• Nienhuys, T.G., Cross, T. G., & Horsborough, K. M. (1984). Child varieables influencing maternal speech style deaf and hearing children. Journal of Communication Disorders, 17(3), 189-207.
• Özyürek, A. (1997). İşiten bir anneyle onun birinci sınıfa devam eden işitme engelli çocuğunun doğal ev ortamında çeşitli bağlamlardaki sözlü etkileşimlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Paavola, L., Kemppinen, K., Kumpulainen, K., Moilanen, I., & Ebeling, H. (2006). Maternal sensitivity, infant co-operation and early linguistic development: Some predictive relations. European Journal of Developmental Psychology, 3(1), 13-30.
• Plaphinger, D., & Kretschmer, R. R. (1991). The effect of context on the interactions between a normally- hearingmother and her hearing impaired child. The Volta Review, 93(2), 75-87.
• Quittner, A. L., Barker, D. H., Cruz, I., Snell, C., Grimley, M. E., Botteri, M., & CDaCI Investigative Team. (2010). Parenting stress among parents of deaf and hearing children: Associations with language delays and behavior problems. Parenting: Science and Practice, 10(2), 136-155.
• Sacks, H., Schegloff, E. A., & Jefferson, G. (1974). A simplest systematics for the organization of turn-taking for conversation. Language, 50(4), 696-735.
• Sipal, R. F., & Sayin, U. (2013). Impact of perceived social support and depression on the parental attitudes of mothers of children who are deaf. Journal of Child and Family Studies, 22(8), 1103-1111.
• Tomasello, M., & Farrar, M. J. (1986). Joint attention and early language. Child Development, 57(6), 1454-1463.
• Turan, Z. (2010). İşitme kayıplı çocuklarda doğal işitsel-sözel yaklaşımla sürdürülen bir aile eğitimi çalışmasının incelenmesi. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(3), 1697-1756.
• Turan, Z. (2012). Early intervention with children who have a hearing loss: Role of the proffesional and parent participation. http://cdn.intechopen.com/pdfs/33866.pdf Naz (Ed.), Hearing loss (pp. 117-132). Retrieved from
• Turan, Z. (2014). Teacher goals in an early intervention program for children with hearing loss. European Journal of Research on Education, 2(2), 146-153.
• Tüfekçioğlu, U. (2003). Çocuklarda işitme kaybının etkileri. U. Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma, görme sorunları olan çocukların eğitimi içinde (ss. 1-45). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Türkiye
• Araştırmacılar Derneği (TÜAD, 2012). Sosyo ekonomik statü.
• http://tuad.org.tr/Depo?sayfa=projelerimiz&id=6 adresinden elde edilmiştir.
• Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi (2000). Okul öncesi çağdaki iki işitme engelli çocuk ve onların normal işiten annelerinin çeşitli bağlamlardaki etkileşimlerinde gerçekleşen iletişim bozukluklarını düzeltmek için annelerin uyguladıkları stratejilerin karşılaştırılması (Proje No: 980504).
• Uzuner, Y. (2003a). İşitme engelli çocuklarda erken dil gelişimi. U. Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma, görme sorunları olan çocukların eğitimi içinde (ss. 97-118). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Uzuner, Y. (2003b). Pragmatik gelişim. S. Topbaş (Ed.), Çocukta dil ve kavram gelişimi içinde (ss. 145-164). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Uzuner, Y. (2005). Özel eğitimden örneklerle eylem araştırmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 1-12.
• Vygotsky, L. S. (1998). Düşünce ve dil [Thought and langugae] (2. baskı). (S. Koray, Çev.). İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.
• Wedell-Monnig, J., & Lumley, J. M. (1980). Child deafness and mother-child interaction. Child Development, 51(3), 766-774.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, S. (2000). İşiten bir Türk anne ile ana sınıfına devam eden işitme engelli çocuğunun doğal ev ortamında çeşitli bağlamlardaki etkileşimlerinde annenin kullandığı emir bildiren ifadelerin betimlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yoshinaga-Itano, C., Sedey, A. L., Coulter, D. K., & Mehl, A. L. (1998). Language of early- and later-identified children with hearing loss. Pediatrics, 102(5), 1161-1171. RESEARCH RESEARCH