Doğal boya uygulamalarıyla kesim atığı kumaşların giysi tasarım süreçlerinde kullanımı: bir üretim modeli

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 6, 841 - 852, 29.11.2024

Safiye Sari , Betül Elibol

Öz

Kumaş atıklarından ürün tasarımı yapma düşüncesi giyim
uygulamaları için yeni değildir. Uygulamaların temel düşüncesinde
insan ve çevreye zarar vermeyen üretim yöntemlerinin geliştirilmesi
yatmaktadır. Çevresel duyarlılık konusundaki farkındalıklar arttıkça
çevreyi kirletmeyen, doğal kaynaklara saygılı giysi ürünlerine olan
talep de yükseltmektedir. Bu talep tekstil atıklarının sürdürülebilir
yöntemlerle değerlendirilmesi çabalarını artırırken aynı zamanda
tasarım değeri yüksek giysi koleksiyonlarının da önemini açığa
çıkarmaktadır. Atık malzemelerle hazırlanan katma değeri yüksek giysi
koleksiyonları, tasarımcı-üretici ve tüketici üçgeninde giderek daha
önemli bir hal almaktadır. Günümüzde atık kumaşlarla doğal boya
uygulamaları giysi tasarımcıları için farklı bir yaklaşım olarak
değerlendirilmekte ve bu uygulamalarla atık kumaşlara zengin
görüntüler kazandırılmaktadır. Çalışmada farklı ölçülerde elde kalmış
Şile bezi üzerine adaçayı, çay, ıhlamur, armut kabuğu, zencefil, zerdeçal
ve tarçın kabuğu ile farklı mordan malzemeleri kullanılarak tekstil
yüzey denemeleri yapılmıştır. Araştırmanın yöntemi iki aşamada
gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada doğal boya uygulamaları ile
boyama reçeteleri oluşturulmuş, ikinci aşamada ise kapsül koleksiyon
özelinde tasarım süreçlerine yer verilmiş ve sektörün vazgeçilmez
uygulamalarından olan 3D modelleme ve prototiplemeyle koleksiyon
tamamlanmıştır. Koleksiyon ile çevresel yönü güçlü bir üretim
modelinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmadan çıkan bulgular,
giysi tasarım süreçlerinde atık kumaşlarla doğal boya uygulamalarının
standart üretim modellerinden farklı geliştiğini göstermiştir. En büyük
farklılık ise giysi koleksiyonlarına getirilen “eşsiz-benzersiz-biricik”
özelliğidir.

Anahtar Kelimeler

Doğal boya uygulamaları, Kesim atığı kumaş, Özgün giysi tasarımı, Üretim modeli

The use of cutting waste fabrics in garment design processes with natural dye applications: a fabrication model

Öz

The idea of designing products from fabric waste is not new in clothing
applications. The main idea of the applications lies in the development
of production methods that do not harm humans and the environment.
The demand for clothing products is increasing, which does not pollute
the environment and respects natural resources. Which increases
environmental sensitivity with consumer awareness. This demand has
increased efforts to evaluate textile waste with sustainable methods.
Clothing collections with high added value prepared with waste
materials are becoming more important in the designer-producer and
consumer triangle day by day. Nowadays, natural dye applications with
waste fabrics are evaluated as a different approach for clothing
designers. And the rich images on waste fabrics that are obtained with
these applications. In the study were conducted textile surface
experiments with sage, tea, linden, pear peel, ginger, turmeric and
cinnamon peel on waste fabric Sile cloth using different mordant
materials. The method of the research was carried out in two stages. At
the first stage, coloring recipes with the application of natural dyes were
created. In the second stage, the design processes are included in the
capsule collection. And the collection has been completed with 3D
modeling and prototyping, which are one of the indispensable
applications of the sector. The collection is aimed with the development
of a production model with a strong environmental aspect. The findings
from the research have shown that the garment design process has
developed differently from the standard production models of natural
dye applications with waste fabrics. The biggest difference is the
"uniqueness" feature brought to the clothing collections.

Anahtar Kelimeler

Natural dye applications, Cut waste fabric, Original clothing design, Production model

Kaynakça

• [1] Türk Dil Kurumu. “Atığın Tanımı”. https://sozluk.gov.tr/. (09.05.2022).
• [2] Kazakeviciute G, Ramanauskiene R, Abraitiene A. “A survey of textile waste generated in Lithuanian textile apparel and soft fortitude industries environmental research”. Engineering and Management, (2), 41-48, 2008.
• [3] Gwilt A., Rissanen T. Shaping Sustainable Fashion Changing the Way We Make and Use Clothes. Publishing for a Sustainable Future- First published. LondonWashington, DC, England, Earthscan, 2011.
• [4] Stocker B. Wise Craft: Turning Thrift Store Finds, Fabric Scraps, and Natural Objects into Stuff You Lov. Running Press. Philadelphia, Pennsylvania, United States, Adult, 2014.
• [5] Gordon J. F, Hill C. Sustainable Fashion Past. 1st ed. Bloomsbury Academic, Ebook (PDF). London, England, Bloomsbury Publishing, 2015.
• [6] Malkoç H. “Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının ve bilişsel farkındalık becerilerinin incelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2011.
• [7] Doğan İ, Prutçuoğlu E. “Sosyal hizmet uzmanlarının çevresel farkındalık seviyeleri ile çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi”. Turkish Journal of Social Research/Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(2), 389-405, 2017.
• [8] Doğan Z. “Tekstil sektöründe atık ekolojisi uygulamaları”. Akdeniz Sanat Dergisi, 4(8), 24-26, 2011.
• [9] Nieminen E, Linke M, Tobler M, Beke BV. EU Cost Action628: Life Cycle Assessment of Textile Products, Eco Efficiency and Definition of Best Avalible Technology of Textile Processing. Journal of Clear Production, Elsevier, 2007.
• [10] Kocamanlar, E. “Ambalajın pazarlamadaki yeri”. Ambalaj Bülteni Dergisi, (4), 44-46, 2008.
• [11] Johansson, E. Slow Fashion. “Degree of Master in Applied Textile Management the Swedish School of Textiles, Sweden, 2011”. https://hb.divaportal.org/smash/get/diva2:1312116/FULLTEXT01 (08.01. 2022).
• [12] Niinimäki K. Tenents of Sustainable Fashion, in Sustainable Fashion: New Approaches. Aalto University Publication Series, Helsinki, Finland, Aalto University publication series Art, 2013.
• [13] Eser B, Çelik P, Çay A, Akgümüş D. “Tekstil ve konfeksiyon sektöründe sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm olanakları”. Tekstil ve Mühendis, 23, 101, 43-60. 2016.
• [14] Fletcher K. Sustainable Fashion and Textiles Design Journeys. 2nd ed. London-Newyork, USA, Routledge, 2008.
• [15] Gardetti M.A, Muthu S. S. “Handbook of sustainable luxury textiles and fashion”. Springer, Singapore, (1), 18-28, 2015.
• [16] Kozak M. “Tekstil atıkların yapı malzemesi olarak kullanım alanlarının araştırılması”. Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi, 6 (1), 62-70, 2010.
• [17] Üçgül İ, Turak B. “Tekstil katı atıklarının geri dönüşümü ve yalıtım malzemesi olarak değerlendirilmesi”. APJES III, (3), 39-48, 2015.
• [18] Güngör A, Palamutçu S, İkiz Y. “Pamuklu tekstiller ve çevre: bir bornozun yaşam döngü değerlendirmesi”. Tekstil ve Konfeksiyon, 3, 197-205, 2009.
• [19] Kyoto_Design_Declaration 2008. “Kyoto Design Declaration 2008”. www.iau-hesd.net. file:///C:/Users/HP/Downloads/kyoto_design_declarati on2008.pdf (18.11.2022).
• [20] Güler C. “Lif Levha üretiminde kumaş atıklarının değerlendirilmesi”. D.Ü Ormancılık Dergisi, 17(1), 53-61, 2022.
• [21] Çalışkan, M. Yünlü Atık Kumaş Takviyeli Kompozitler. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2011.
• [22] Harmancıoğlu M. Türkiye’de Bulunan Önemli Bitki Boyalarından Elde Olunan Renklerin Çeşitli Müessirlere Karşı Yün Üzerinde Haslık Dereceleri. 2. Baskı, Ankara, Türkiye, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1955.
• [23] Güngörmez H. “Doğal boyalar ve tuz”. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 57-63, 2015.
• [24] Cristea D, Vilarem G. “Improving light fastness of natural dtes on cotton yarn”. Dyres and Pigments, 70(3), 238-245, 2006.
• [25] Karadağ R. Doğal Boyamacılık. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü, DÖSİM, Ankara, Türkiye, 2007.
• [26] Liu N, Dai X, Wang X. “The process of silk fabric printed with mulberry red”. Advanced Materials Research, 441, 78-82, 2012.
• [27] Erdem İşmal Ö. “Doğal boya uygulamalarının değişen yüzü ve yenilikçi yaklaşımlar”. YEDİ: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (22), 41- 8, 2019.
• [28] Bechtold T., Mussak R. Hanbook of Natural Colorants. Wiley Series in Rewable Resources, John Wiley-Sons Ltd., West Sussex, United Kingdom, Wiley, 2009.
• [29] Shahid M, Islam S, Mohammad F. “Recent advancements in natural dye applications”. A Review, Journal of Cleaner Production, 53, 310-331, 2012.
• [30] Zhang B, Wang L, luo L, King MW. “Natural dye extracted from chinese gall-the application of color and antibacterial activity to wool fabric”. Journal of Cleaner Production, 80 (1), 204-210, 2014.
• [31] Do L.K, Su M, Zhao F. “From historical dye to bio-colourant: processing, identification in historical textiles and potential applications of anthraquinone-based morindone”. Dyes and Pigments Journal Homepage: 2022. www.elsevier.com/locate/dyepig, (22.11.2022).
• [32] Qion HF, Zhu P, Bai G, Liu C. “Dyeing silk with tea polyphenol”. Advanced Materials Research, 441, 83-87, 2012.
• [33] Arık B, Dikkal İ, Karacan S. “Farklı molekül ağırlıklarında kitosan ile işlem görmüş ve nane ile boyanmış yün kumaşların boyanma ve haslık özelliklerinin değerlendirilmesi”. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(7), 1186-1192, 2020.
• [34] Yılmaz F, Aydınlıoğlu Ö, Benli H, Gültepe G, Bahtiyari M. İ. “Naturally functionalization of a traditional textile good “ehram”. Coloration Technology, 136, 1-12, 2022.
• [35] Çeğindir N.Y. “Prototiplemenin moda tasarımı öğrencilerinin model tasarımı ve ürün geliştirme becerilerine etkisi”. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi International Journal of Education Science and Technology, 4(3), 130-140, 2018.
• [36] Sari S. Elibol, B. (2024). Tarihi İlhamlardan Yararlanan Heykelsi Aksesuarlar, Üniversitesi SKP-2021-1016, Atatürk BAP https://bapsis.atauni.edu.tr/Default2.aspx (15.01.2024).