Yesevî’nin Divân-I Hikmet’inde İlahî Aşk ve Allah Düşüncesi

Year 2018, Issue: 32, 189 - 202, 13.07.2018

Mehmet Fatih Kalın

https://doi.org/10.30794/pausbed.424477

Cited By: 1

Abstract

Hayatının tek ve nihai amacı olarak Hakk’ın rızasına ulaşmayı aamaçlayan Ahmed Yesevî, Hikmetlerine besmeleyle başlayarak okuyucuyu eserinin içeriğinden haberdar eder ve Hikmet yolcusuna sözlerinden maksadın ne olduğunu eserin başında ilan eder. Yesevî’ye göre, insan yaşamının ereği aşk makamına ulaşmak olmalıdır. Aşk makamı, kişinin rızâ-i ilahî’ye nail olduğu, kul olma bilinciyle çıktığı aşk yolculuğunda tüm fânî arzulardan geçerek Sonsuz Olan’a kavuştuğu, “Bir” ile birliğin tecrübe edildiği bir mertebedir. Bu, evvela insanın kendi acz sıfatının farkına varması, nefs’den vazgeçmesi ve bütün âlemin gerçekte Bir’de olduğunu idrak etmesiyle elde edilebilecek bir seviyedir. Hakk ve hakikat yolcusunun, kendi başına yapacağı bir takım ibadet ve taaatlerle menzile ulaşması Yesevî açısından mümkün görülmemektedir. Ayrıca, “ben”den geçerek bu fenâ âlemini seyr ederken sırların aşikâre görülebilmesinde, kesret içinde “Bir”in tecellisine mazhar olunmasında mutlaka bir rehbere ihtiyaç vardır. Zira ilim görünenin ötesindeki “hakikat”i görmede insan için yeterli değildir. Sırların sırrına erişmedeyse, ancak kâmil bir mürşidin kılavuzluğu, kişiyi “maksûd”una ulaştırabilir.

Keywords

Allah, Fenâ, Fakr, Rızâ, Aşk, Birlik

References

• ASLIYÜCE, E., (2014). Türkistan’dan Anadolu’ya Alpler-Erenler, Yesevî Yayınları, İstanbul. AYDIN, M. S., (2002). Din Felsefesi, İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı YINLARIRI, İzmir. BANARLI, N. S., (1983). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul. BOZKURT, F., (1995). Türklerin Dini, Cem Yayınları, İstanbul. CANBAY, A. ve NACAKCI z., (2017). “Hoca Ahmed Yesevî Öğretisinin Türk Müzik Kültürüne Yansımaları, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 80, 43-75. CANIM, R., (1996). “Pir-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî’de Tasavvuf Düşüncesi”, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 9-12. ÇELİK, İ., (2001). “Tasavvufi Bir Terim Olarak Fakr”, EKEV Akademi Dergisi, III/2. ECER, A. V., (2014). Yesevi’den Ahi Evren’e, Yesevî Yayınları, İstanbul. ERASLAN, K., (1983). Ahmed-i Yesevî: Divânı Hikmet’ten Seçmeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. ERASLAN, K., (1989). “Ahmed Yesevî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 2, 159-161. ERTÜRK, R., (2004). Sufi Tecrübenin Epistemolojisi, Fecr Yayınları, Ankara. YESEVÎ A., (2016). Divan-ı Hikmet, (Haz. Hayati Bice), H Yayıncılık, İstanbul. KALELİ, L., (1998). Yesevi ve Hünkâr İle Olduk Enel-Hak, Can Yayıncılık, İstanbul. KALIN, İ., (2017). “Hoca Ahmed Yesevî, Hüküm ve Hikmet”, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 80, 1-15. KENJETAY, D., (1999). “Hoca Ahmet Yesevî: Yaşadığı Devir, Şahsiyeti, Tarikatı ve Tesiri”, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi, 2, 110-128. KENJETAY, D., (2003). Hoca Ahmet Yesevî’nin Düşünce Sistemi, Hoca Ahmet Yesevî Ocağı Yayınları, Ankara. KÖPRÜLÜ, F., (1984). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara. KÖSOĞLU, N., (1997). Türk Dünyası Tarihi ve Türk Medeniyeti Üzerine Düşünceler, Ötüken Neşriyat, İstanbul. MİRHALDARAGLI, M., (2001). Hoca Ahmed Yesevî’nin Yeni Bulunan Hikmetleri, (Haz. Metin Akar), Hoca Ahmed Yesevî Vakfı Yayınları, İstanbul. MUNİS, M., (2016). Pîr-i Türkistan Hâce Ahmed Yesevî, Mostar Yayınları, İstanbul. ÖNGÖREN, R., (2010). “Şeyh”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 39, 50-52. ŞENER, A., (2016). Ahmet Yesevi İki Nehir Arasındaki Okyanus, Yediveren Yayınları, İstanbul. ULUDAĞ, S., (1995). “Fakr”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 12, 132-134. YAMAN, A., (2016). Pir Ahmet Yesevi, Yedinci Kapı Yayınevi, İstanbul. YILDIRIM, A., (2017). “Hoca Ahmed Yesevî Düşüncesinin Kaynağı Olarak Hadis”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 80, 75-93. YILMAZ, D., (2015). Hz. Türkistan Ahmet Yesevi, Ataç Yayıncılık, İstanbul. ZEYBEK, N. K., (2014). Aşk Yolu Hoca Ahmet Yesevî ve Hikmetleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul. ZEYBEK, N. K., (2015). Allah’a Aşk İle Ulaş Hoca Ahmet Yesevî ve Hikmetleri, Avrupa Yakası Yayınları, İstanbul.