DOES PROCESS PHILOSOPHY NECESSARILY EXCLUDE THE CONCEPT OF SUBSTANCE?

Year 2024, Issue: 63, 49 - 57

Egemen Tabanlı

https://doi.org/10.30794/pausbed.1463810

Abstract

In the 20th century, Henri Bergson, John Dewey and Alfred North Whitehead systematically put forward the basic argument of process philosophy that reality is not static but dynamic. In this framework, process philosophy is considered as an approach on the opposite side of the term of substance, which emphasizes the static and permanent aspect of existence. In this study, an idea will be put forward that this is not the case at all on the Whiteheadian aspect of process philosophy. Within this line of thought, it will be argued that the term of substance is not categorically rejected, but that it will be reformed and put back.

Keywords

Process, substance, objectivity, actuality, actual entities, eternal objects

SÜREÇ FELSEFESİ, TÖZ KAVRAMINI ZORUNLU OLARAK DIŞLAMAKTA MIDIR?

Abstract

20. Yüzyıl’da Henri Bergson, John Dewey ve Alfred North Whitehead tarafından sistemli bir şekilde ortaya atılmış olan süreç felsefesinin temel argümanı, gerçekliğin statik değil, dinamik bir yapıda olduğu yönündedir. Bu çerçevede süreç felsefesi, varlığın statik ve kalıcı yönünü vurgulayan töz düşüncesinin karşıt cephesindeki bir yaklaşım olarak düşünülmüştür. Bu çalışmada, süreç felsefesinin Whitehead kanadında işin aslının tümüyle böyle olmadığına yönelik bir düşünce ortaya atılacaktır. Bu düşünce çizgisi içerisinde töz kavramının kategorik olarak reddedilmediği, onun reforme edilerek tekrar gündemi oluşturacağı savunulacaktır.

Keywords

Süreç, töz, nesnellik, edimsellik, edimsel varlıklar, ebedi nesneler

References

• Aristoteles (1963). Organon l (Kategoryalar) (çev. Hamdi Ragıp Atademir). Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Aristoteles (2020). Nikomakhos’a Etik (çev. Saffet Babür). BilgeSu Yayıncılık, Ankara.
• Aristoteles (2021). Metafizik (çev. Y. Gurur Sev). Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
• Descartes, Rene. (2021). Felsefenin İlkeleri (çev. Mesut AKIN). Say Yayınları, İstanbul.
• Emmet, Dorothy. (1992). The Passage of Nature, McMillan Company, London.
• Erkızan, Hatice Nur. İlkçağ Felsefesi ve Temel Kavramları Üzerine: Presokratikler. Felsefe Tartışmaları (2002). (haz. Doğan Özlem-Hayrettin Ökçesiz-Şükrü Argın). Everest Yayınları.
• Hartshorne, C. & PEDEN, W. C. (2010). Whitehead’s View of Reality. In Cambridge Scholars. (Vol. 11, Issue 3).
• Herakleitos (2021). Kırık Taşlar (çev. Alova). Can Yayınları, İstanbul.
• Laertios, Diogenes. (2003). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri (çev. Candan ŞENTUNA). Yapı Kredi Yayınları İstanbul.
• Leclerc, I. (1958). Whitehead’s Metaphysics: An Introductory Exposition The MacMillan Company, New York.
• Llyold, G. E. Richard. (2014). Aristoteles. Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
• Moon, Ostin. (2012). “From Heraclitus to Heisenberg: The Process of Processes,” Society and Culture Undergraduate Research Forum, Spring 2012, Vol. 4, published by the Sonoma State University Anthropology Club.
• Newton, Isaac. (1998). Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri (Seçmeler). (çev. Aziz Yardımlı) İdea Yayınevi, İstanbul.
• Platon (2007). Devlet (çev. S. Eyüboğlu – M. Ali Cingöz). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Platon. (2000) Kratylos. (çev. Cenap Karakaya). Sosyal Yayınlar, İstanbul.
• Spinoza. (1963). Etika. (çev. Hilmi Ziya Ülken) Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Stengers, I. (2011). Thinking With Whitehead. In Harvard University Press.
• Topçu, Nurettin (2006). Bergson. Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Whitehead, Alfred North (2017). Doğa Kavramı (çev. Sercan Çalcı – Songül Köse). Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• Whİtehead, Alfred North (2018). Bilim ve Modern Dünya (çev. Sercan Çalcı). Öteki Yayınevi, İstanbul.
• Whitehead, Alfred North (2018). Doğa ve Yaşam (çev. Sercan Çalcı). Öteki Yayınevi, İstanbul.
• Whitehead, Alfred North. (1948). Process and Reality: Essays in Science and Philosophy. Rider and Company, London.
• Whitehead, Alfred North. (1969). The Adventures Of Ideas. The Macmillan Company, London.