Parlamenterler Bürokratları Nasıl Anıyor? TBMM’nin 27. Yasama Dönemi Üzerine Bir İçerik Analizi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: Özel Sayı, 159 - 180, 28.10.2023

Recep Aydın

https://doi.org/10.30586/pek.1341442

Öz

Bürokrasi ve bürokrat kavramları Türk kamu yönetimi ve siyasal hayatında önemli kavramlar olagelmiştir. Osmanlı idari modernleşmesinden kalkınmaya kadar pek çok alanda kullanılan kavram, gündelik siyasal ve yönetsel tartışmalarda da karşımıza çıkmaktadır; yeni hükümet sisteminde seçilmiş ve atanmışlar arasındaki ilişkiler açısından da ilginç konuların başında gelmektedir. Araştırma, tam da bu iki kesim arasındaki ilişkiyi, seçilmişler gözüyle ele almak üzere tasarlanmıştır. Çalışmanın konusu 27. yasama döneminde parlamento tartışmalarında parlamenterlerin bürokratların nasıl anıldıklarıdır. Parlamenterler bürokrat kavramına nasıl bir anlam yüklemektedir? Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) çatısı altında 27. yasama dönemi içerisinde, bürokrat kavramının kullanılış biçim ve içeriğine odaklanan çalışma nitel içerik çözümlemesi yaparak TBMM’de bürokrat kavramının nasıl bir içerikle kullanıldığını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu yapılırken çalışma 27. dönem, yani yeni hükümet sisteminde denk düşen 2018 seçimlerinden çalışmanın verilerinin son bulduğu oturumu kapsayacak şekilde sınırlandırılmış; ilgili aralıkta bürokrat kavramının ilk kullanıldığı gün olan 17.07.2018’den 17.01.2023’e kadarki dönem incelenerek bir veri seti oluşturulmuştur. Böylelikle yeni hükümet sisteminde TBMM’nin bürokrat kavramını hangi bağlam ve içerikle tartıştığı, değerlendirici kategoriler tespit edilerek incelenmiştir. Kavramın, birincil anlamıyla kullanılışı yaygın olmakla beraber konjonktüre bağlı olarak olumsuz içerikle kullanılışının daha sık olduğu görülmektedir. Bürokrat kavramının geçtiği oturumlarda kavram 315 kez kullanılırken bunların 156’sı olumsuzdur. Özellikle muhalefet partilerinin, bürokrat kavramını ağırlıkla partizanlık, kayırmacılık ve yolsuzluk ile ilişkilendirerek ve olumsuz manada kullandığı anlaşılmıştır. İktidar ortakları ise kavramı en çok sözlük anlamıyla, nötr bir içerikle kullanmıştır. TBMM tartışmalarında bürokrat kavramının yeni hükümet sistemiyle siyaseten merkeze daha bağlı bürokratları karşılamak üzere ve yer yer bir tür itibar kaybına uğrayarak kullanıldığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

bürokrat, atanmış-seçilmiş ilişkisi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi

How Parliamentarians Refer to Bureaucrats? A Content Analysis on the 27th Legislative Session of the Turkish Parliament

Öz

The concepts of bureaucracy and bureaucrats have been essential for the field of Turkish public administration and Turkish political history. The concept of bureaucrat has been used from the Ottoman administrative modernization to the development discussions, besides the daily political and administrative narratives. It is also one of the most interesting issues in terms of the relations between elected and appointed officials, especially in the new system of government. The research is designed to analyze the relationship between these two groups from the perspective of the elected. The subject of the study is how parliamentarians refer to bureaucrats in the parliamentary debates during the 27th legislative session. This study, which focuses on the use and content of the concept of bureaucrat within the 27th legislative session in the Grand National Assembly of Turkey (TGNA), aims to reveal how the concept is used by the members of the Turkish Parliament by conducting qualitative content analysis. In doing so, the study was limited to covering the 27th session, that is, the session from the 2018 elections, which coincides with the new government system, to the session in which the data of the study ended. We created a data set by analyzing the period from 17.07.2018, the first day the concept of bureaucrat was used in the relevant period, to 17.01.2023. Thus, the context and content in which the TGNA discussed the concept in the new government system were analyzed by identifying evaluative categories. Although the use of the concept in its primary meaning is common, it is seen that it is used more frequently with negative content depending on the conjuncture. In the sessions where the concept of bureaucrat was mentioned, the concept was used 315 times, 156 of which were negative. It is understood that especially the opposition parties used the concept in a negative way by associating it with partisanship, nepotism, and corruption. The political parties in power, on the other hand, mostly used the concept in its dictionary meaning, with neutral content. It has been revealed that the concept of bureaucrat has been used in the debates of the Grand National Assembly of Turkey to refer to bureaucrats who are more politically connected to the center with the new system of government and with a loss of reputation.

Anahtar Kelimeler

bureaucrat, elected-appointed relation, Turkish presidential system

Kaynakça

• Aberbach, J. D., Putnam, R. D.; Rockman, B. A. (1981). Bureaucrats and Politicians in Western Democracies. Harvard University Press.
• Acar, O. K. (2019). Personel Yönetiminden İnsan Kaynakları Yönetimine: Cumhuriyet Dönemi Kamu Personel Yönetim Tarihçesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(1), 119-146.
• Akman, E. (Ed.). (2021). Farklı Boyutlarıyla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi. Nobel: İstanbul.
• Albayrak, S. O. (2020). Türkiye’de Üst Kademe Kamu Yöneticiliğine Atanma. Memleket Siyaset Yönetim, 15(33), 101-140.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Siyasal: Ankara.
• Bozkurt, Ö., Ergun, T., Sezen, S. (1998). Kamu Yönetimi Sözlüğü. TODAİE: Ankara
• Cooper, C. A. (2020). Politicization of the Bureaucracy across and within Administrative Traditions. International Journal of Public Administration. 44(7), 564-577.
• Çakır Kantarcıoğlu, M. (2018). Son Kanun Hükmünde Kararnameden İlk Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içinde Ed. Yaylı H., Türkiye’de Toplum, Yerleşim ve Yönetim: KAYSEM 2012 Bildiriler Kitabı (ss. 422-433).
• Demir, F. (2011). Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu. Yönetim ve Ekonomi, 18(2), 63-84.
• Demirelli, L. (2021). Bürokrasinin Siyasallaşması Kavramının Farklı Anlamları: Dilbilim Temelinde Bir Çözümleme Önerisi. Amme İdaresi Dergisi, 54(4).
• Dikmen. A. A. (2013). Makine, İş, Kapitalizm ve İnsan. Praktika: Ankara
• Doğan, K. C. (2020). Max Weber’de Patrimonyalizm ve Bürokrasi Kavramları: Antik ve Çin İmparatorluğu Üzerine Analizler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(21), 410-433.
• Eryılmaz, B. (2013). Bürokrasi ve Siyaset: Bürokratik Devletten Etkin Yönetime. 5. Basım, Alfa.
• Findley, C. (1996). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi. Çev. G. Ç. Güven, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: Ankara
• Fişek, K. (1970). On Bureaucracy. SBF Dergisi, 25(2), 57-100.
• Fişek, K. (2016). Kurthan Fişek: Das Yönetim-Devlet, İktidar ve Bürokrasinin Marksist Analizi. Ed. L. Demirelli, R. Aydın, NotaBene: Ankara.
• Güler, B. A. (2005). Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim. İmge: Ankara.
• Gülmez, M. (1975). Weber ve İdeal Tip Bürokrasi Anlayışı. Amme İdaresi Dergisi, 8(1), 47-73.
• Heper, M. (1974). Bürokratik Yönetim Geleneği: Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyetinde Gelişimi ve Niteliği. ODTÜ İdari İlimler Fakültesi: Ankara.
• Heper, M. (2012). Türkiye’de Devlet Geleneği. Doğu Batı: İstanbul.
• Mardin, Ş. (2008). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri içinde Ed., M. Türköne; T. Gören; Ö Şeniz, Türkiye’de Toplum ve Siyaset: Makaleler 1 (ss. 34-77). İletişim: İstanbul.
• Mayring, P. (2014). Qualitative Content Analysis: Theoretical Foundation, Basic Procedures and Software Solution. Social Science Open Access Repository (SSOAR). http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0168-ssoar-395173
• Neumann, W. L. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, (C. 2), Çev. S. Özge. Yayınodası.
• Peters, G. B. (2001). The Politics of Bureaucracy, 5. Basım, Routledge.
• Sallan Gül, S.; Kahya Nizam, Ö. (2021). Sosyal Bilimlerde İçerik ve Söylem Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42(Özel Sayı 1), Ö181-Ö198.
• Sayan, İ. Ö.; Urhan, F. (2020). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Merkezi Personel Hizmetleri Örgütlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(70), 1007-1022.
• Şaylan, G. (1974). Türkiye’de Kapitalizm Bürokrasi ve Siyasal İdeoloji. TODAİE: Ankara
• Turan, M. (2018). Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), 42-91.
• Weber, M. (2017). Bureaucracy içinde Ed., J. M. Shafritz; C. Hyde Albert, Classics of Public Administration, 8. basım, CENGAGE ss. 63-68.
• Weber, M. (1990). Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, Çev. Ö. Ozankaya. İmge: Ankara.
• Zengin, O. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ve İdari Yapıya Etkisi. Emek Araştırmaları Dergisi, 10(15), 1-24. www.tbmm.gov.tr
• https://www.tbmm.gov.tr/Tutanaklar/TutanakSorgu
• https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/milletvekillerimiz_sd.mv_liste_eskiler?p_donem_kodu=27
• TBMM, Tutanak Dergisi, D: 27, Y: 1-6, B: 1 (5) – 6 (50), 13.07.2018-17.01.2023