Ticari Dışa Açıklığın Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Zaman Serisi Analizi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 784 - 797, 29.09.2024

Samed Tavus , Hasan Azazi

https://doi.org/10.30586/pek.1515845

Öz

Ticari dışa açıklık, bilgilerin, mal ve hizmetlerin, emeğin, düşüncenin ve tüm bunlar ile birlikte sermayenin sınırlar arasındaki alışverişidir. Küreselleşmenin ve teknolojinin hızla gelişmesi, ülkeler arası siyasi, ticari ve sosyal ilişkilerin de gelişmesine uygun ortamı hazırlamıştır. Bu ilişkilerin yetkililer tarafından özenli ve bilgili bir şekilde yönetildiği sürece küresel düzeyde muhatapların her birinin kazançlı çıkması mümkündür. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkeler üzerindeki etkisi, ülkelerin gelişmişlik düzeylerine, ekonomilerine, siyasi ve sosyal durumlarına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Bu araştırmada, 1970-2022 dönemi yıllık veriler için, Türkiye’de ticari dışa açıklığın, doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerindeki kısa ve uzun dönem ilişkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Johansen eşbütünleşme analizi sonucunda, ticari dışa açıklık %1 arttığında, doğrudan yabancı yatırımların %4,8 oranında artış göstereceği belirlenmiştir, pozitif yönlü bir ilişki olduğu görülmüştür. Modelde, hata düzeltme teriminin katsayısı negatif ve istatistiksel olarak anlamlıdır, kısa dönemde de pozitif yönlü ilişki elde edilmiştir. Granger nedensellik analizi sonucunda, TDA değişkeni ve DYY arasında tek yönlü nedensellik elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı sermaye, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, ticari dışa açıklık

Teşekkür

Dergi yayın ekibine teşekkür eder; emeklerinize saygılarımızı sunarız.

The Impact of Trade Openness on Foreign Direct Investments: Time Series Analysis for Türkiye

Öz

Commercial openness is the exchange of information, goods and services, labor, ideas and capital across borders. The rapid development of globalization and technology has created the conditions for the development of political, commercial and social relations between countries. As long as these relations are managed carefully and knowledgeably by the authorities, it is possible for each of the interlocutors to gain at the global level. The impact of foreign direct investments on countries varies depending on their level of development, economies, political and social conditions. In this research, it is aimed to determine the short- and long-term relationships between trade openness and direct foreign capital investments in Turkey for the annual data for the period 1970-2022. As a result of Johansen cointegration analysis, it was determined that when trade openness increased by 1%, foreign direct investments would increase by 4.8%, and a positive relationship was observed. In the model, the coefficient of the error correction term is negative and statistically significant, and a positive relationship was obtained in the short term. As a result of Granger causality analysis, one-way causality was obtained between the TDA variable and FDI.

Anahtar Kelimeler

Foreign capital, foreign direct ınvestments, trade openness

Kaynakça

• Aztimur, H.; Kaya, L. (2022). Ticari açıklık ve doğrudan yabancı yatırımlar ilişkisi: Türkiye için ampirik bir inceleme. Turkish Studies - Economy, 17(4), 883-903.
• Bashir, A.H.M. (1999). Foreign direct investment and economic growth in some mena countries: theory and evidence. Erişim Tarihi: 15.02.2024, http://www.luc.edu/orgs/meea/volume1/bashir.pdf.
• Borensztein, E.; Gregoria, J.D.; Lee, J.W., (1998). How does foreign direct investment affect economic growth?. Journal Of International Economics, 45(1): 115-138.
• Bijsterbosch, M.; Kolasa, M. (2010). FDI and productivity convergence in central and eastern europe: an industry-level investigation. Review Of World Economics, 145(4), 689-712.
• Buckley, P.J.; Clegg, J.; Wang, C. (2010). Inward FDI And Host Country Productivity: Evidence From China’s Electronics Industry. In Foreign Direct Investment, China And The World Economy (S. 216-238). Palgrave Macmillan: UK.
• Dickey, D.A.; Fuller, W.A. (1981). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(1), 1057-1072.
• Dimowo, A.F.; Eoo, S. (2002). Empirical analysis of the impact of direct foreign investment on the economy of Nigeria. Erişim Tarihi: 10.03.2024, http://www.indianjournalofeconomics.com/april2002.htm
• Driffield, N.; Girma, S. (2003). Regional foreign direct investment and wage spillovers: plant level evidence from the UK electronics industry. Oxford Bulletin Of Economics And Statistics, 65(4), 453-474.
• Engle, R.F.; Granger, C.W.J. (1987). Cointegration and error correction: Representation, estimation and testing. Econometrica, 55, 251–76.
• Gahatak, A.; Halıcıoğlu, F. (2006). Foreign direct investment and economic growth: some evidence from across the world. MPRA Paper, No: 3565:1-15.
• Güriş, S.; Gözgör, K. (2015). Trade openness and FDI inflows in Turkey. Applied Econometrics and International Development, 15(2), 53-62.
• Granger, C.W.J. (1988). Some recent developments in a concept of causality. Journal of Econometrics, 39(1-2), 199–211.
• Heriqbaldi, U.; Mufiidah, N. D. (2023). The determinants of China’s outward foreign direct investment in ASEAN: A panel ARDL approach. Journal of Accounting and Investment, 24(3), 697-714.
• Harris, R.; Robinson, C. (2002). The effect of foreign acquisitions on total factor productivity: plant-level evidence from UK Manufacturing. 1987–1992. The Review Of Economics And Statistics, 84(3), 562-568.
• Hunya, G.; Geishecker, I. (2005). Effects of foreign direct ınvestment in central and eastern europe. Research Reports, No. 321.
• İnsel, A.; Sungur, N. (2003). Sermaye akımlarının temel makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri: Türkiye örneği 1989: II- 1999. IV. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni.1-29.
• Jayaraman, T. K.; Singh, B. (2007). Impact of foreign direct ınvestment on employment in pacific ısland countries: an emprical study of Fiji. Asia-Pacific Research And Training Network On Trade Working Paper Series, No. 35.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economics Dynamic and Control, 12(2-3), 231-254.
• Karaca, T.; Güney, N.; Hopoğlu, S. (2022). Ticari dışa açıklık-doğrudan yabancı yatırımlarekonomik büyüme ilişkisi: BRICS-T ülkeleri örneği. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 109-146.
• Karataş, A. R.; Ergül, M. (2023). Türkiye’de Ekonomik Büyüme, Finansal Gelişme ve Ticari Açıklık: Genişletilmiş ARDL ile Kanıtlar, Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 5(Özel Sayı), 222-236.
• Kardaşlar, A. (2022). Gelişmekte olan ülkeler için doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(4), 1023-1040.
• Karış, Ç.; Ayla, D. (2018). Doğrudan yabancı yattırımlar ve ticari dışa açıklık ilişkisinin ekonometrik analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 255-271
• Kılınç, E. C. (2020). Doğrudan yabancı sermaye girişlerinin finansal gelişme ve ticari açıklık ile olan ilişkisi: E7 ülkeleri örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 45-54.
• Lipsey, R. E.; Sjöholm, F. (2004). Foreign direct investment, education and wages in ındonesian manufacturing. Journal Of Development Economics, 73(1), 415- 422.
• Lotfalipour, M.R.; Montazeri, S.; Sedighi, S. (2013). Trade openness and ınflation: evidence from MENA region countries. Economic Insights -Trends and Challenges, 2(115), 1-11.
• Mody, A.; Murshid, A.P. (2004). Growing up with capital flows. Erişim Tarihi: 10.03.2024, http://www.amody.com/pdf/growingup_jie.pdf
• Özçağ, M.; Bölükbaş, M. (2018). Ticari dışa açıklık ve enflasyon ilişkisi: romer hipotezi çerçevesinde türkiye için bir analiz. Maliye Dergisi, 0(174), 112-130.
• Phillips, P.C.B.; Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression, Biometrika, 75(2), 335 346.
• Sachsida, A.; Mendonça, M.J.C. (2015). Inflation and Trade Openness Revised: An Analysis Using Panel Data. Discussion Papers 1148, Instituto de Pesquisa Econômica Aplicada-IPEA.
• Sadik, A.; Bolbol, V. (2001). Capital flows, fdı, and technology spillovers: evidence from arab countries. World Development, 29(12):2111-2125.
• Sikdar, A.; Kundu, N.; Khan, Z. S. (2013). Trade Openness and Inflation: A Test of Romer Hypothesis for Bangladesh. MPRA Paper No. 65244, Munich Personal RePEc Archive: Munich.
• Yıldız, Ş. (2021). Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Fourier Yaklaşımı İle Analizi. Ş. Karabulut (ed.). içinde Ampirik yöntemlerle iktisadi, mali ve finansal uygulamalar, 21-32, Gazi Kitapevi: Ankara.
• Zhang, K.H. (2006). Foreign direct investment and economic growth in china: a panel data study for 1992-2004. Erişim Tarihi: 10.03.2024, http://faculty.washington.edu/karyiu/confer/beijing06/papers/zhang.pdf