Beşerî Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye ve Güney Kore’nin Ampirik Olarak Karşılaştırılması

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 857 - 876, 19.09.2025

İlyas Bayar , Ömer Fazıl Emek

https://doi.org/10.30586/pek.1607576

Abstract

Bu çalışmada, beşerî sermayenin ekonomik büyümeye etkisi Türkiye ile Güney Kore örnekleminde karşılaştırmalı bir analize tabi tutulmaktır. İncelenen dönemler, Türkiye'de 1950-2019, Güney Kore'de ise 1953-2019 yılları arasını kapsamaktadır. Bu ilişkinin ekonometrik olarak tahmin edilmesinde Fourier KPSS birim kök testi ile serilerin durağanlığı, Kesirli Frekanslı Fourier ADL eşbütünleşme testi ile değişkenler arasında uzun dönemli ilişki; FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleri uzun dönem katsayı tahmini için kullanılmıştır. Beşerî sermayenin yanına fiziki sermaye ve nüfusun açıklayıcı değişkenler olarak yer aldığı modelden elde edilen bulgulara göre her iki ülkedeki tüm değişkenlerin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi anlamlı ve pozitiftir. Bulgular, Türkiye için beşerî sermayedeki %1’lik artışın ekonomik büyümeyi FMOLS, DOLS ve CCR tahmincilerine göre sırasıyla %0,62, %0,66, %0,65 arttırdığını göstermektedir. Güney Kore için ise beşerî sermayedeki %1’lik bir artış bu tahmincilere göre sırasıyla %2,29, %1,70, %2,32 artırmaktadır. Bu bulgular, içsel büyüme teorilerinden beşerî sermayenin ekonomik büyümenin belirleyicilerinden birisi olduğu iddiasını desteklemektedir. Ancak Güney Kore'de özellikle beşerî sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etki derecesi Türkiye'ye göre oldukça yüksektir. Bu durum, iki ülke arasında beşerî sermayedeki verimliliğin birbirlerinden farklı olduğunu göstermektedir. Türkiye’de stratejik bir bakış açısıyla kamu otoritelerinin eğitime yapılan yatırımları hem nicel hem de nitel anlamda artırmaları önerilmektedir.

Keywords

ekonomik büyüme , beşeri sermaye , Kesirli Frekanslı Fourier ADL

The Impact of Human Capital on Economic Growth: An Empirical Comparison of Turkey and South Korea

Abstract

In this article, the effect of human capital on economic growth is subjected to a comparative analysis in the sample of Türkiye and South Korea. The periods analyzed are 1950-2019 in Türkiye and 1953-2019 in South Korea. In an econometric estimation of this relationship, stationarity of the series with the Fourier KPSS unit root test, the long-run relationship between the variables with Fractional Frequency Fourier ADL cointegration test, the FMOLS, DOLS and CCR methods were used to estimate the long-run coefficient. According to findings obtained from the model, which include human capital, physical capital and population as explanatory variables, the effect of all variables on economic growth in both countries is significant and positive. The findings show that for Türkiye, a 1% increase in human capital increases economic growth by 0.62%, 0.66% and 0.65% according to the FMOLS, DOLS, and CCR estimators, respectively. For South Korea, a 1% increase in human capital increases economic growth by 2.29%, 1.70%, and 2.32% according to these estimators, respectively. These findings support the claim that human capital is a determinant of economic growth in endogenous growth theories. However, the degree of effect of human capital on economic growth is much higher in South Korea than in Turkey. This shows that the productivity of human capital is different between the two countries. In Turkey, from a strategic perspective, public authorities' investments in education.

Keywords

economic growth , Human capital , fractional frequency fourier ADL

References

• Acemoglu, D., Johnson, S., & Robinson, J. A. (2005). Institutions as a fundamental cause of long-run growth. Handbook of economic growth, 1, 385-472.
• Ağır, H. (2010). Türkiye ile Güney Kore’de bilim ve teknoloji politikalarının karşılaştırması. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(2), 43-55.
• Altıntaş, H., & Çetintaş, H. (2010). Türkiye'de ekonomik büyüme, beşeri sermaye ve ihracat arasındaki ilişkilerin ekonometrik analizi: 1970-2005. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (36), 33-56.
• Arrow, K. (1962). The economic implications of learning by doing. Review of Economic Studies, 29(3): 55–173.
• Banerjee, P., Arčabić, V., & Lee, H. (2017). Fourier ADL cointegration test to approximate smooth breaks with new evidence from crude oil market. Economic Modelling, 67, 114-124.
• Bayraktutan, Y., Arslan, İ., & Alancioğlu, E. (2018). Orta gelir tuzağını aşmada araştırma-geliştirme: Türkiye ve Güney Kore karşılaştırması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(23), 1232-1240.
• Becker, G. S. (1965). Human capital: a theoretical and empirical analysis with special reference to education. The American Economic Review, 55(4), 958-960.
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• Christopoulos, D. K., & Leon-Ledesma, M. A. (2011). International output convergence, breaks, and asymmetric adjustment. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 15(3).
• Çakmak, E., & Gümüş, S. (2005). Türkiye'de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme: ekonometrik bir analiz (1960-2002). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(1), 59-72.
• Çamkaya, S. (2023). Doğal kaynaklar ve beşeri sermaye ekonomik büyüme üzerinde etkili mi? MİNT ülkeleri için kaynak laneti hipotezi bakımından bir inceleme. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 8(4), 729-748.
• Çay, A. B. (2019). 2023 vizyonu çerçevesinde Türkiye'nin uzun dönemli büyüme hedefleri: Türkiye ve Güney Kore üzerine karşılaştırmalı bir analiz. Necmettin Erbakan Universitesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya.
• Çetiner, S., & Çelik, O. (2021). Türkiye ekonomisinde ekonomik büyüme ve beşeri sermaye arasındaki ilişkinin ampirik analizi: 1980-2019 dönemi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(51), 540-558.
• Denison, E. F. (1962). Sources of United States Economic Growth, Readings in Economics. New York: MeGraw-Hill Book Company.
• Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 251-276.
• Göktaş, P., Pekmezci, A., & Bozkurt, K. (2018). Ekonometrik serilerde uzun dönem eşbütünleşme ve kısa dönem nedensellik. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Gülmez, A. (2009). Endojen büyüme teorileri kapsamında Türkiye ve Güney Kore'de ekonomik büyümenin karşılaştırmalı analizi. Sakarya Üniversitesi. Doktora Tezi, Sakarya.
• Gregory, A. W., & Hansen, B. E. (1996). Residual-based tests for cointegration in models with regime shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
• Haldar, S. K., & Mallik, G. (2010). Does human capital cause economic growth? a case study of India. International Journal of Economic Sciences and Applied Research, 3(1), 7-25.
• Hall, R. E., & Jones, C. I. (1999). Why do some countries produce so much more output per worker than others? The Quarterly Journal of Economics, 114(1), 83-116. https://doi.org/10.1162/003355399555954
• Hatemi-j, A. (2008). Tests for cointegration with two unknown regime shifts with an application to financial market integration. Empirical Economics, 35(3), 497-505.
• Hansen, B.E.& P.C.B. Phillips (1990). Estimation and inference in models of cointegration: a simulation study. Advances in Econometrics, 8, 225-248.
• Hanushek, E. A. (2013). Economic growth in developing countries: The role of human capital. Economics of Education Review, 37, 204–212.
• Ilkay, S. C., Yilanci, V., Ulucak, R., & Jones, K. (2021). Technology spillovers and sustainable environment: Evidence from time-series analyses with Fourier extension. Journal of Environmental Management, 294, 113033.
• Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration—with appucations to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 169-210.
• Kaldor, N. (1957). A Model of Economic Growth, Economic Journal, 67(268): 591–624.
• Karataş, M., & Çankaya, E. (2011). Türkiye’de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisinin analizi. Yönetim ve Ekonomi, 18(1), 105-124.
• Kazancıgil, D. (2022). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki üzerine bir inceleme: Türkiye örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26(1), 201-218.
• Kim, K. S. (1991). The korean miracle (1962-1980) revisited: myths and realities in strategy and development. The Hellen Kellong Institute of International Studies. University of Notre Dame.
• Korkmaz, A. (2020). Beşeri sermayenin ekonomik kalkınmadaki önemi: Türkiye ve Güney kore örneği, VIII. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi.
• Kurt, D. B., & Güvenek, B. (2021). Beşeri sermayenin ekonomik büyümeye etkisi: eğitim göstergeleri ile Avrupa Birliği ülkeleri örneği. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, (1), 17-39.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root?. Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178.
• Lucas Jr, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22(1), 3-42.
• Maki, D. (2012). Tests for cointegration allowing for an unknown number of breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
• Manga, M., Bal, H., Algan, N., & Kandır, E. (2015). Beşeri sermaye, fiziksel sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: BRICS ülkeleri ve Türkiye örneği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 45-60.
• Mehrara, M., & Musai, M. (2013). The relationship between economic growth and human capital in developing countries. International Letters of Social and Humanistic Sciences,5, 55-62.
• Mincer, J. (1974). Schooling, experience, and earnings. New York: NBER.
• Naimoğlu, M. (2022). Doğrudan yabancı yatırımların çevresel kalite üzerindeki etkisi: Çin örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 1249-1266.
• Osiobe, E. U. (2019). A literature review of human capital and economic growth. Business and Economic Research, 9(4), 179-196.
• Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating regressions. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 119-143.
• Pelinescu, E. (2015). The impact of human capital on economic growth. Procedia Economics and Finance, 22, 184-190.
• Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long-run growth. Journal of Political Economy, 94(5), 1002-1037.
• Romer, P. M. (1990). Endogenous technological change. Cambridge: NBER Working Paper No. 3210.
• Rostow, W. W. (1959). The stages of economic growth. The Economic History Review, 12(1), 1-16.
• Sarwar, A., Khan, M., Sarwar, Z., & Khan, W. (2021). Financial development, human capital and its impact on economic growth of emerging countries. Asian Journal of Economics and Banking, 5(1), 86-100.
• Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 51(1), 1-17.
• Stock, J. H., & Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 783-820.
• Söylemez, A., & Yurttançıkmaz, Z. (2020). Beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 175-195.
• Tertemiz, N. & Koç Aytekin, G. (2018). PİSA sonuçlarının 2003-2015 eğitim sistemi ve ekonomik göstergeler kapsamında incelenmesi: Türkiye ve Güney Kore örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 103-128.
• Teixeiraa, A. A., & Queiros, A. (2016). Economic growth, human capital and structural change: A dynamic dynamic panel data analysis. Research Policy, 45, 1636–1648.
• Todaro, M. P., & Smith, S. C. (2020). Economic development. London: Pearson.
• Topallı, N. (2017). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 129-140.
• Tridico, P. (2007). Institutions, human development and economic growth in transition economies. The European Journal of Development Research, 19, 569-593.
• Tsai, C.-L., Hung, M.-C., & Harriott, K. (2010). Human capital composition and economic growth. Social Indicators Research, 99, 41-59.
• Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J., & Hu, T. C. (2016). The Fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51, 1085-1113.
• Uğur, B., & Atılgan, D. (2023). Beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Kırılgan beşli örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(1), 181-198.
• Young, A. (1928). Increasing returns and economic progress, Economic Journal, 38, 527–42.
• Wang, Y., & Liu, S. (2016). Education, human capital and economic growth: empirical research on 55 countries and regions (1960-2009). Theoretical Economics Letters, 6, 347-355.
• Weil, D. N. (2013). Economic growth. Essex: Pearson Education.
• Wilson, R. A., & Briscoe, G. (2004). The impact of human capital on economic growth: a review. Cedefop Reference series, 54. Luxembourg.
• WDR. (2024). World Development Report 2024: The Middle-Income Trap, doi: 10.1596/978-1-4648-2078-6