Sömürgecilik ve Ekonomi: Bağımsız Kongo Devleti Örneği (1885-1908)

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 958 - 975, 19.09.2025

Erdem Selman Develi

https://doi.org/10.30586/pek.1624872

Abstract

15 Kasım 1884-26 Şubat 1885 tarihleri arasında gerçekleştirilen Berlin Batı Afrika Konferansı ile birlikte kurulan “Bağımsız Kongo Devleti” Belçika Kralı II. Leopold’e “özel mülk” olarak tahsis edilmiştir. Belçika’nın yüzölçümü ile kıyaslanamayacak büyüklükte olan Kongo’nun, II. Leopold tarafından sömürgeleştirilmek istenmesinin en temel nedeni hammadde arayışıdır. Sanayi Devrimi’nin yayılması ile birlikte hammadde arayışlarını hızlandıran Belçika, sanayi üretimi için gerekli olan hammaddelerin önemli bir kısmını Kongo’dan temin etmiştir. Bu doğrultuda tarımsal üretim açısından fildişi ve kauçuk, madenler açısından ise bakır, kalay ve altın ön plana çıkan ürünlerdir. Bu ürünler arasında Bağımsız Kongo Devleti’nin en çok ihraç ettiği ürün olan kauçuk, ülkenin ekonomik gücünün temelini oluşturmaktadır. Ayrıca kauçuk ihracatında Belçika’nın payı oldukça yüksek olup, Anvers pazarına getirilen kauçuğun önemli bir kısmı Kongo’dan karşılanmaktadır. Bununla birlikte Kongo’nun iç kesimleri ile batı kıyıları arasındaki taşımacılığın (mamul mal, hammadde, yolcu vb) hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için demiryollarına ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla inşa edilen yüzlerce kilometre uzunluğundaki demiryolları, başta Belçika olmak üzere Avrupa ile Bağımsız Kongo Devleti’ni ticari açıdan birbirine bağlamıştır. Bu açıklamalar doğrultusunda bu çalışmanın amacı, sömürgecilik yarışına geç katılan Belçika ile hızlı bir şekilde sömürgeleştirdiği Bağımsız Kongo Devleti arasındaki ekonomik ilişkileri incelemektir.

Keywords

Bağımsız Kongo Devleti , Demiryolu , Fildişi , Kauçuk , Ticaret

Colonialism and the Economy: The case of the Congo Free State (1885-1908)

Abstract

Between November 15, 1884 and February 26, 1885, the “Congo Free State,” which was established at the Berlin West Africa Conference, was allocated as “private possession” to King Leopold II of Belgium. The main reason why Leopold II wanted to colonize the Congo, which is incomparably larger than the area of Belgium, was the search for raw materials. Belgium, which accelerated its search for raw materials with the spread of the Industrial Revolution, obtained a significant portion of the raw materials required for industrial production from Congo. In this direction, ivory, and rubber in terms of agricultural production, and copper, tin, and gold in terms of minerals are the prominent products. Among these products, rubber, which is the most exported product of the Independent Congolese State, constitutes the basis of the country's economic power. In addition, Belgium's share in rubber exports is quite high, and a significant portion of the rubber brought to the Antwerp market is supplied from Congo. However, railways were needed for the rapid transportation of goods (manufactured goods, raw materials, and passengers) between the Congo's interior and the west coast. Hundreds of kilometers of railways built for this purpose connected Europe, especially Belgium, and the Congo Free State commercially. In line with these explanations, the aim of this study is to examine the economic relations between Belgium, which joined the colonial race late, and the Congo Free State, which was quickly colonized.

Keywords

Congo Free State , Railway , Ivory , Rubber , Trade

References

• Bulletin Officiel. (1909). Bulletin officiel du Congo Belge (Annexe au Bulletin Officiel du Congo Belge). 15 Janvier 1909. Bruxelles.
• Cattier, F. (1906). Étude sur la situation de l’État indépendant. 2nd edition. Bruxelles.
• Direction Générale Des Douanes. (1847). Tableau Général du Commerce de la France. Paris.
• Dubreucq, R. (1909). A travers le Congo Belge. Bruxelles.
• Goffin, L. (1907). Le chemin de fer du Congo. Bruxelles.
• Lorin, H. (1898). Le chemin de fer du Congo. Annales de Géographie, t. 7, n. 36, s. 462-466.
• Morel, E. D. (1920). Red rubber. New and Revised Edition (January, 1920). Manchester: The National Labour Press Ltd.
• Mountmorres, V. (1906). The Congo Independent State: A report on a voyage of enquiry. London: Williams and Norgate.
• Pearson, H. C. (1902). India rubber world. Vol: 27, No:1, (October 1, 1902). New York.
• Pearson, H. C. (1903). India rubber world. Vol: 27, No:5, (February 1, 1903). New York.
• Pearson, H. C. (1911). India rubber world. Vol: 43, No:5, (February 1, 191). New York.
• Peemans, J. P. (1975). Capital accumulation in the Congo under colonialism: The role of the State. Duignan, P. & Gann, L. H. (Ed.), Colonialism in Africa 1870-1960. Volume IV: The Economics of Colonialism, içinde (s. 165-212). Cambridge: Cambridge University Press.
• Twain, M. (1905). King Leopold’s soliloquy. Boston: The P. R. Warren Co.
• Wauters, A. J. (1899). L’État Indépendant du Congo. Bruxelles: Librairie Falk Fils.
• Witteryck, A. J. (1910). Une excursion au Congo Belge. Bruges.
• Zimmermann, M. (1909). L’annexion de l’État Indépendant du Congo par la Belgique. Annales de Géographie, No: 97, s.92-93.