Türkiye’de Enflasyon Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki (1980-2022)

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 1026 - 1042, 19.09.2025

Hamza Şimşek , Gülnur Ülker

https://doi.org/10.30586/pek.1647209

Abstract

Bu çalışmada, iktisat literatüründe en çok yer edinen konularından biri olan enflasyon ve ekonomik büyüme arasında bir ilişki olup olmadığı, varsa hangi yönde olduğu Türkiye örneği üzerinden incelenmiştir. Çalışma 1980-2022 yıllarını kapsamaktadır. Her iki değişken için veriler Dünya Bankası veri tabanından, ekonomik büyüme için GSYİH, enflasyon için TÜFE kullanılarak elde edilmiştir. İlk olarak her iki değişkenin durağan olup olmadığını tespit etmek için Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) birim kök testlerine tabi tutulmuş, durağan olmayan değişkenler durağanlaştırılmıştır. Akabinde aralarında ne tür bir nedensellik ilişkisi olduğunu belirlemek için VAR (Vektör Otoregresyon) ve Toda-Yamamoto nedensellik testleri yardımıyla analiz edilmiştir. Her iki test sonucunda büyümeden enflasyona doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Bu durumda enflasyonu kontrol altında tutarak sürdürülebilir büyümeyi sağlamanın önemine ortaya çıkmaktadır. Elde edilen sonuçlardan hareketle. Türkiye'de ekonomik büyüme enflasyonu tetikleyen temel bir faktör olup, sürdürülebilir büyüme için enflasyonun kontrol altında tutulması ve dengeli para ve maliye politikalarının uygulanması gerekmektedir.

Keywords

Enflasyon , Ekonomik Büyüme , Nedensellik İlişkisi

Relationship Between Inflation And Economic Growth In Turkey (1980-2022)

Abstract

In this study, whether there is a relationship between inflation and economic growth, one of the most popular topics in economic literature, and if so, in which direction, was examined through the example of Turkey. The study covers the years 1980-2022. Data for both variables were obtained from the World Bank database using GDP for economic growth and CPI for inflation. First, both variables were subjected to Extended Dickey-Fuller (ADF) and Phillips-Perron (PP) unit root tests to determine whether they were stationary, and non-stationary variables were made stationary. Then, they were analyzed with the help of VAR (Vector Autoregression) and Toda-Yamamoto causality tests to determine what kind of causality relationship there was between them. As a result of both tests, a one-way causality relationship was found from growth to inflation. In this case, the importance of ensuring sustainable growth by keeping inflation under control emerges. Based on the results obtained. Economic growth in Türkiye is a fundamental factor triggering inflation, and for sustainable growth, inflation must be kept under control and balanced monetary and fiscal policies must be implemented.

Keywords

Inflation , Growth , Causality Relationship

References

• Altunöz, U. (2013). Türkiye’de enflasyon, büyüme ve finansal derinleşme ilişkisinin ampirik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 174-195.
• Albayrak, M. (2022). Ekonomik Büyüme ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Nardl Yöntemiyle Analizi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(27), 266-280.
• Alıcı, V. A., & Sandalcılar, A. R. Türkiye’de Enflasyon ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Fourier Adl Eşbütünleşme Yaklaşımı. Ekev Akademi Dergisi, (88), 559-578.
• Barro, R.J. (1995). Inflation and economic growth. Bank of England Quarterly Bulletin, 35, 166-176.
• Bahadır, Z. K. H. Ö. T. (2011). Enflasyon ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir uygulama (1988-2007). Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 29-44.
• Berber, M., & Artan, S. (2004). Enflasyon ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (No. 2004/21). Discussion Paper.
• Canbay, Ş., Kırca, M., & Pirali, K. (2019). Türkiye'de enflasyonun iktisadi büyüme üzerindeki etkileri. Uluslararası Yönetim, Ekonomi ve Politika Kongresi, 155-162.
• Çetintaş, H. (2003). Türkiye'de enflasyon ve büyüme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (28).
• Çiftçi, E. (2015). Türkiye’de Enflasyon ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Ampirik Bir Uygulama (1980- 2014). Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Dinçsoy, E. E., & Dinçsoy, M. O. (2020). Ekonomik Büyümenin Enflasyon Üzerine Etkisinin Türkiye Ekonomisi Açısından Analizi. Balkan & Near Eastern Journal Of Social Sciences (Bnejss), 6.
• Dickey, D., Fuller, W. A. (1981). “Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Econometrica, 49, 1057-1072.
• Dikmen, N. (2024). Türkiye’de Enflasyon ve İktisadi Büyüme İlişkisi: Ampirik Bir Uygulama. Journal Of Socıal, Humanıtıes And Admınıstratıve Scıences (Joshas), 8(49), 228-240.
• Emek, Ö. F., Düşünceli, F., & Özçelebi, O. (2021). Türkiye’de enflasyon ile ekonomik büyüme arasındaki simetrik ve asitmetrik nedensellik ilişkilerin incelenmesi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 241-270.
• Edwards, S. (1982). The relation between growth and inflation in Latin America. Working Paper. UCLA Department of Economics, No: 235.
• Gürel, S. P., & Toker, K. (2019). Enflasyon-ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisinde Mundell-Tobin etkisinin analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 335-348.
• Güven, E. T. A., & Ayvaz, Y. Y. (2018). Relationship between inflation and economic growth: The case of Turkey 1990-2017 period Enflasyon ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1990-2017 dönemi Türkiye örneği. Journal of Human Sciences, 15(2), 766-778.
• Harman, O. (2007). Enflasyon ve Büyüme Etkileşimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hepsağ, A. (2023). Multivariate Time Series ModelVector Autoregression Models, S. Yıldırım ve B. Güloğlu (Ed.), Econometrics II, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Eylül.
• Hepsağ, A. (2009). Türkiye'de Enflasyon ile İşsizlik Arasındaki İlişkinin Analizi: Sınır Testi Yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 59(1).
• İyidoğan, P. V. (2015). Enflasyon Oranı Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkili Midir? 2003-2012 Dönemi Türkiye Örneği. Journal Of Management And Economics Research, 13(2), 332-344.
• Karabulut, Ş. (2019). Türkiye’de ekonomik büyüme ve enflasyon ilişkisi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 171-184.
• Karagöl, E., Aybaykal, E., & Ertuğrul, H. M. (2005). Türkiye’de Enflasyon İle Gsyih Arasındaki İlişkinin Kointegrasyon Yöntemiyle İncelenmesi. Journal Of Management And Economics Research, 3(4), 52-63.
• Karaca, O. (2003). Türkiye'de enflasyon-büyüme ilişkisi: zaman serisi analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), 247-255..
• Kurnaz, Ö. (2009). Türkiye’de Enflasyon ve Büyüme İlişkisi 1987-2006 Dönemi, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Korkulu, A., & Yılmaz, B. (2017). Türkiye’de büyüme-enflasyon ilişkisi: Granger nedensellik analizi (1939-2013). International Journal of Academic Value Studies, 3(13), 85-93.
• Olgun, N. (2012). 1980 Sonrası Türkiye’nin Enflasyon ve Büyüme İlişkisi: Ampirik Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ortatepe, G. (2013). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Uygulaması (1960-2012), Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Pata, U. K. (2018). Türkiye’de enflasyon, tasarruf ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin simetrik ve asimetrik nedensellik testleri ile analizi. Maliye Dergisi, 174, 92-111.
• Phıllıps, P. C. B. ve Perron, P. (1988). “Testing For A Unit Root İn Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), 335-346.
• Romer, C.D. (1996). Inflation and the growth rate of output. Working Paper, National Bureau of Economic Research, No: 5575.
• Sarıdoğan, E. (2006). Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi (Master's thesis, Marmara Universitesi (Turkey)).
• Sofe, A. M., (2023). The Relatıonshıp Between Inflatıon And Economıc Growth: Case Study Of (Swıtzerland, Saudı Arabıa, Japan, Turkey, Surıname, And Haıtı, Master’s Thesis, Istanbul Tıcaret Unıversıty, Graduate School Of Fınance, Master Of Internatıonal Fınance, İstanbul.
• Süleymanov, E., & Nadirov, O. (2014). Türkiye Örneğinde Enflasyonla Ekonomik Büyüme Arasında İlişki. Journal Of Qafqaz University, 2(2), 119-125.
• Şen, A., Taşar, İ., & Aççı, Y. (2016). Türkiye’de enflasyonla büyümeye yönelik yeni kanıtlar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-10.
• Terzi, H. (2004). Türkiye’de enflasyon ve ekonomik büyüme ilişkisi (1924-2002). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 59-75.
• Topcu, E. (2017). Enflasyon Oranı-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sbe Dergisi, 7(2), 180-191.
• Turhan, S. E. (2007). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Turan, S. A. (2010). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Türkiye Üzerine İncelemeler, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Tun Wai U. (1959). The relation between inflation and economic development: a statistical inductive, IMF Staff Papers, 7, 202-209.
• Topcu, E. (2017). Enflasyon Oranı-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sbe Dergisi, 7(2), 180-191.
• Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical İnference İn Vector Autoregressions With Possibly İntegrated Processes, Journal of Econometrics 66, 225-250.
• Uysal, D., Mucuk, M., & Alptekin, V. (2008). Türkiye ekonomisinde vektör otoregresif model ile enflasyon-büyüme ilişkisinin analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 4(8), 55-72.
• Uzun, M. E. (2021). Enflasyon ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Üçler, Z. K. Ş. Ş. G. (2009). Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi (1990-2005). Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 60-74.
• Yeşiloğlu, A. K. Ç. B. (2024). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Uygulama. Socıal Mentalıty And Researcher Thınkers Journal (Smart Journal), 4(11), 433-448.
• Yapraklı, S. (2017). Enflasyon ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye için eş-bütünleşme ve nedensellik analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 287-301.
• Yorulmaz, Ö., & Nemlioğlu, K. (2010). Var Modelin Dayanıklı Tahmini: İktisadi Büyüme-Enflasyon İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 539-553.