Kayıt Dışı İstihdamın Kalıcılığı: Türkiye’den Ampirik Kanıtlar

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 1135 - 1146, 19.09.2025

Mustafa Yılmaz

https://doi.org/10.30586/pek.1663233

Abstract

Dünya genelinde ekonomik bir problem olan kayıt dışı istihdam, Türkiye ekonomisi için de çözülmesi güç bir ekonomik sorundur. Kayıt dışı istihdam ile ilgili yapılan akademik çalışmalar incelendiğinde bu çalışmaların genel itibariyle ekonomilerde yer alan kayıt dışı istihdamın tanımlanması, ölçülmesi ya da kayıt dışı istihdam ile başka makroekonomik verilerin arasındaki ilişkilerin açıklanmasına yönelik olduğu görülmektedir. Bu çalışma ise Türkiye’nin 2010/01-2021/12 dönemleri için Türkiye İstatistik Kurumu verileri kullanarak, tarımdan arındırılmış kayıt dışı istihdamın Türkiye ekonomisi için kalıcı olup olmadığını incelemektedir. Çalışmada gayri resmi istihdamın kalıcı olup olmadığını analiz etmek için klasik birim kök testlerinin yanı sıra Fourier ADF testi kullanılmıştır. Bulgular, Türkiye’de tarımdan arındırılmış kayıt dışı istihdamın kalıtsal olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma, kayıt dışı istihdamla mücadelede Türkiye’de dönemsel olarak iyileşmeler olduğunu fakat kalıcı kanun düzenlemeleri ve istikrarlı politika uygulamaları olmadan bu başarının sürdürülebilir olmadığını ortaya koymaktadır. Çalışma sonucunda politika önerisi olarak, Türkiye için kayıt dışı istihdam alanında kalıcı başarılar için yapısal reformalar yapılması ve bu düzenlemelerde kararlı olunması önerilmektedir.

Keywords

Kayıt Dışı İstihdam , Kayıt Dışı Ekonomi , İstihdam

The Persistence of Undeclared Employment: Empirical Evidence from Türkiye

Abstract

Unregistered employment, which is a worldwide economic problem, is also a difficult economic problem for the Türkiye’s economy. When academic studies on informal employment are examined, it is seen that these studies are generally aimed at defining and measuring informal employment in economies or explaining the relationship between informal employment and other macroeconomic data. On the other hand, this study examines whether agriculture-adjusted informal employment is persistent for the Türkiye’s economy by using data from the Turkish Statistical Institute for the period 2010/01-2021/12. To analyze the persistence of informal employment, the Fourier ADF test is used in addition to classical unit root tests. The findings reveal that agriculture-adjusted informal employment in Türkiye is heritable. The study reveals that there have been periodic improvements in the fight against informal employment in Türkiye, but this success is not sustainable without permanent legal regulations and stable policy implementation. As a policy recommendation, the study suggests that structural reforms should be made for Türkiye to achieve lasting success in the field of informal employment and that these reforms should be determined.

Keywords

Unregistered Employment , Unregistered Economy , Employment

References

• Altuğ, O. (1999). Kayitdişi ekonominin boyutlari (1997). Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (15), 257-276.
• Akcan, A. T. (2018). Türkiye işgücü piyasasında Suriyeli sığınmacıların yeri ve etkileri. Sosyal güvenlik dergisi, 8(2), 59-73.
• Akcan, A. T. (2019). Türkiye’de gençlerin işsizlik histerisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi dergisi, 21(1), 31-47.
• Badalič, V. (2023). Trapped in the underground economy: Syrian refugees in the informal labour market in Turkey. Third world quarterly, 44(5), 967-984.
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381–409. https://doi.org/10.1111/j.1467-9892.2006.00478.x
• Bölükbaş, M. (2018). Kayıt dışı istihdam ve genç işsizlik ekonomik büyüme ile ilişkili olabilir mi? Türkiye için ekonometrik bir analiz. Sosyal Güvenlik dergisi, 8(2), 75-90.
• Cuevas, S.; Rosario, A.; Barcenas, M. L.; Christian, M. (2009). Informal employment in Indonesia (Asian Development Bank Economics Working Paper Series No. 156). Asian Development Bank.
• Çelik, R.; Keskin, A.; Keskin, A. (2021). Türkiye’de ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyonun kayıt dışı istihdam üzerindeki etkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Journal of social policy conferences, 80, 451-474.
• Çelik, T. (2023). Türkiye’de kayıt dışı istihdam sorunu kalıtsal mıdır? Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları dergisi, 6(CEEİK 2023 Özel Sayısı), 93-110.
• Dam, M. M.; Ertekin, Ş.; Kızılca, N. (2018). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın boyutu: Ekonometrik bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi dergisi, 33(1), 293-318.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427–431.
• Dickey, D. A.; Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• Dickey, D. A.; Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the american statistical association, 74(366), 427–431.
• Elgin, C. (2020). The informal economy: measures, causes, and consequences (1st ed.). Routledge, Abingdon Oxon, New York
• Elgin, C.; Elveren, A. Y. (2021, September). Informality, inequality, and feminization of labor. In women's studies ınternational forum (Vol. 88, p. 102505). Pergamon.
• Enders, W.; Lee, J. (2012). The flexible fourier form and Dickey–Fuller type unit root tests. Economics letters, 117(1), 196-199.
• Eralp, A. (2024). Türkiye’de kayıt dışı istihdam üzerinde ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyonun etkisi: Panel kantil regresyon yaklaşımı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi dergisi, 26(1), 79-102.
• Eralp, A.; Çağdaş, Y. (2023). Türkiye'de kayıt dışı istihdam üzerinde gelir dağılımı ve yoksulluğun etkisi. Journal of management & labor, 7(2).
• Erdal, İ. Ö. Y. (2019). Türkiye’de kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı istihdamla mücadele politikaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 8(16), 225-246.
• Erdinç, Z. (2018). Küreselleşme sürecinde Türkiye’de kayıt dışı istihdam. Social mentality and researcher thinkers journal, 4(12), 580-596.
• Fidan, H.; Genç, S. (2013). Unregistered employment and analysis of factors affecting the unregistered employment: Turkish private sector case. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 5(9), 137-150.
• Gashi, A.; Williams, C. C. (2019). Evaluating the prevalence and distribution of unregistered employment in Kosovo: Lessons from a 2017 survey. South East European journal of economics and business, 14(1), 7-20.
• Heintz, J. (2010). Defining and measuring informal employment and the informal sector in the Philippines, Mongolia, and Sri Lanka (United Nations Development Account Project Working Paper No. 3). United Nations.
• Henley, A.; Arabsheibani, G. R.; Carneiro, F. G. (2009). On defining and measuring the informal sector: Evidence from Brazil. World development, 37(5), 992-1003.
• İnal, H. (2019). Kayıt dışı istihdam ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kaptangil, K.; Kırca, M. (2020). Türkiye’de kayıt dışı istihdam ve turizm talebi arasındaki simetrik ve asimetrik nedensellik ilişkilerinin analizi. Maliye dergisi, 178, 19-36.
• Karakuzu, M.; Yıldız, H. (2023). Türkiye’de iktisadi hoşnutsuzluğun kayıt dışı istihdam üzerindeki etkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. JOEEP: Journal of emerging economies and policy, 8(2), 168-178.
• Khan, M. T. A.; Hussain, B. (2021). Measurement and determinants of ınformal employment: evidence from Pakistan. Pakistan social sciences, 5(3), 309-324.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54(1–3), 159–178.
• Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082–1089.
• Lee, J., & Strazicich, M. C. (2004). Minimum LM unit root test with one structural break. Appalachian State University Working Paper.
• Mahiroğulları, A. (2017). Türkiye'de kayıtdışı istihdam ve önlemeye yönelik stratejiler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi dergisi, 22(2), 547-565.
• Olcay, T. (2015). Sürdürülebilir kalkınma ve ölçümü üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361–1401.
• Phillips, P. C. & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Pradhan, M., & Van Soest, A. (1995). Formal and informal sector employment in urban areas of Bolivia. Labour economics, 2(3), 275-297.
• Şahin, M. (2018). İşverenler perspektifinden Türkiye’de kayıt dışı istihdamın temel belirleyicileri: Bir anketten sonuçlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 11(3), 2055-2071.
• Şenel, D.; Öçal, M. (2021). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın bölgesel analizi. Çalışma ve toplum, 2(69), 1201-1232.
• United Nations Development Programme (UNDP). (1994). Human development report 1994. Oxford University press.
• Sugözü, İ. H. (2010). Kayıt dışı ekonomiyi önlemede vergi politikaları (1980 - 2004 Türkiye örneği). Sosyal ekonomik araştırmalar dergisi, 10(19), 171-193.
• Turgut, A. (2020). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın azaltılmasında sosyal güvenlik uygulamalarının etkileri. International journal of disciplines in economics and administrative sciences studies (IDEAstudies), 6(24), 1027-1041.
• Williams, C. C. (2021). Tackling unregistered employment in European regions: Towards a variegated policy approach. UTMS Journal of economics, 12(2), 104-122.
• Williams, C. C. & Horodnic, I. (2021). Trends in the undeclared economy and policy approaches. Evidence from the 2007, 2013 and 2019 Eurobarometer Surveys.
• Williams, C.; Bejaković, P.; Mikulić, D.; Franic, J.; Kedir, A.; Horodnic, I. A. (2017). An evaluation of the scale of undeclared work in the European Union and its structural determinants: estimates using the labour input method. Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• Windebank, J. & Horodnic, I. A. (2017). Explaining participation in undeclared work in France: Lessons for policy evaluation. International journal of sociology and social policy, 37(3/4), 203-217.
• Yu, D. (2012). Defining and measuring informal employment in South Africa. Development Southern Africa, 29(1), 157-175.
• Yurdakul, F. (2000). Yapısal kırılmaların varlığı durumunda geliştirilen birim kök testleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi dergisi, 2(2), 21-34.
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251–270.