Review
BibTex RIS Cite

Psychometric Challenges in the Screening and Diagnosis of Autism Spectrum Disorder: A Review for Special Education and Guidance Services

Year 2026, Volume: 18 Issue: 2, 510 - 528
https://doi.org/10.18863/pgy.1636985

Abstract

Early diagnosis of autism spectrum disorder and planning interventions appropriate to individual needs are essential for the development of individuals. In this process, valid and reliable assessment tools are critical for diagnosis accuracy and the effectiveness of interventions. This review aims to present information on good practice for selecting assessment tools, preparation for the data collection process, data collection, analysis, and reporting stages to support valid and reliable screening and diagnosis processes in evaluating autism spectrum disorder. In this context, assessment tools used in the screening and diagnosis processes of autism spectrum disorder were examined in the context of validity and reliability, the criteria to be considered in selecting these tools were emphasized, and measurement errors encountered in the application processes were focused on. Suggestions are presented to minimize the impact of measurement errors. This study is thought to guide practitioners involved in the evaluation process of autism spectrum disorder.

References

  • AERA (2014). Standards for Educational and Psychological Testing. American Washington DC, Educational Research Association.
  • AERA (2022) Standards for Educational and Psychological Testing, updated ed. Washington DC, American Educational Research Association.
  • Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2023) Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik II. Ulusal Eylem Planı 2023-2030. Ankara, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
  • Aksoy F, Çakmak Z (2022) OSB değerlendirme: Değerlendirme sonuçlarını yorumlama ve rapor yazma. In Otizm Spektrum Bozukluğunda Değerlendirme (Ed V Aksoy):395-414. Ankara, Vize Akademik.
  • Aksoy V, Şahin Ş (2017). Otizm spektrum bozukluğu (OSB): Tarama, tanılama ve değerlendirme. In Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu (Ed İH Diken, H Bakkaloğlu):230-259. Ankara, Pegem Akademi.
  • APA (1994) Diagnostic and Statistic Manual Mental Disorders, 4th ed. (DSM-IV). Washington DC, American Psychiatric Association.
  • APA (2013) Diagnostic and Statistic Manual Mental Disorders, 5th ed. Washington DC, American Psychiatric Association.
  • APA. (2020). Publication Manual of the American Psychological Association, 7th ed. Washington DC, American Psychological Association.
  • Anastasi A, Urbina S (1997) Psychological Testing, 7th ed. Upper Saddle River (NJ), Prentice Hall.
  • Antalyalı ÖL, Alparslan AM (2020) Jamovi Uygulamalı İstatistik Analizleri Sosyal Bilimcilere Yönelik Araştırma Hikayeleri ile Anlatım. Ankara, Nobel Akademik.
  • Avcıoğlu H (2007) Sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması (4-6 yaş). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7:93-103.
  • Avcıoğlu H, Sazak-Pınar E, Öztürk T (2005) Kaynaştırma uygulamaları: Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan kaynaştırmaya yönelik öğretmen ve anne-baba tutumlarının incelenmesi. In XIV. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı (Ed A Yıkmış, ES Pınar):69-89. Ankara, Kök Yayınevi.
  • Avcil S, Baykara B, Baydur H, Münir KM, Emiroğlu Nİ (2015) 4-18 yaş aralığındaki otistik bireylerde sosyal iletişim ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg, 26:56-64.
  • Bademci V (2008). Araştırmalarda ölçme ile ilgili bazı büyük hataları düzeltmek ve eğitimde yeniden yapılanmayı sürdürmek: güvenirlik, testlerin bir özelliği değildir. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 22:50-69
  • Bakkaloğlu H, Kudret ZB, Ökcün-Akçamuş MÇ, Yalçın S, Demir S (2021) Turkish adaptation of Social Responsiveness Scale-2-Preschool Turkish Form: a reliability and validity study. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50:535-560.
  • Baron-Cohen S, Allen J, Gillberg C (1992) Can autism be detected at 18 months? The needle, the haystack, and the CHAT. Br J Psychiatry, 161:839-843.
  • Baron-Cohen S, Hoekstra RA, Knickmeyer R, Wheelwright S (2006) The Autism-Spectrum Quotient (AQ)—Adolescent version. J Autism Dev Disord, 36:343-350.
  • Baron-Cohen S, Wheelwright S, Cox A, Baird G, Charman T, Swettenham J et al. (2000) Early identification of autism by the Checklist for Autism in Toddlers (CHAT). J R Soc Med, 93:521-525.
  • Baykan S, Temel ZF, Ersoy Ö, Avcı N (2002) Erken Çocukluk Gelişimi Değerlendirme Aracının GEÇDA geliştirilme süreci. In Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Sempozyumu-Geleceğe Bakış (Ed OB Salcı):70-73. Ankara, Kök Yayınevi.
  • Baykul Y (2015) Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klâsik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara, Pegem Akademi.
  • Bellini S, Akullian J (2007) A meta-analysis of video modeling and video self-modeling interventions for children and adolescents with autism spectrum disorders. Except Child, 73:264-287.
  • Bishop DV, Whitehouse AJ, Watt HJ, Line EA (2008) Autism and diagnostic substitution: evidence from a study of adults with a history of developmental language disorder. Dev Med Child Neurol, 50:341-345.
  • Börkan B, Öztemür G, Yılmaz O, Çetintaş Ş, Gülcan B, Özcan M (2017) Rehberlik ve araştırma merkezlerinde psikolojik test uygulama süreçleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7:161-185.
  • Bricker D, Squires J, Kaminski R, Mounts L (1988) The validity, reliability, and cost of a parent-completed questionnaire system to evaluate at-risk infants. J Pediatr Psychol, 13:55-68.
  • Bricker D, Squires J, Mounts L, Potter L, Nickel R, Twombly E, Farrell J (1999) Ages and Stages Questionnaire. Baltimore MD, Paul H. Brookes.
  • Brockly ME (2013) The role of test administrator and error (Master's thesis). USA, Purdue University.
  • Berument SK, Rutter M, Lord C, Pickles A, Bailey A (1999) Autism screening questionnaire: diagnostic validity. Br J Psychiatry, 175:444-451.
  • Centers for Disease Control and Prevention (2025) Data & statistics on autism spectrum disorder. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/74/ss/ss7402a1.htm (Accessed 02.06.2025).
  • Charman T, Baird G (2002) Practitioner review: Diagnosis of autism spectrum disorder in 2‐and 3‐year‐old children. J Child Psychol Psychiatry, 43:289-305.
  • Cohen RJ, Swerdlik ME, Sturman ED (2022) Psychological Testing and Assessment: An Introduction to Tests and Measurement, 10th ed. New York, McGraw-Hill.
  • Constantino JN (2021) Social responsiveness scale. In Encyclopedia of Autism Spectrum Disorders, (Ed FR Volkmar):4457-4467. Cham, Springer.
  • Constantino JN, Gruber CP (2012) Social Responsiveness Scale, 2nd ed. (SRS-2). Torrance CA, Western Psychological Services.
  • Corsello CM (2005) Early intervention in autism. Infants Young Child, 18:74-85.
  • Çakıcı A (2020) Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim sorunlarına genel bir bakış. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 37:81-106.
  • Çelik C (2021) Türkiye’de WISC-IV uygulayıcı eğitimleri ve kursiyer uygulama hatalarının gözden geçirilmesi: WISC-IV Uygulayıcı Hataları. Klinik Psikoloji Dergisi, 5:183-201.
  • Çıkrıkçı RN (Ed) (2024) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Pegem Akademi.
  • Dawson G, Rogers S, Munson J, Smith M, Winter J, Greenson J et al. (2010) Randomized, controlled trial of an intervention for toddlers with autism: the Early Start Denver Model. Pediatrics, 125:e17-e23.
  • DeVellis RF, Thorpe CT (2021) Scale Development: Theory and Applications. Thousand Oaks, CA, Sage.
  • Diken IH, Bayhan P, Turan F, Sipal RF, Sucuoglu B, Ceber-Bakkaloglu H et al. (2012) Early childhood intervention and early childhood special education in Turkey within the scope of the developmental system approach. Infants Young Child, 25:346-353.
  • Doğan N (2003) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Pegem Akademi.
  • Doğan N, Başokçu TO, Bilgen ÖB, Yakar L, Uyar Ş, Gündeğer C et al. (2023) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Anı Yayıncılık.
  • Dumont-Mathieu T, Fein D (2005) Screening for autism in young children: The Modified Checklist for Autism in Toddlers (M-CHAT) and other measures. Ment Retard Dev Disabil Res Rev, 11:253-262.
  • Dursun OB (2009) Gelişim ve Ruhsal Sağlık Değerlendirmesi Türkçe'ye uyarlama ve geçerlik çalışması (Doktora tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Eaves RC, Milner B (1993) The criterion-related validity of the Childhood Autism Rating Scale and the Autism Behavior Checklist. J Abnorm Child Psychol, 21:481-491.
  • Eaves RC, Williams TO (2006) The reliability and construct validity of ratings for the Autism Behavior Checklist. Psychol Sch, 43:129-142.
  • Ehlers S, Gillberg C, Wing L (1999) A screening questionnaire for Asperger syndrome and other high-functioning autism spectrum disorders in school-age children. J Autism Dev Disord, 29:129-141.
  • Elder JH, Brasher S, Alexander B (2016) Identifying the barriers to early diagnosis and treatment in underserved individuals with autism spectrum disorders (ASD) and their families: a qualitative study. Issues Ment Health Nurs, 37:412-420.
  • Ercan İ, Kan İ (2006) Ölçme ve ölçmede hata. Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A-Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik, 7:51-56.
  • Ergin DY (1995) 1. ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7:125-148.
  • Erkuş A (2012) Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme. Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
  • Filipek PA, Accardo PJ, Ashwal S, Baranek GT, Cook Jr EH, Dawson G et al. (2000) Practice parameter: screening and diagnosis of autism: report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology and the Child Neurology Society. Neurology, 55:468-479.
  • Frankenburg WK, Dodds J, Archer P; Brescnik B, Maschka P, Edelman N et al. (1990) Denver II: Screening Manual. Denver, CO, Denver Developmental Materials.
  • Frankenburg WK, Dodds J, Archer P, Shapiro H, Bresnick B (1992) The Denver II: a major revision and restandardization of the Denver Developmental Screening Test. Pediatrics, 89:91-97.
  • Frankenburg WK, Dodds JB (1967) The Denver Developmental Screening Test. J Pediatr, 71:181-191.
  • French L, Kennedy EM (2018) Annual research review: early intervention for infants and young children with, or at‐risk of, autism spectrum disorder: a systematic review. J Child Psychol Psychiatry, 59:444-456.
  • Garfin DG, McCallon D (1988) Validity and reliability of the Childhood Autism Rating Scale with autistic adolescents. J Autism Dev Disord, 18:367-378.
  • Geisinger KF, McCormick C (2013) Testing and assessment in cross-cultural psychology. In Handbook of Psychology: Assessment Psychology, 2nd ed. (Eds JR Graham, JA Naglieri, IB Weiner):114-139. Hoboken, NJ, Wiley.
  • Gilliam JE (1995) GARS: Gilliam Autism Rating Scale. Austin, TX, Pro-Ed.
  • Goodman R, Ford T, Richards H, Gatward R, Meltzer H (2000) The Development and Well‐Being Assessment: description and initial validation of an integrated assessment of child and adolescent psychopathology. J Child Psychol Psychiatry, 41:645-655.
  • Gökdemir F, Yılmaz T (2023) Likert tipi ölçekleri kullanma, modifiye etme, uyarlama ve geliştirme süreçleri. Journal of Nursology, 26:148-160.
  • Güler S (2014) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Nobel Yayınları.
  • Günden UO, Diken İH (2022) Otizm spektrum bozukluğu: tarama, tanılama ve gelişimsel değerlendirme. In Erken Çocuklukta Otizm Spektrum Bozukluğu (Ed İH Diken):165-201. Ankara, Pegem Akademi.
  • Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE (2014) Multivariate Data Analysis, 7th ed. Upper Saddle River, Pearson.
  • Hensch TK (2016) The power of the infant brain. Sci Am, 314:64-69.
  • Hergüner S, Özbaran B (2010) Çocuk ve Ergen Psikiyatrisinde Ölçütler ve Ölçekler: Yaygın Gelişimsel Bozukluklar, Yıkıcı Davranım Bozuklukları. Ankara, Nobel Yayınevi
  • Howell DC (2017) Psikoloji için İstatistiksel Metotlar (Çeviri Ed. Y Baykul). Ankara, Pegem Akademi.
  • Huerta M, Bishop SL, Duncan A, Hus V, Lord C (2012) Application of DSM-5 criteria for autism spectrum disorder to three samples of children with DSM-IV diagnoses of pervasive developmental disorders. Am J Psychiatry, 169:1056-1064.
  • Hyman SL, Levy SE, Myers SM, Council on Children with Disabilities, Section on Developmental and Behavioral Pediatrics (2020) Identification, evaluation, and management of children with autism spectrum disorder. Pediatrics, 145:e20193447.
  • Işıl O, Kemaloğlu Y, Gökdoğan Ç, Gündüz B, Bilgin C (2015) İşitme kayıplı çocukların gelişimsel alanlardaki performans düzeylerinin Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı ile incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34:563-582.
  • İncekaş-Gassaloğlu S, Baykara B, Avcil S, Demiral Y (2016) Çocukluk Otizmi Derecelendirme Ölçeği Türkçe Formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg, 27:266-274.
  • Johnson S, Hollis C, Kochhar P, Hennessy E, Wolke D, Marlow N (2010) Autism spectrum disorders in extremely preterm children. J Pediatr, 164:525-531.
  • Kapçı EG, Küçüker S, Uslu S (2010) How applicable is the Ages and Stages Questionnaires to Turkish children? Topics in Early Childhood Special Education, 30:176-188.
  • Kara B, Mukaddes NM, Altınkaya I, Güntepe D, Gökçay G, Özmen M (2014) Using the Modified Checklist for Autism in Toddlers in a well-child clinic in Turkey: adapting the screening method based on culture and setting. Autism, 18:331-338.
  • Karabay E (2022) Korelasyon-ölçme araçlarında bulunması gereken psikometrik özellikler. In Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (Eds B Gök, Ö Bıkmaz-Bilgen):15-42. İstanbul, Lisans Yayıncılık.
  • Kılınç Ç, Bağlama B, Akçamete G (2019) Otizm spektrum bozukluğunun erken çocukluk döneminde tanılanma ve değerlendirilmesinde kullanılan ölçme araçlarının incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1:200-205.
  • Kline P (1999) The Handbook of Psychological Testing, 2nd ed. London, Routledge.
  • Korkmaz E (2009) 6-24 aylardaki normal gelişim gösteren ve gelişimsel gecikmesi olan bebeklerin iletişim ve sembolik davranışlarının karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
  • Köse S, Bora E, Erermiş S, Aydın C (2010) Otizm-Spektrum Anketi Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Derg, 11:253-260.
  • Köse S, Özbaran B, Yazgan Y, Bildik T, Erermiş S, Aydın C et al. (2017) 6-18 yaş aralığındaki çocuklarda Otizm Spektrum Tarama Ölçeği'nin Türkçe uyarlamasının psikometrik özellikleri. Turk Psikiyatri Derg, 28:268-277.
  • Krug DA, Arick J, Almond P (1980) Behavior checklist for identifying severely handicapped individuals with high levels of autistic behavior. J Child Psychol Psychiatry, 21:221-229.
  • Krug DA, Arick J, Almond P (1993) Autism Screening Instrument for Educational Planning. Austin, TX, Pro-Ed.
  • Krug DA, Arick JR, Almond PJ (2008) Autism Screening Instrument for Educational Planning, Examiner’s Manual. Austin, TX, Pro-Ed.
  • Kurnaz-Adıbatmaz FB, Özyürek A (2019) Erken çocukluk döneminde gelişimsel değerlendirmenin önemi: GEÇDA sonuçları örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9:1321-1343.
  • Kutlu Ö, Doğan CD, Karakaya İ (2010) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme: Performansa ve Portfolyoya Dayalı Durum Belirleme. Ankara, Pegem Akademi.
  • Landa RJ (2008) Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life. Nat Clin Pract Neurol, 4:138-147.
  • Lord C, Rutter M, DiLavore PC, Risi S, Gotham K, Bishop S (2012) Autism Diagnostic Observation Schedule, Second Edition (ADOS-2). Torrance CA, Western Psychological Services.
  • Lord C, Rutter M, DiLavore PC, Risi S (1999) Autism Diagnostic Observation Schedule: Manual. Torrance CA, Western Psychological Services.
  • Marcus L, Schopler E (2007) Educational approaches for autism—TEACCH. In Clinical Manual for the Treatment of Autism (Eds E Hollander, E Anagnostou):211-233. Washington DC, American Psychiatric Publishing.
  • Marteleto MRF, Pedromônico MRM (2005) Validity of Autism Behavior Checklist (ABC): preliminary study. Braz J Psychiatry, 27:295-301.
  • Matson JL, Boisjoli JA, Hess JA, Wilkins J (2010) Factor structure and diagnostic fidelity of the Baby and Infant Screen for Children with aUtIsm Traits–Part 1 (BISCUIT–Part 1). Dev Neurorehabil, 13: 72-79.
  • Mesibov GB, Schopler E, Schaffer B, Michal N (1989) Use of the Childhood Autism Rating Scale with autistic adolescents and adults. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 28:538-541.
  • Meyer GJ, Finn SE, Eyde LD, Kay GG, Moreland KL, Dies RR et al. (2001) Psychological testing and psychological assessment: a review of evidence and issues. Am Psychol, 56:128.
  • Mitchell MA, Maxwell SE (2013) A comparison of the cross-sectional and sequential designs when assessing longitudinal mediation. Multivariate Behav Res, 48:301-339.
  • Nunnally JC (1978) Psychometric Theory, 2nd ed. New York, McGraw-Hill.
  • Öner P, Öner Ö, Münir K (2014) Three-item Direct Observation Screen (TIDOS) for autism spectrum disorder. Autism, 18:733-742.
  • Oosterhuis HE, van der Ark LA, Sijtsma K (2017) Standard errors and confidence intervals of norm statistics for educational and psychological tests. Psychometrika, 82:559-588.
  • Özdemir O (2014) Otizm Davranış Kontrol Listesi Türkçe versiyonu geçerlik ve güvenirlik çalışmaları (Doktora tezi). Eskişehir, Anadolu Üniversitesi.
  • Pekin Z, Çetin S, Güler N (2018) Otizm Sosyal Beceriler Profili Ölçeğinde puanlayıcılar arası güvenirliğin farklı kuramlara göre karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 9:202-215.
  • Podsakoff PM, MacKenzie SB, Lee JY, Podsakoff NP (2003) Common method biases in behavioral research: a critical review of the literature and recommended remedies. J Appl Psychol, 88:879.
  • Robins DL, Casagrande K, Barton M, Chen CMA, Dumont-Mathieu T, Fein D (2014) Validation of the Modified Checklist for Autism in Toddlers, Revised with Follow-Up (M-CHAT-R/F). Pediatrics, 133:37-45.
  • Robins DL, Fein D, Barton ML, Green JA (2001) The Modified Checklist for Autism in Toddlers: An initial study investigating the early detection of autism and pervasive developmental disorders. J Autism Dev Disord, 31:131-144.
  • Rogers SJ (2005) Play interventions for young children with autism spectrum disorders. In Empirically Based Play Interventions for Children (Eds LA Reddy, TM Files-Hall, CE Schaefer):215-239. Washington DC, American Psychological Association.
  • Rutter M, Bailey A, Lord C (2003) The Social Communication Questionnaire: Manual. Torraqnce, CA, Western Psychological Services.
  • Savaşır I, Sezgin N, Erol N (1994) Handbook of Ankara Developmental Screening Inventory. Ankara, Türk Psikologlar Derneği.
  • Sayın S (2010) Bilimsel araştırmalarda yapılan istatistiksel ve yöntembilimsel hatalar-II: Grafik, tablo ve gösterim hataları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8:117-143.
  • Schopler E, Reichler RJ (1971) Parents as cotherapists in the treatment of psychotic children. J Autism Child Schizophr, 1:87-102.
  • Schopler E, Reichler RJ, DeVellis RF, Daly K (1980) Childhood autism rating scale. J Autism Dev Disord, 10:91-103.
  • Schopler E, Van Bourgondien ME, Wellman, GJ, Love SR (2010). Childhood Autism Rating Scale, 2nd ed. Torrance, CA, Western Psychological Services.
  • Selimoğlu ÖG, Özdemir S, Töret G, Özkubat U (2013) Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin otizm tanılama sürecinde ve tanı sonrasında yaşadıkları deneyimlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 5:129-161.
  • Sucuoğlu B, Akkök F, Öktem F, Gökler B (1996) Otistik çocukların değerlendirilmesinde kullanılan ölçeklere ilişkin bir çalışma. 3P Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 4:117-121.
  • Şimşek A (2012) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi.
  • Şişman HZ (2021) Riskli bebeklerin “Alberta Infant Motor Skalası” ve “Erken Gelişim Evreleri Envanteri” ile gelişiminin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi.
  • Temel F, Ersoy Ö, Avcı N, Turla A (2004) Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı. Ankara, Rekmay.
  • Tetik-Kabil A (2005) Türk örneklemi ile yapılan Erken Çocukluk Dönemi Otizm Tarama Ölçeği geçerlik çalışması (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.
  • Toland MD (2014) Practical guide to conducting an item response theory analysis. J Early Adolesc, 34:120-151.
  • Turgut F (1997) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. Ankara, Saydam Matbaası.
  • Turhan B, Özbay Y (2016) Erken çocukluk eğitimi ve nöroplastisite. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1:54-63.
  • Uran-Kurtgöz P (2023) Otizm spektrum bozukluğu: tarama ve tanılama (Tıbbi Değerlendirme). In Tanıdan Müdahaleye Otizm Spektrum Bozukluğu El Kitabı (Eds B Sucuoğlu, H Bakkaloğlu, MC Ökcün-Akcamuş):101-120. Ankara, Vize Akademik.
  • Ünden UO, Diken İH (2022) Otizm spektrum bozukluğu: tarama, tanılama ve gelişimsel değerlendirme. In Erken Çocuklukta Otizm Spektrum Bozukluğu (Ed İH Diken):165-201. Ankara, Pegem Akademi.
  • Volkmar FR, Wiesner LA (2009) A Practical Guide to Autism: What Every Parent, Family Member, and Teacher Needs to Know. Hoboken, NJ, Wiley. .
  • Volkmar FR, Cicchetti DV, Dykens E, Sparrow SS, Leckman JF, Cohen DJ (1988) An evaluation of the Autism Behavior Checklist. J Autism Dev Disord, 18:81-97.
  • Wetherby AM, Prizant BM (2002) Communication and Symbolic Behavior Scales: Developmental Profile. Baltimore MD, Paul H. Brookes.
  • WHO (2024) Clinical Descriptions and Diagnostic Requirements for ICD-11 Mental, Behavioural and Neurodevelopmental Disorders. Geneva, World Health Organisation.
  • Yalaz K, Anlar B, Bayoğlu B (2011) Denver II Gelişimsel Tarama Testi “Türkiye Standardizasyonu”. Ankara, Gelişimsel Çocuk Nörolojisi Derneği.
  • Yazıcı DN, Akman B (2020) The expectations of parents having children with autism from early intervention programs. International Journal of Early Childhood Special Education, 12:264-276.
  • Yıkgeç A (2005) A validity study of the Modified Checklist for Autism in Toddlers (M-CHAT) on a Turkish sample (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.
  • Yılmaz-Irmak T, Tekinsav-Sütçü S, Aydın A, Sorias O (2007) Otizm Davranış Kontrol Listesinin (ABC) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14:13-23.
  • Yiğitoğlu E, Odluyurt S (2021) Otizm spektrum bozukluğu tanısı koyan doktorların tıbbi tanılama sürecine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22:1-29.
  • Zumbo BD, Hubley AM (2021) Understanding and Investigating Response Processes in Validation Research. New York, Springer.
  • Zwaigenbaum L, Bauman ML, Stone WL, Yirmiya N, Estes A, Hansen RL et al. (2015) Early identification of autism spectrum disorder: Recommendations for practice and research. Pediatrics, 136(Suppl 1):10-40.

Otizm Spektrum Bozukluğunun Tarama ve Tanılama Sürecinde Psikometrik Zorluklar: Rehberlik ve Özel Eğitim Hizmetlerine Yönelik Bir Derleme

Year 2026, Volume: 18 Issue: 2, 510 - 528
https://doi.org/10.18863/pgy.1636985

Abstract

Otizm spektrum bozukluğunun erken tanılanması ve bireysel ihtiyaçlara uygun müdahalelerin planlanması, bireylerin gelişimi açısından önem taşımaktadır. Bu süreçte, tanının doğruluğu ve müdahalelerin etkililiği için geçerli ve güvenilir değerlendirme araçlarının kullanımı kritik öneme sahiptir. Bu derlemede, otizm spektrum bozukluğunun değerlendirilmesinde geçerli ve güvenilir tarama ve tanılama süreçlerini desteklemek amacıyla, değerlendirme araçlarının seçimi, veri toplama sürecine hazırlık, veri toplama, analiz ve raporlama aşamaları için iyi uygulamaya ilişkin bilgileri sunmak amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, otizm spektrum bozukluğunun tarama ve tanılama süreçlerinde kullanılan değerlendirme araçları geçerlik ve güvenirlik bağlamında incelenmiş, bu araçların seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterler vurgulanmış ve uygulama süreçlerinde karşılaşılan ölçme hatalarına odaklanılmıştır. Ölçme hatalarının etkisini en aza indirmek için öneriler sunulmuştur. Bu çalışmanın otizm spektrum bozukluğunun değerlendirme sürecinde yer alan uygulayıcılara yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

References

  • AERA (2014). Standards for Educational and Psychological Testing. American Washington DC, Educational Research Association.
  • AERA (2022) Standards for Educational and Psychological Testing, updated ed. Washington DC, American Educational Research Association.
  • Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2023) Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Yönelik II. Ulusal Eylem Planı 2023-2030. Ankara, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
  • Aksoy F, Çakmak Z (2022) OSB değerlendirme: Değerlendirme sonuçlarını yorumlama ve rapor yazma. In Otizm Spektrum Bozukluğunda Değerlendirme (Ed V Aksoy):395-414. Ankara, Vize Akademik.
  • Aksoy V, Şahin Ş (2017). Otizm spektrum bozukluğu (OSB): Tarama, tanılama ve değerlendirme. In Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu (Ed İH Diken, H Bakkaloğlu):230-259. Ankara, Pegem Akademi.
  • APA (1994) Diagnostic and Statistic Manual Mental Disorders, 4th ed. (DSM-IV). Washington DC, American Psychiatric Association.
  • APA (2013) Diagnostic and Statistic Manual Mental Disorders, 5th ed. Washington DC, American Psychiatric Association.
  • APA. (2020). Publication Manual of the American Psychological Association, 7th ed. Washington DC, American Psychological Association.
  • Anastasi A, Urbina S (1997) Psychological Testing, 7th ed. Upper Saddle River (NJ), Prentice Hall.
  • Antalyalı ÖL, Alparslan AM (2020) Jamovi Uygulamalı İstatistik Analizleri Sosyal Bilimcilere Yönelik Araştırma Hikayeleri ile Anlatım. Ankara, Nobel Akademik.
  • Avcıoğlu H (2007) Sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması (4-6 yaş). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7:93-103.
  • Avcıoğlu H, Sazak-Pınar E, Öztürk T (2005) Kaynaştırma uygulamaları: Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan kaynaştırmaya yönelik öğretmen ve anne-baba tutumlarının incelenmesi. In XIV. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı (Ed A Yıkmış, ES Pınar):69-89. Ankara, Kök Yayınevi.
  • Avcil S, Baykara B, Baydur H, Münir KM, Emiroğlu Nİ (2015) 4-18 yaş aralığındaki otistik bireylerde sosyal iletişim ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg, 26:56-64.
  • Bademci V (2008). Araştırmalarda ölçme ile ilgili bazı büyük hataları düzeltmek ve eğitimde yeniden yapılanmayı sürdürmek: güvenirlik, testlerin bir özelliği değildir. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 22:50-69
  • Bakkaloğlu H, Kudret ZB, Ökcün-Akçamuş MÇ, Yalçın S, Demir S (2021) Turkish adaptation of Social Responsiveness Scale-2-Preschool Turkish Form: a reliability and validity study. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50:535-560.
  • Baron-Cohen S, Allen J, Gillberg C (1992) Can autism be detected at 18 months? The needle, the haystack, and the CHAT. Br J Psychiatry, 161:839-843.
  • Baron-Cohen S, Hoekstra RA, Knickmeyer R, Wheelwright S (2006) The Autism-Spectrum Quotient (AQ)—Adolescent version. J Autism Dev Disord, 36:343-350.
  • Baron-Cohen S, Wheelwright S, Cox A, Baird G, Charman T, Swettenham J et al. (2000) Early identification of autism by the Checklist for Autism in Toddlers (CHAT). J R Soc Med, 93:521-525.
  • Baykan S, Temel ZF, Ersoy Ö, Avcı N (2002) Erken Çocukluk Gelişimi Değerlendirme Aracının GEÇDA geliştirilme süreci. In Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Sempozyumu-Geleceğe Bakış (Ed OB Salcı):70-73. Ankara, Kök Yayınevi.
  • Baykul Y (2015) Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klâsik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara, Pegem Akademi.
  • Bellini S, Akullian J (2007) A meta-analysis of video modeling and video self-modeling interventions for children and adolescents with autism spectrum disorders. Except Child, 73:264-287.
  • Bishop DV, Whitehouse AJ, Watt HJ, Line EA (2008) Autism and diagnostic substitution: evidence from a study of adults with a history of developmental language disorder. Dev Med Child Neurol, 50:341-345.
  • Börkan B, Öztemür G, Yılmaz O, Çetintaş Ş, Gülcan B, Özcan M (2017) Rehberlik ve araştırma merkezlerinde psikolojik test uygulama süreçleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7:161-185.
  • Bricker D, Squires J, Kaminski R, Mounts L (1988) The validity, reliability, and cost of a parent-completed questionnaire system to evaluate at-risk infants. J Pediatr Psychol, 13:55-68.
  • Bricker D, Squires J, Mounts L, Potter L, Nickel R, Twombly E, Farrell J (1999) Ages and Stages Questionnaire. Baltimore MD, Paul H. Brookes.
  • Brockly ME (2013) The role of test administrator and error (Master's thesis). USA, Purdue University.
  • Berument SK, Rutter M, Lord C, Pickles A, Bailey A (1999) Autism screening questionnaire: diagnostic validity. Br J Psychiatry, 175:444-451.
  • Centers for Disease Control and Prevention (2025) Data & statistics on autism spectrum disorder. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/74/ss/ss7402a1.htm (Accessed 02.06.2025).
  • Charman T, Baird G (2002) Practitioner review: Diagnosis of autism spectrum disorder in 2‐and 3‐year‐old children. J Child Psychol Psychiatry, 43:289-305.
  • Cohen RJ, Swerdlik ME, Sturman ED (2022) Psychological Testing and Assessment: An Introduction to Tests and Measurement, 10th ed. New York, McGraw-Hill.
  • Constantino JN (2021) Social responsiveness scale. In Encyclopedia of Autism Spectrum Disorders, (Ed FR Volkmar):4457-4467. Cham, Springer.
  • Constantino JN, Gruber CP (2012) Social Responsiveness Scale, 2nd ed. (SRS-2). Torrance CA, Western Psychological Services.
  • Corsello CM (2005) Early intervention in autism. Infants Young Child, 18:74-85.
  • Çakıcı A (2020) Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim sorunlarına genel bir bakış. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 37:81-106.
  • Çelik C (2021) Türkiye’de WISC-IV uygulayıcı eğitimleri ve kursiyer uygulama hatalarının gözden geçirilmesi: WISC-IV Uygulayıcı Hataları. Klinik Psikoloji Dergisi, 5:183-201.
  • Çıkrıkçı RN (Ed) (2024) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Pegem Akademi.
  • Dawson G, Rogers S, Munson J, Smith M, Winter J, Greenson J et al. (2010) Randomized, controlled trial of an intervention for toddlers with autism: the Early Start Denver Model. Pediatrics, 125:e17-e23.
  • DeVellis RF, Thorpe CT (2021) Scale Development: Theory and Applications. Thousand Oaks, CA, Sage.
  • Diken IH, Bayhan P, Turan F, Sipal RF, Sucuoglu B, Ceber-Bakkaloglu H et al. (2012) Early childhood intervention and early childhood special education in Turkey within the scope of the developmental system approach. Infants Young Child, 25:346-353.
  • Doğan N (2003) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Pegem Akademi.
  • Doğan N, Başokçu TO, Bilgen ÖB, Yakar L, Uyar Ş, Gündeğer C et al. (2023) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Anı Yayıncılık.
  • Dumont-Mathieu T, Fein D (2005) Screening for autism in young children: The Modified Checklist for Autism in Toddlers (M-CHAT) and other measures. Ment Retard Dev Disabil Res Rev, 11:253-262.
  • Dursun OB (2009) Gelişim ve Ruhsal Sağlık Değerlendirmesi Türkçe'ye uyarlama ve geçerlik çalışması (Doktora tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Eaves RC, Milner B (1993) The criterion-related validity of the Childhood Autism Rating Scale and the Autism Behavior Checklist. J Abnorm Child Psychol, 21:481-491.
  • Eaves RC, Williams TO (2006) The reliability and construct validity of ratings for the Autism Behavior Checklist. Psychol Sch, 43:129-142.
  • Ehlers S, Gillberg C, Wing L (1999) A screening questionnaire for Asperger syndrome and other high-functioning autism spectrum disorders in school-age children. J Autism Dev Disord, 29:129-141.
  • Elder JH, Brasher S, Alexander B (2016) Identifying the barriers to early diagnosis and treatment in underserved individuals with autism spectrum disorders (ASD) and their families: a qualitative study. Issues Ment Health Nurs, 37:412-420.
  • Ercan İ, Kan İ (2006) Ölçme ve ölçmede hata. Eskişehir Teknik Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A-Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik, 7:51-56.
  • Ergin DY (1995) 1. ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7:125-148.
  • Erkuş A (2012) Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme. Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
  • Filipek PA, Accardo PJ, Ashwal S, Baranek GT, Cook Jr EH, Dawson G et al. (2000) Practice parameter: screening and diagnosis of autism: report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology and the Child Neurology Society. Neurology, 55:468-479.
  • Frankenburg WK, Dodds J, Archer P; Brescnik B, Maschka P, Edelman N et al. (1990) Denver II: Screening Manual. Denver, CO, Denver Developmental Materials.
  • Frankenburg WK, Dodds J, Archer P, Shapiro H, Bresnick B (1992) The Denver II: a major revision and restandardization of the Denver Developmental Screening Test. Pediatrics, 89:91-97.
  • Frankenburg WK, Dodds JB (1967) The Denver Developmental Screening Test. J Pediatr, 71:181-191.
  • French L, Kennedy EM (2018) Annual research review: early intervention for infants and young children with, or at‐risk of, autism spectrum disorder: a systematic review. J Child Psychol Psychiatry, 59:444-456.
  • Garfin DG, McCallon D (1988) Validity and reliability of the Childhood Autism Rating Scale with autistic adolescents. J Autism Dev Disord, 18:367-378.
  • Geisinger KF, McCormick C (2013) Testing and assessment in cross-cultural psychology. In Handbook of Psychology: Assessment Psychology, 2nd ed. (Eds JR Graham, JA Naglieri, IB Weiner):114-139. Hoboken, NJ, Wiley.
  • Gilliam JE (1995) GARS: Gilliam Autism Rating Scale. Austin, TX, Pro-Ed.
  • Goodman R, Ford T, Richards H, Gatward R, Meltzer H (2000) The Development and Well‐Being Assessment: description and initial validation of an integrated assessment of child and adolescent psychopathology. J Child Psychol Psychiatry, 41:645-655.
  • Gökdemir F, Yılmaz T (2023) Likert tipi ölçekleri kullanma, modifiye etme, uyarlama ve geliştirme süreçleri. Journal of Nursology, 26:148-160.
  • Güler S (2014) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Nobel Yayınları.
  • Günden UO, Diken İH (2022) Otizm spektrum bozukluğu: tarama, tanılama ve gelişimsel değerlendirme. In Erken Çocuklukta Otizm Spektrum Bozukluğu (Ed İH Diken):165-201. Ankara, Pegem Akademi.
  • Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE (2014) Multivariate Data Analysis, 7th ed. Upper Saddle River, Pearson.
  • Hensch TK (2016) The power of the infant brain. Sci Am, 314:64-69.
  • Hergüner S, Özbaran B (2010) Çocuk ve Ergen Psikiyatrisinde Ölçütler ve Ölçekler: Yaygın Gelişimsel Bozukluklar, Yıkıcı Davranım Bozuklukları. Ankara, Nobel Yayınevi
  • Howell DC (2017) Psikoloji için İstatistiksel Metotlar (Çeviri Ed. Y Baykul). Ankara, Pegem Akademi.
  • Huerta M, Bishop SL, Duncan A, Hus V, Lord C (2012) Application of DSM-5 criteria for autism spectrum disorder to three samples of children with DSM-IV diagnoses of pervasive developmental disorders. Am J Psychiatry, 169:1056-1064.
  • Hyman SL, Levy SE, Myers SM, Council on Children with Disabilities, Section on Developmental and Behavioral Pediatrics (2020) Identification, evaluation, and management of children with autism spectrum disorder. Pediatrics, 145:e20193447.
  • Işıl O, Kemaloğlu Y, Gökdoğan Ç, Gündüz B, Bilgin C (2015) İşitme kayıplı çocukların gelişimsel alanlardaki performans düzeylerinin Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı ile incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34:563-582.
  • İncekaş-Gassaloğlu S, Baykara B, Avcil S, Demiral Y (2016) Çocukluk Otizmi Derecelendirme Ölçeği Türkçe Formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg, 27:266-274.
  • Johnson S, Hollis C, Kochhar P, Hennessy E, Wolke D, Marlow N (2010) Autism spectrum disorders in extremely preterm children. J Pediatr, 164:525-531.
  • Kapçı EG, Küçüker S, Uslu S (2010) How applicable is the Ages and Stages Questionnaires to Turkish children? Topics in Early Childhood Special Education, 30:176-188.
  • Kara B, Mukaddes NM, Altınkaya I, Güntepe D, Gökçay G, Özmen M (2014) Using the Modified Checklist for Autism in Toddlers in a well-child clinic in Turkey: adapting the screening method based on culture and setting. Autism, 18:331-338.
  • Karabay E (2022) Korelasyon-ölçme araçlarında bulunması gereken psikometrik özellikler. In Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (Eds B Gök, Ö Bıkmaz-Bilgen):15-42. İstanbul, Lisans Yayıncılık.
  • Kılınç Ç, Bağlama B, Akçamete G (2019) Otizm spektrum bozukluğunun erken çocukluk döneminde tanılanma ve değerlendirilmesinde kullanılan ölçme araçlarının incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1:200-205.
  • Kline P (1999) The Handbook of Psychological Testing, 2nd ed. London, Routledge.
  • Korkmaz E (2009) 6-24 aylardaki normal gelişim gösteren ve gelişimsel gecikmesi olan bebeklerin iletişim ve sembolik davranışlarının karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
  • Köse S, Bora E, Erermiş S, Aydın C (2010) Otizm-Spektrum Anketi Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Derg, 11:253-260.
  • Köse S, Özbaran B, Yazgan Y, Bildik T, Erermiş S, Aydın C et al. (2017) 6-18 yaş aralığındaki çocuklarda Otizm Spektrum Tarama Ölçeği'nin Türkçe uyarlamasının psikometrik özellikleri. Turk Psikiyatri Derg, 28:268-277.
  • Krug DA, Arick J, Almond P (1980) Behavior checklist for identifying severely handicapped individuals with high levels of autistic behavior. J Child Psychol Psychiatry, 21:221-229.
  • Krug DA, Arick J, Almond P (1993) Autism Screening Instrument for Educational Planning. Austin, TX, Pro-Ed.
  • Krug DA, Arick JR, Almond PJ (2008) Autism Screening Instrument for Educational Planning, Examiner’s Manual. Austin, TX, Pro-Ed.
  • Kurnaz-Adıbatmaz FB, Özyürek A (2019) Erken çocukluk döneminde gelişimsel değerlendirmenin önemi: GEÇDA sonuçları örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9:1321-1343.
  • Kutlu Ö, Doğan CD, Karakaya İ (2010) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme: Performansa ve Portfolyoya Dayalı Durum Belirleme. Ankara, Pegem Akademi.
  • Landa RJ (2008) Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life. Nat Clin Pract Neurol, 4:138-147.
  • Lord C, Rutter M, DiLavore PC, Risi S, Gotham K, Bishop S (2012) Autism Diagnostic Observation Schedule, Second Edition (ADOS-2). Torrance CA, Western Psychological Services.
  • Lord C, Rutter M, DiLavore PC, Risi S (1999) Autism Diagnostic Observation Schedule: Manual. Torrance CA, Western Psychological Services.
  • Marcus L, Schopler E (2007) Educational approaches for autism—TEACCH. In Clinical Manual for the Treatment of Autism (Eds E Hollander, E Anagnostou):211-233. Washington DC, American Psychiatric Publishing.
  • Marteleto MRF, Pedromônico MRM (2005) Validity of Autism Behavior Checklist (ABC): preliminary study. Braz J Psychiatry, 27:295-301.
  • Matson JL, Boisjoli JA, Hess JA, Wilkins J (2010) Factor structure and diagnostic fidelity of the Baby and Infant Screen for Children with aUtIsm Traits–Part 1 (BISCUIT–Part 1). Dev Neurorehabil, 13: 72-79.
  • Mesibov GB, Schopler E, Schaffer B, Michal N (1989) Use of the Childhood Autism Rating Scale with autistic adolescents and adults. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 28:538-541.
  • Meyer GJ, Finn SE, Eyde LD, Kay GG, Moreland KL, Dies RR et al. (2001) Psychological testing and psychological assessment: a review of evidence and issues. Am Psychol, 56:128.
  • Mitchell MA, Maxwell SE (2013) A comparison of the cross-sectional and sequential designs when assessing longitudinal mediation. Multivariate Behav Res, 48:301-339.
  • Nunnally JC (1978) Psychometric Theory, 2nd ed. New York, McGraw-Hill.
  • Öner P, Öner Ö, Münir K (2014) Three-item Direct Observation Screen (TIDOS) for autism spectrum disorder. Autism, 18:733-742.
  • Oosterhuis HE, van der Ark LA, Sijtsma K (2017) Standard errors and confidence intervals of norm statistics for educational and psychological tests. Psychometrika, 82:559-588.
  • Özdemir O (2014) Otizm Davranış Kontrol Listesi Türkçe versiyonu geçerlik ve güvenirlik çalışmaları (Doktora tezi). Eskişehir, Anadolu Üniversitesi.
  • Pekin Z, Çetin S, Güler N (2018) Otizm Sosyal Beceriler Profili Ölçeğinde puanlayıcılar arası güvenirliğin farklı kuramlara göre karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 9:202-215.
  • Podsakoff PM, MacKenzie SB, Lee JY, Podsakoff NP (2003) Common method biases in behavioral research: a critical review of the literature and recommended remedies. J Appl Psychol, 88:879.
  • Robins DL, Casagrande K, Barton M, Chen CMA, Dumont-Mathieu T, Fein D (2014) Validation of the Modified Checklist for Autism in Toddlers, Revised with Follow-Up (M-CHAT-R/F). Pediatrics, 133:37-45.
  • Robins DL, Fein D, Barton ML, Green JA (2001) The Modified Checklist for Autism in Toddlers: An initial study investigating the early detection of autism and pervasive developmental disorders. J Autism Dev Disord, 31:131-144.
  • Rogers SJ (2005) Play interventions for young children with autism spectrum disorders. In Empirically Based Play Interventions for Children (Eds LA Reddy, TM Files-Hall, CE Schaefer):215-239. Washington DC, American Psychological Association.
  • Rutter M, Bailey A, Lord C (2003) The Social Communication Questionnaire: Manual. Torraqnce, CA, Western Psychological Services.
  • Savaşır I, Sezgin N, Erol N (1994) Handbook of Ankara Developmental Screening Inventory. Ankara, Türk Psikologlar Derneği.
  • Sayın S (2010) Bilimsel araştırmalarda yapılan istatistiksel ve yöntembilimsel hatalar-II: Grafik, tablo ve gösterim hataları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8:117-143.
  • Schopler E, Reichler RJ (1971) Parents as cotherapists in the treatment of psychotic children. J Autism Child Schizophr, 1:87-102.
  • Schopler E, Reichler RJ, DeVellis RF, Daly K (1980) Childhood autism rating scale. J Autism Dev Disord, 10:91-103.
  • Schopler E, Van Bourgondien ME, Wellman, GJ, Love SR (2010). Childhood Autism Rating Scale, 2nd ed. Torrance, CA, Western Psychological Services.
  • Selimoğlu ÖG, Özdemir S, Töret G, Özkubat U (2013) Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin otizm tanılama sürecinde ve tanı sonrasında yaşadıkları deneyimlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 5:129-161.
  • Sucuoğlu B, Akkök F, Öktem F, Gökler B (1996) Otistik çocukların değerlendirilmesinde kullanılan ölçeklere ilişkin bir çalışma. 3P Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 4:117-121.
  • Şimşek A (2012) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi.
  • Şişman HZ (2021) Riskli bebeklerin “Alberta Infant Motor Skalası” ve “Erken Gelişim Evreleri Envanteri” ile gelişiminin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi.
  • Temel F, Ersoy Ö, Avcı N, Turla A (2004) Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı. Ankara, Rekmay.
  • Tetik-Kabil A (2005) Türk örneklemi ile yapılan Erken Çocukluk Dönemi Otizm Tarama Ölçeği geçerlik çalışması (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.
  • Toland MD (2014) Practical guide to conducting an item response theory analysis. J Early Adolesc, 34:120-151.
  • Turgut F (1997) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. Ankara, Saydam Matbaası.
  • Turhan B, Özbay Y (2016) Erken çocukluk eğitimi ve nöroplastisite. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1:54-63.
  • Uran-Kurtgöz P (2023) Otizm spektrum bozukluğu: tarama ve tanılama (Tıbbi Değerlendirme). In Tanıdan Müdahaleye Otizm Spektrum Bozukluğu El Kitabı (Eds B Sucuoğlu, H Bakkaloğlu, MC Ökcün-Akcamuş):101-120. Ankara, Vize Akademik.
  • Ünden UO, Diken İH (2022) Otizm spektrum bozukluğu: tarama, tanılama ve gelişimsel değerlendirme. In Erken Çocuklukta Otizm Spektrum Bozukluğu (Ed İH Diken):165-201. Ankara, Pegem Akademi.
  • Volkmar FR, Wiesner LA (2009) A Practical Guide to Autism: What Every Parent, Family Member, and Teacher Needs to Know. Hoboken, NJ, Wiley. .
  • Volkmar FR, Cicchetti DV, Dykens E, Sparrow SS, Leckman JF, Cohen DJ (1988) An evaluation of the Autism Behavior Checklist. J Autism Dev Disord, 18:81-97.
  • Wetherby AM, Prizant BM (2002) Communication and Symbolic Behavior Scales: Developmental Profile. Baltimore MD, Paul H. Brookes.
  • WHO (2024) Clinical Descriptions and Diagnostic Requirements for ICD-11 Mental, Behavioural and Neurodevelopmental Disorders. Geneva, World Health Organisation.
  • Yalaz K, Anlar B, Bayoğlu B (2011) Denver II Gelişimsel Tarama Testi “Türkiye Standardizasyonu”. Ankara, Gelişimsel Çocuk Nörolojisi Derneği.
  • Yazıcı DN, Akman B (2020) The expectations of parents having children with autism from early intervention programs. International Journal of Early Childhood Special Education, 12:264-276.
  • Yıkgeç A (2005) A validity study of the Modified Checklist for Autism in Toddlers (M-CHAT) on a Turkish sample (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.
  • Yılmaz-Irmak T, Tekinsav-Sütçü S, Aydın A, Sorias O (2007) Otizm Davranış Kontrol Listesinin (ABC) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14:13-23.
  • Yiğitoğlu E, Odluyurt S (2021) Otizm spektrum bozukluğu tanısı koyan doktorların tıbbi tanılama sürecine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22:1-29.
  • Zumbo BD, Hubley AM (2021) Understanding and Investigating Response Processes in Validation Research. New York, Springer.
  • Zwaigenbaum L, Bauman ML, Stone WL, Yirmiya N, Estes A, Hansen RL et al. (2015) Early identification of autism spectrum disorder: Recommendations for practice and research. Pediatrics, 136(Suppl 1):10-40.
There are 130 citations in total.

Details

Primary Language English
Subjects Testing, Assessment and Psychometrics (Other)
Journal Section Review
Authors

Eylül Akar 0000-0002-3591-3884

Adem Kantar 0000-0001-8486-9376

Berfu Ayan 0009-0007-4075-6995

Early Pub Date November 27, 2025
Publication Date November 27, 2025
Submission Date February 10, 2025
Acceptance Date July 23, 2025
Published in Issue Year 2026 Volume: 18 Issue: 2

Cite

AMA Akar E, Kantar A, Ayan B. Psychometric Challenges in the Screening and Diagnosis of Autism Spectrum Disorder: A Review for Special Education and Guidance Services. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar - Current Approaches in Psychiatry. November 2025;18(2):510-528. doi:10.18863/pgy.1636985

Creative Commons License
Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar - Current Approaches in Psychiatry is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.