Açık Verinin Kamu Malı Niteliğinde Olduğu İddiasına Türk İdare Hukuku Penceresinden Bir Bakış

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 22, 23.02.2025

Aslıhan Deniz Bilgehan

Öz

Açık veri, kamu verisinin, herkes tarafından serbest şekilde kullanılmak üzere yayımlanmasıyla oluşmaktadır ve bu verinin dijital dönüşümle birlikte yayımının kolaylaşması nedeniyle açık verinin düzenlenmesi son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Söz konusu düzenlemeler ise açık veri kavramının idare hukukunda düzenlenmesini gerektirmiştir. Açık veriyle idarenin şeffaflığının sağlanması hedeflenmektedir. Bu açıdan açık verinin varlığı kamu yararı amacını taşımaktadır. Kamu yararına olan açık verinin hukuk düzeninde korunabilmesi için idare hukuku çerçevesinde bir hukuki niteliğe kavuşturulması için uğraşılmaktadır. Bu uğraşlar sırasında açık verinin kamu malı olarak nitelendirildiği görülmektedir. Bununla beraber, bu nitelemelerin idare hukukunun senelerdir yerleşmiş olan kamu malı teorisi çerçevesinde yapılmadığı fark edilmiştir. Açık veri kavramına, “kamu malı” gibi belirli hukuki sonuçları olan bir niteleme yapılacaksa bunun idare hukuku çerçevesinde uygun olup olmadığının incelenmesi gereklidir. Gerçekten de açık veri, kamu malı olarak kabul edilen varlıklardan farklı görünse de kamu malı teorisinden hareketle yeni bir hukuki niteliğe ve buna bağlı olarak hukuki korumaya sahip olabilir.

Anahtar Kelimeler

açık veri, kamu verisi, kamu malı, şeffaflık, ortak mal

A View from Turkish Administrative Law on The Claim That Open Data Is a Public Good

Öz

Kaynakça

• Akdamar E, ‘Akıllı Kent İdealine Ulaşmada Açık Verinin Rolü’ (2017) 6 Social Sciences Research Journal 45
• Aksoy Retornaz E and Güçlütürk OG, ‘Büyük Veri’ in Eylem Aksoy Retornaz ve Osman Gazi Güçlütürk (eds), Gelişen Teknolojiler ve Hukuk III: Büyük Veri (1. Bası, Onikilevha 2021)
• Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (18. Bası, Savaş 2024)
• Arisi M, ‘Open Knowledge. Access and Re-Use of Research Data in the European Union Open Data Directive and the Implementation in Italy’ (2022) 8 Italian Law Journal 33
• Avcı M ve Yavuzdoğan S, ‘Türkiye’de Kamu Malları Konusuna Genel Bir Bakış’ (2015) 5 Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11.
• Botero Arcila B, ‘The Place of Local Government Law in the Urban Digital Age’ (SSRN, 17 Mayıs 2021) https://ssrn.com/abstract=3848202 Erişim Tarihi: 15 Eylül 2022.
• Bülbül E, Kamu İştirakleri (1. Bası, Beta 2004)
• Bülbül E and Seiller B, ‘Le Droit Administratif Turc’ [2005] AJDA 873
• Chignard S, ‘A Brief History of Open Data’ ParisTech Review (29 Mart 2013) <http://www.paristechreview.com/2013/03/29/brief-history-open-data/> Erişim Tarihi: 2 Ocak 2023
• Cluzel-Métayer L, ‘Les Limites de l’open Data’ [2016] AJDA
• Cluzel-Métayer L, ‘L’ouverture Des Données Publiques’ in Lucie Cluzel-Métayer (ed), Le droit administratif au défi du numérique (AFDA Dalloz 2019)
• Danis-Fatome A., ‘Vers Des Biens Communs Numériques?’ in Lucie Cluzel-Métayer, Catherine Prébissy-Schnall ve Arnaud Sée (eds), La transformation numérique du service publique (Mare&Martin 2021) 331.
• Digital Public Administration Factsheet 2022 Türkiye’ (European Commission 2022) <https://joinup.ec.europa.eu/sites/default/files/inline-files/DPA_Factsheets_2022_T%C3%BCrkiye_vFinal_0.pdf> Erişim Tarihi: 14 November 2022 Erişim Tarihi: 14 Kasım 2024
• Digital Public Goods Alliance, ‘Digital Public Goods and Open Data » Digital Public Goods Alliance’ (23 March 2022) <https://digitalpublicgoods.net/blog/digital-public-goods-and-open-data/> Erişim Tarihi: 2 Ocak 2023
• Duran L, ‘Kamusal Malların Ölçütü’ [1986] Amme İdaresi Dergisi 43
• European Commission, ‘What Is Open Data?’ <https://data.europa.eu/elearning/en/module1/#/id/co-01> Erişim Tarihi: 9 Ocak 2024
• Green B, The Smart Enough City (The MIT Press 2019)
• Gülan A, ‘Kamu Malları’ in İl Han ÖZAY (ed), Günışığında Yönetim (Filiz Kitabevi 1996)
• ——, Kamu Mallarından Yararlanma Usullerinin Tabi Olduğu Hukuki Rejim (Alfa Yayınları 1999)
• Gurin J, ‘Big Data and Open Data: How Open Will the Future Be?’ (2015) 10 I/S: A Journal of Law and Policy for the Information Society 691
• Isaac H, ‘La donnée numérique, bien public ou instrument de profit’ (2018) 164 Pouvoirs 75
• Kahraman N, ‘Açık Veri Uygulamasının Belediyeler Üzerindeki Etkisi: Londra ve İstanbul Büyükşehir Belediyeleri Örneği’ (Doktora, İnönü Üniversitesi 2021)
• Kaman N, ‘Kamu Malları’ in Nur Kaman (ed), İdare Hukuku (9. Bası, Onikilevha 2024)
• Karaca Y and Yıldız Özsalmanlı A, ‘Kamu yönetiminde açık veri yönetimi ve şeffaflık: ABD ve İngiltere uygulamaları’ (2022) 14 Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 121
• Kassen M, ‘Open Data and E-Government – Related or Competing Ecosystems: A Paradox of Open Government and Promise of Civic Engagement in Estonia’ (2019) 25 Information Technology for Development 552
• Lucarelli A, ‘Biens communs. Contribution à une théorie juridique’ (2018) 98 Droit et société 141
• Roux C, ‘La Propriété Publique à l’épreuve des Données Publiques’, Le droit administratif au défi du numérique (Dalloz AFDA 2019)
• Rubınstein I and Petkova B, ‘Governing Privacy in the Datafied City’ (2020) 47 Fordham Urban Law Journal 755
• Tan T, İdare Hukuku (8. Bası, Turhan Kitabevi 2020)
• Tansuğ Ç, ‘Türkiye’de İdari Faaliyetlerde Büyük Veri Uygulamaları’ in Eylem Aksoy Retornaz and Osman Gazi Güçlütürk (eds), Gelişen Teknolojiler ve Hukuk III: Büyük Veri (Onikilevha 2021)
• Tennison J, ‘Open Data Is a Public Good. It Should Not Be Confused with Data Sharing’ The Guardian (12 Mayıs 2014) <https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/may/12/response-confuse-open-data-sharing-government> Erişim Tarihi: 5 Ocak 2023
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ‘2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı’ (2019) <https://www.akillisehirler.gov.tr/wp-content/uploads/EylemPlani.pdf> Erişim Tarihi: 26 Temmuz 2024
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, ‘Açık Veri Projesi’ <https://cbddo.gov.tr/projeler/acik-veri/> Erişim Tarihi: 9 Ocak 2023
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, ‘On Birinci Kalkınma Planı 2019-2023’ (2019) <https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf> Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2024
• Türkoğlu Üstün K, ‘Açık Devlet Verileri ve Bilgi Edinme Hakkıyla İlişkisi’ (2023) 13 Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 301.
• Wessels B., Finn R., Wadhwa K., Sveinsdottir T., Bigagli L., Nativi S. ve Noorman M., Open Data and the Knowledge Society (Amsterdam University Press 2017)
• ‘World Development Report 2021: Data for Better Lives | Social Contract for Data’ (World Bank 2021) <https://www.worldbank.org/en/news/video/2021/03/24/world-development-report-2021-data-for-better-lives-social-contract-for-data> Erişim Tarihi: 20 Eylül 2022
• Yayla Y, ‘Kamu Malının Çağdaş Tanımı’ [1992] Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi