Res Communis ve Roma Medenî Hukukunun Diğer Temel Kavramlarıyla Antarktika Hukukunu İdealleştirme Denemesi

Year 2024, Volume: 44 Issue: 2, 553 - 580, 01.03.2025

Özlem Tüzüner

https://doi.org/10.26650/ppil.2024.44.2.1471628

Abstract

Kuzey ve güney kutuplarının hukukî, iktisadî ve siyasî statüleri hakkında farklı teoriler bulunur. Elbette teorisyenler Kuzey Kutbu (≈Arktik) ve Güney Kutbu (≈Antarktika) kıyaslamasında farklı bilimsel sonuçlara ulaşırlar. Gerek Arktik gerek Antarktika petrol ve doğalgaz dâhil pek çok doğal kaynağı yer altında barındırdığı gibi biyolojik çeşitliliğe de ev sahipliği yapar. İki kutbun hukukî statüleri farklı rejimlere tâbidir. Egemen devletlerin tekil hâkimiyetlerinin dışında kalan Antarktika’nın hukukî rejimi hâlâ tartışmaya açıktır. Antarktika hukukunda res nullius (kimseye ait olmayan, belonging to no one) yerine res communis (ortak, common), res communis humanitatis (insanlık ortaklığına ait, belonging to the commonality of humanity) prensibi ve insanlığın ortak mirası (common heritage of humanity) mottosu benimsenir. Lâkin akademideki ortaklaşa yönetilen Antarktika söyleminin antlaşmalar sisteminde pozitif karşılığı net değildir. Yine de medenî hukukun temel terminolojisiyle insanlığın ortak mirası kavramını idealleştirme denemesi kutup öğretisine yeni bakış açısı sunabilir. Gerçekten şu terim ve ilkeler res communis humanitatis’in Antarktika’da daha verimli uygulanması açısından ideal kavramsal alt yapı sayılabilir: birlikte mülkiyet, elbirliği mülkiyeti, birlikte maliklere belirlenmiş pay hasretmeme, her malike ortak menfaatleri koruma yetkisi tanıma, her birinin mülkiyet hakkının ortaklığa giren değerlerin tamamına yayıldığını kabul etme, (hiç olmazsa olağan üstü yönetim işlerinde) oy birliğiyle karar alma, hukukî boşlukları paylı mülkiyete dair kurallarla doldurma, sürekli ve müşterek amaca tahsis edilmekten kaynaklanan taksim engeli benimseme, ortaklığın giderilmesini (paylaşmayı) isteyememe ve mülkiyet birlikteliğini sürdürme (idame-i şüyu) yönünde örtülü (zımnî) anlaşmanın varlığını varsayma.

Keywords

Res Nullius , Res Communis Humanitatis , İnsanlığın Ortak Mirası , Medenî Hukukun Temel Terminolojisiyle İnsanlığın Ortak Mirası Kavramını İdealleştirme Denemesi , Res Communis’in Antarktika’da Daha Verimli Uygulanması Açısından İdeal Kavramsal Alt Yapı

Project Number

Proje yoktur.

An Attempt to Idealise Antarctic Law with Res Communis and Other Basic Concepts of Roman Civil Law

Abstract

There are various theories about the legal, economic, and political status of the North and South Poles. Furthermore, theorists reach different scientific conclusions when comparing the North Pole (≈Arctic) and the South Pole (≈Antarctic). The laws of the two poles are subject to different regimes. In Antarctic law, instead of res nullius (nobody’s, belonging to no one), the principle of res communis humanitatis (the common property of all, belonging to the commonality of humanity) and the motto of the common heritage of humanity are adopted. However, the collectivist Antarctic discourse in academia is not clearly reflected in the Antarctic Treaty system. In this study, an attempt to idealise the concept of the common heritage of humanity with the basic terminology of Roman civil law is undertaken, which may offer a new perspective on the doctrine of the poles. The following terms and principles can be considered as an ideal conceptual infrastructure for a more efficient application of res communis in Antarctica: co-ownership, co-ownership for or as undivided shares, the absence of designated shares of co-owners, unanimous decision-making (at least in extraordinary administrative matters), the extension of each co-owner’s property to the whole of the communal property, authorising each co-owner to protect the common interests of the co-ownership, not authorising co-owners to file partition action, filling the legal gaps with the rules of co-ownership as divided, the impediment to partition arising from being allocated to a permanent and common purpose, and the implicit agreement to maintain co-ownership.

Keywords

Res Nullius , Res Communis Humanitatis , Common Heritage of Humanity , Attempt to Idealise the Concept of the Common Heritage of Humanity with the Basic Terminology of Roman Civil Law , Ideal Conceptual Infrastructure for a More Efficient Application of Res Communis in Antarctica

Project Number

Proje yoktur.

References

• Akbulut PE, ‘Elbirliği Mülkiyeti Çerçevesinde El Atmanın Önlenmesi Davası ve Ecrimisil Tazminatı Talebi (Özellikle Miras Ortaklığı Hâlinde)’ (2018) (16) Legal Hukuk Dergisi 69-102. google scholar
• Akçaal M, ‘Elbirliği Mülkiyetinde Yönetim’ (2019) 9(2) Süleyman Demirel ÜHFD 211-249. google scholar
• Akıl A, ‘Uluslararası Hukuk Çerçevesinde İnsanlığın Ortak Mirası Olarak Antarktika’ (2021) 16(2) Erzincan ÜHFD 339-363. google scholar
• Akipek GJ, Eşya Hukuku (Aynî Haklar) (2. baskı, Ankara Üniversitesi /Sevinç 1973). google scholar
• Akkutay İA, ‘Uluslararası Hukuk Bakımından Derin Deniz Yatağında Yer Alan Kaynakların Araştırılması, Keşfi ve İşletilmesi’ (2016) (2) Ankara Barosu Dergisi 155-193. google scholar
• Başlar K, ‘Antarktika Antlaşmalar Sistemi (1961-2001): 40 Yılın Ardından Antarktika’nın Hukukî Rejimi’ (2003) 52(2) Ankara ÜHFD 77-99 (Antlaşmalar Sistemi). google scholar
• Başlar K, ‘Uluslararası Hukukta Erga Omnes Kavramı’, (2002) 22(2) MHB 75-108 (Erga Omnes). google scholar
• Berkut N, ‘Arktik Bölgesine İlişkin İnsanlığın Ortak Mirası Kavramı Tartışması’ iç Sultan Üzeltürk Tahmazoğlu, Kutluhan Bozkurt ve Duygu Kulaç (eds), İklim Krizi ve Hukuk (Legal 2022) 137166. google scholar
• Bozkurt D, ‘Antarktika’da İklim Değişikliği ve İlkeleri’ iç Sultan Üzeltürk Tahmazoğlu, Kutluhan Bozkurt ve Duygu Kulaç (eds), İklim Krizi ve Hukuk (Legal 2022) 127-136. google scholar
• Cinelli C, ‘The Delimitation Process in the Central Arctic Seabed: Sovereign Rights or a Condominium or Res Communis Omnium?’ iç 5th Biennial Conference Valencia (Spain) 13-15 Sept 2012 Conference Paper Series 2 (1) (ESIL 2012) 1-13. google scholar
• Clote P, ‘Implications of global warming on state sovereignty and arctic resources under the United Nations convention on the law of the sea: how the arctic is no longer communis omnium naturali jure’ (2008) 8(2) Richmond Journal of Global Law and Business 195-248. google scholar
• Coşkun Altıner S, ‘Antarktika Kıtasındaki Hukukî Rejim ve Türkiye’nin Kıtadaki Varlığı’ (2018) 22(3) Ankara Hacı Bayram Veli ÜHFD 113-129. google scholar
• Çelebican KÖ, Roma Eşya Hukuku (5. baskı, Turhan 2015). google scholar
• Domingo R, ‘The Law of Property in Ancient Roman Law’ (Papers SSRN, 13 Haziran 2017) 1-27 <https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2984869> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Doruk E, ‘Ortak Miras Kavramı Bağlamında Antarktik İş Birliği’ (2021) 31(1) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 231-244 (Antarktik İş Birliği). google scholar
• Doruk E, ‘Uluslararası Hukuk Kapsamında Antarktika Siyaseti’ (2021) 6(1) Çankaya ÜHFD 199226 (Antarktika Siyaseti). google scholar
• Dursi D, ‘Marcian’s Res Communes Omnium: The Balanced Relationship between Man and Natural Resources’ (2023) (30) Revista Digital de Derecho Administrativo 227-245. google scholar
• Fier BW, A Casebook on the Roman Law of Contracts (OUP 2021). google scholar
• Gebreamanuel DB and Mekebo GD, ‘Res Nullius vs. Res Communis in Matters of Communal Lands of Smallholder Farmers in Ethiopia’ (2018) 12(1) Mizan Law Review 99-126. google scholar
• Graham GF, ‘Ice in International Law’ iç Thesaurus Acroasium Thessaloniki - The Law of the Sea Volume 7 (Institute of Public International Law and International Relations 1977) 489-495 www.researchgate.net/publication/342109620_Ice_In_International_Law#fullTextFileContent> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Güner Özkerim N, ‘Hükümet Dışı Kuruluşların Uluslararası Antlaşma Kurallarının Oluşumu ve Uygulanması Sürecine Etkileri’ (2023) 25(2) Dokuz Eylül ÜHFD 731-764. google scholar
• Halle M, ‘Lapeche dans le droit romain’ (1980) 21(3-4) Les Cahiers du Droit 985-992. google scholar
• Hardin G, ‘The Tragedy of the Commons’ (1968) 162(3859) Science 1243-1248. google scholar
• Hingley R, ‘Diverging Antarctic heritage discourses: The geopolitical ramifications of non-state actor engagement with the state-sanctioned version of Antarctic heritage’ 2023 (189) Geographical Journal 40-48. google scholar
• Hodgson L, Res Publica and the Roman Republic: Without Body or Form (OUP 2017). google scholar
• İnan AŞ, ‘Uluslararası Toplumun Kutup Politikaları: Arktik-Antarktika Karşılaştırması’ (2019) (Özel Sayı) Akdeniz İktisadî İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi 207-237. google scholar
• Johnstone R, Tanaka Y ve Ulfbeck V, The Routledge Handbook of Polar Law (Routledge Taylor & Francis 2023). google scholar
• Karasoy C, Kuzey Buz Denizi’nde Yaşanan Güncel Gelişmeler ve CMI’nin Bu Konudaki Çalışmaları (On İki Levha 2018). google scholar
• Kayhan KA, ‘Uluslararası Hukukta İnsanlığın Ortak Kaygısı Kavramı’ (2018) (1) Galatasaray ÜHFD 221-246 (İnsanlığın Ortak Kaygısı). google scholar
• Kayhan KA, Uluslararası Hukukta Atmosferin Korunması ve Devletlerin Sorumluluğu (On İki Levha 2017) (Atmosferin Korunması). google scholar
• Keyuan Z, ‘The Common Heritage of Mankind and the Antarctic Treaty System’ (1991) 38(2) The Netherlands International Law Review 173-198. google scholar
• Kiss A, ‘Nature, the common heritage of mankind’ (1999) (91) Naturopa 10-11. google scholar
• Kiss A, ‘The Common Heritage of Mankind: Utopia or Reality?’ (1985) 40(3) International Journal (XL Summer) 423-441 (Utopia or Reality). google scholar
• Kluge EHW, ‘Res Nullius, Res Communis and Res Propria: Patenting Genes and Patenting Life-Forms’ (2005) (13) Jahrbuch fur Recht und Ethik 543-564. google scholar
• Ku C, ‘The Concept of Res Communis in International Law’ (1990) 12(4) History of European Ideas 459-477. google scholar
• Küçükbıçakçı E, ‘Roma Hukukunda Mülkiyet Hakkının Sınırları’ (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi 2010). google scholar
• Landelle P, ‘L’evaluation des statuts juridiques de la faune sauvage en France’ (2005) 268 (Septembre) Revue faune sauvage 57-60. google scholar
• Lassalle Özkaya EK, Eken EM ve Atatorun M, ‘Türkiye’nin Antarktika Açılımı: Stratejik, Ekolojik ve Etik Sorun ve Fırsatlar’ (2023) 8(15) Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi 1-14. google scholar
• Laver M, ‘Public, Private and Common in Outer Space: Res Extra Commercium or Res Communis Humanitatis Beyond the High Frontier?’ (1986) (34) Political Studies 359-373. google scholar
• Le Bris C, ‘İnsanlık Hakları Evrensel Bildirgesi Projesinin İçerimleri’ Erkan Duymaz (tr) (2017) 6(12) Anayasa Hukuku Dergisi 513-545. google scholar
• Liverpool L, ‘Russia’s war in Ukraine is disrupting Antarctic science’ (2023) (621) Nature 453. google scholar
• Loukacheva N, ‘Introduction to Polar Law’ iç Natalia Loukacheva (ed), Polar Law Textbook (Nordic Council of Ministers 2010) 13-22 (Introduction). google scholar
• Loukacheva N, ‘New Book: Polar Law and Resources’ (2015) 6(2) Arctic Review on Law and Politics 175 (New Book). google scholar
• Mahathir M, ‘Statement by Y.A.B. Prime Minister of Malaysia Tun Dr. Mahathir Bin Mohamad at the General Debate of the 73rd Session of the United Nations General Assembly (UNGA) 28 September 2018, New York’ (2018) 6(1) The Malaysian Journal of International Relations 2-7. google scholar
• Mahmoudi S, ‘The sea, our common heritage’ (1999) (91) Naturopa 12. google scholar
• Malagar LB ve Magdoza-Malagar MA, ‘International Law of Outer Space and the Protection of Intellectual Property Rights’ (1999) (Fall) Boston University International Law Journal 1-43. google scholar
• Mındız E, ‘Roma Hukukuna Göre Taşınmaz Mülkiyetinin Dikey Kapsamı’ (2021) 19(223) Legal Hukuk Dergisi 2987-3020. google scholar
• Nihreieva OO, ‘The international legal regime of outer space between Res Communis and Res Nullius’ (2022) 28(1) Space Science & Technology 23-42. google scholar
• Norchi CH, ‘From Maine to Tasmania: Polar Law in an Age of Uncertainty’ (Mainelaw, 27 November 2022) <https://mainelaw.maine.edu/faculty/from-maine-to-tasmania-polar-law-in-an-age-of-uncertainty/> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Nordkvist L, ‘The Legal Future of the Arctic Region - Challenges and Opportunities Facing the World’s Northernmost Area’ (Yüksek Lisans Tezi, Lund Üniversitesi 2013) <https://lup.lub.lu.se/ luur/download?func=downloadFile&recordOId=3968665&fileOId=3994281> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Noyes JE, ‘The Common Heritage of Mankind: Past, Present, and Future’ (2011) 40(1) Denver Journal of International Law & Policy 447-471. google scholar
• Özen B, ‘Elbirliği ile Malik Olanlardan Biri Tarafından Yapılan Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinin Şerhi’ in Makaleler-Tebliğler (2001-2020) (On İki Levha 2021) 629-650. google scholar
• Özer S, ‘Avustralya’nın Antarktika Politikası’ (2019) (Özel Sayı) Akdeniz İktisadî İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi 174-206. google scholar
• Özmen ES ve Aydın GS, ‘Birlikte Mülkiyette Yapılan Kazandırıcı İşlemler ve 6306 Sayılı Kanun’a Dayalı Uygulama’ (2015) 14(1) Maltepe ÜHFD 13-38. google scholar
• Öztürk B, ‘Türkiye Nasıl Bir Antarktika Stratejisi Geliştirmelidir?’ (2015) 7(13) Bilge Strateji 1-10. google scholar
• Palma A, ‘Res Publica-Res Privata: Use of Privatistic Categories in Law for Construction of Roman Administrative Structure at the Beginning of the Principate’ (2019) (2) Ius Romanum 47-56. google scholar
• Park YO, ‘Res Communis Versus Res Nullius’ (1976) 5(1) Journal of East and West Studies 77-97. google scholar
• Peder R, ‘Does the science criterion rest on thin ice?’ (2023) (189) Geographical Journal 18-24. google scholar
• Perruso R, ‘The development of the doctrine of res communes in medieval and early modern Europe’ (2002) 70(2) Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis / Legal History Review 69-94. google scholar
• Randazzo S, ‘The Nature of Partnership in Roman Law’ (2005) 9(1) Australian Journal of Legal History <http://classic.austlii.edu.au/au/journals/AJLH/2005/5.html#Heading11> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Rausch TP, ‘Occasional Eucharistic Hospitality: Revisiting the Question’ (2013) (74) Theological Studies 399-419. google scholar
• Roschmann C, ‘İklim Değişikliği ve İnsan Hakları’ Engin Fırat (tr) (2021) 70(4) Ankara ÜHFD 1155-1198. google scholar
• Rosello P ve Pedro L, ‘Res communes omnium’ (1962-1963) 8(2) Revista de Derecho Puertorriqueno 7-24. google scholar
• Roth AD, La prohibition de l’appropriation et les regimes d’acces aux espaces extra-terrestres, (Presses Universitaires de France 1992). google scholar
• Ruddy FS, ‘Res Nullius and Occupation in Roman and International Law’ (1968) 36(2) University of Missouri at Kansas City Law Review 274-287. google scholar
• Schermaier MJ, ‘Res Communes Omnium: The History of an Idea from Greek Philosophy to Grotian Jurisprudence’ (2009) (30) Grotiana 20-48. google scholar
• Scott KN ve VanderZwaag DL, ‘Introduction to Polar Law’ iç N Karen Scott and L David VanderZwaag (eds), Research Handbook on Polar Law (Elgaronline 2020) 11-15. google scholar
• Singh S, ‘The Common Heritage of Mankind: A Doctrine of the Wealth of the Commons’ (2018) 6(2) International Journal of Creative Research Thoughts 1152-1255. google scholar
• Sohm R, Institutes of Roman Law (Clarendon Press 1892). google scholar
• Söğütlü Ö, Roma Özel Hukuku (3. baskı, Seçkin 2022). google scholar
• Sucharitkul S, ‘Evolution continue d’une notion nouvelle: le patrimoine commun de l’humanite ’ in Yöram Dinstein and Mala Tabory (eds), International Law at a Time of Perplexity (Essays in Honor of Shabtai Rosenne) (Martinus Nijhoff Publishers 1989) 887-908 <http://digitalcommons. law.ggu.edu/pubs/668> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Şimşek İnan A, ‘Uluslararası Toplumun Kutup Politikaları: Arktik-Antarktika Karşılaştırması’ (2019) (Özel Sayı) Akdeniz İktisadî İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi 207-237. google scholar
• Taubenschlag R, The Law of Greco-Roman Egypt in the Light of Papyri (332 B.C. - 640 A.D) (Herald Square Press 1944). google scholar
• Tomkins FJ and Jencken HD, Compendium of the Modern Roman Law, Founded upon the Treatises of Puchta, von Vangerow, Arndts, Franz Moehler, and the Corpus Juris Civilis (Butterworths 1870). google scholar
• Topsoy F, ‘1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Kapsamında Barışçıl Amaçlar Teriminin Anlamı’ (2012) 61(1) Ankara ÜHFD 383-414. google scholar
• Vigni P, ‘The Interaction between the Antarctic Treaty System and the Other Relevant Conventions Applicable to the Antarctic Area’ (2000) 2(1) Max Planck Yearbook of United Nations Law (4) 481-542 <https://www.mpil.de/files/pdf6/4_2000_vigni-v2.pdf> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Warmelo VP, ‘Aspects of Joint Ownership on Roman Law’ (1957) 25(2) Tijdschrift voor rechtsgeschiedenis / Legal History Review 125-195. google scholar
• Weiss E, ‘Communio pro diviso und pro indiviso in den Papyri’, iç Wilcken Ulrich (ed), Archiv für Papyrusforschung und verwandte (Teubner 1908) 330-365. google scholar
• Yüksel M, ‘İnsanlığın Ortak Mirası ve Antarktika’nın Hukuksal Statüsünün Belirlenmesi’ (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi 2021). google scholar
• Zenginkuzucu DM, Uluslararası Hukuk ve Adalet (Yapı, İlkeler, Tartışmalar, Gelişmeler) (Legal 2023). google scholar
• Zulueta F, ‘The New Fragments of Gaius. Part II: Societas ercto non cito’ (1935) (25) The Journal of Roman Studies 19-32. google scholar
• Zwalve W, ‘The Introduction to the Jurisprudence of Holland and the Doctrine of the Free Seas’ (2009) (30) Grotiana 49-64. google scholar
• Antarctic Treaty (1 Aralık 1959’da kabul edildi, 23 Haziran 1961’de yürürlüğe girdi) 402 UNTS 71. google scholar
• Convention for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources (20 Mayıs 1980’de kabul edildi, 7 Nisan 1982’de yürürlüğe girdi) 1329 UNTS 47. google scholar
• Convention for the Conservation of Antarctic Seals (1 Haziran 1972’de kabul edildi, 11 Mart 1978’de yürürlüğe girdi) 1080 UNTS 175. google scholar
• Protocol on Environmental Protection to the Antarctic Treaty (Madrid Protocol) (4 Ekim 1991’de kabul edildi, 14 Ocak 1998’de yürürlüğe girdi) 2941 UNTS 9. google scholar
• UNGA ‘Question of Antarctica: report of the 1st Committee 85/36832’ 40th Session (1985) UN Doc A/40/996. google scholar
• UNGA ‘Question of Antarctica: report of the Report of the Secretary General 86/27310’ 41st Session (1986) UN Doc A/41/688. google scholar
• 1995/7172 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Kabul Tarihi: 3.8.1995, RG 18.9.1995/22408 <https:// tudav.org/wp-content/uploads/2018/04/Antarktika_sozlesmesi_metni.pdf> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• 2017/10272 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Kabul Tarihi: 1.5.2017, RG 24.5.2017/30075 www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/05/20170524-18.pdf> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’ne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Kanun Numarası: 6774, Kabul Tarihi: 14.2.2017, RG 8.3.2017/30001 <https://www.resmigazete. gov.tr/eskiler/2017/03/20170308-10.pdf> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• Milletlerarası Antlaşmaların Yapılması, Yürürlüğü ve Yayınlanması ile Bazı Antlaşmaların Yapılması İçin Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesi Hakkında Kanun, Kanun Numarası: 244, Kabul Tarihi: 31.5.1963, RG 11.6.1963/11425 <https://www.mfa.gov.tr/data/bazi-andlasmalarin-yapilmasi-icin-cbsk-na-yetki-verilmesi-hk-kanun.pdf> Erişim Tarihi 1 Ocak 2025. google scholar
• ‘Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’ne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu Raporu (1/1007)’ <https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/ yil01/ss698.pdf> Erişim Tarihi 14 Nisan 2024. google scholar
• ‘Antarktika Anlaşmalar Sisteminde Türkiye’nin Danışman Ülke Olması İçin Uluslararası Kutup Mevzuatı Çerçevesinde Gereken Hukukî Altyapının Araştırılması TÜBİTAK Projesi’ <https:// avesis.deu.edu.tr/proje/96d2ccd8-b705-439c-84ed-8ec987467480/antartika-anlasmalar-sisteminde-turkiyenin-danisman-ulke-olmasi-icin-uluslararasi-kutup-mevzuati-cercevesinde-gereken-hukuki-altyapinin-arastirilmasi> Erişim Tarihi 14 Nisan 2024. google scholar
• ‘Britannica-Republic’ <https://www.britannica.com/topic/republic-government> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• ‘Secretariat of Antarctic Treaty-Parties’ <https://www.ats.aq/devAS/Parties?lang=e> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• ‘Wikipedia-Res Publica’ <https://en.wikipedia.org/wiki/Res_publica> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar
• ‘Wikipedia-The List of Latin Terms’ <https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Latin_legal_terms> Erişim Tarihi 31 Aralık 2024. google scholar