Yabancılara Türkçe öğretiminde dinleme sürecinin ölçülüp değerlendirilmesi üzerine öğretmen görüşleri

Year 2023, , 66 - 77, 23.07.2023

Fikriye İbsar

https://doi.org/10.29000/rumelide.1330393

Abstract

Yabancılara Türkçe Öğretiminde dinleme süreci ölçülüp değerlendirilirken, uygulayıcılar tarafından seviyelere göre ölçme yöntemleri kullanılır. Kullanılan ölçme yöntemleri ile öğrencilerin dinleme becerisinin geliştirilmesi hedeflenir. Öğreticiler, öğrencilerin dinleme becerisi alanındaki gelişimlerini ölçmek için AOBM’de yer alan seviyelere göre dinleme becerisi yeterlilikleri, ölçüt alınarak hazırlanan sınavlar uygulanır. Yabancılara Türkçe öğretimi alanında öğrencilerin dinleme becerisini ölçebilmek için “Kur Sınavı, Seviye Belirleme Sınavı ve Türkçe Yeterlilik Sınavı” uygulanmaktadır. Bu sınavlarda dinleme becerileri ölçülüp değerlendirilirken dinleme bölümlerinde seviyeye uygun dinleme metinleri üzerinden ölçülmektedir. Çalışmada hem nicel hem nitel boyutları içeren karma yöntem kullanılmıştır. Çalışmada ilk önce nicel veri toplama araçlarından anket tekniği kullanılarak öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Sonraki aşamada ise nitel bir yöntem olan içerik analizi yapılarak dinleme sürecinin ölçülüp değerlendirilmesindeki aksaklıklar tespit edilmiştir. Bu araştırmanın amacı; Yabancılara Türkçe Öğretiminde Dinleme Sürecinin Ölçülüp Değerlendirilmesinde öğreticiler tarafından tespit edilmiş problemleri değerlendirmek ve çözümüne yönelik önerilerde bulunmaktır. Öğretmen görüşlerinden ve içerik analizlerinden elde ettiğimiz verilerle öğrencilerin dinleme hatalarının, kaynak kitaptaki dinleme etkinliklerinin yetersizliğinden, dinleme metinlerindeki kelime sayısı ve kelime çeşitliliğinin fazlalığından, dinleme metinlerinin öğrencinin seviyesine uygun olmamasından, öğreticinin dinleme sürecinde öğrenciyi pasif konumda tutmasından; dinleme öncesi, sırası ve sonrasında dikkat edilecek hususlara değinilmiştir. Çalışmanın sonunda dinleme süreci ölçülürken yaşanan sorunlara ilişkin değerlendirmeler yapılmış ve çeşitli öneriler sıralanmıştır. Ayrıca öğretmen değerlendirme yaparken öğrencilerin kelimeleri fonksiyonel kullanma durumuna, imla ilkelerinin kullanımına ve üslubuna dikkat etmelidir. Özellikle akraba Türk lehçelerinin temsilcileri olan öğrenciler kendi lehçelerindeki kelimeleri, deyimleri ve atasözlerini kullanarak yazma ve konuşmasına zenginlik getirirse öğrencinin bu özelliği öğretmen tarafından değerlendirilmeli ve hatalar varsa düzeltilmelidir. Öğrencilerin Türk diline teşviki ve imrendirilmesi bu değerlendirmelere önemli derecede bağlıdır. Öğretmen değerlendirmesiyle akraba Türk lehçeleri, Türkçeye katkı sağlamalıdır. Çünkü Türk edebi ve dilinin zenginlik kaynağı; yalnız Türkiye Türkçesinin ağızları değil Türk lehçesi de bu bağlamda önemlidir.

Keywords

dinleme süreci, dinleme metinleri, dinleme aşamaları

References

• Ali GÖÇER, A. & ARSLAN, S. & ÇAYLI, C. (2017). Türkçe eğitiminde öğrenci gelişim durumunun belirlenmesinde süreç temelli tamamlayıcı ölçme değerlendirme yöntem ve araçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(28), s.263-292.
• Binboğa, G. & Eğin, E. & Gölova, A. Örgütsel davranışın karanlık yüzü ve Türkçe literatürün incelenmesine yönelik bir araştırma. JEL Kodu: M1, M10, M54.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27.
• Boylu, E. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde ölçme değerlendirme uygulamaları ve standart oluşturma. Doktora Tezi.
• Balcı, M. & Melanlıoğlu, D. (2020). “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı” üzerine. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 10(2), 173-198.
• Çifçi1, M & Ersoy, M. (2019). Okulöncesi eğitimi alanındaki araştırmaların yönelimleri: bir içerik analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi.8(3).
• Deniz, K. & Keray Dinçel, B. (2019). Türkçe öğretmenlerinin anlama becerilerinde ölçme ve değerlendirmeye yönelik görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 28-64.
• Emiroğlu, S. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme sorunlarına ilişkin görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı,6(11).
• Elmas, E. & Güler, F. (2013). Radyo ve TV yayıncılığının ses boyutu ve stüdyo akustiğinin düzenlenmesi. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 2(2), 50- 61.
• Göçer, A. (2018). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme (2. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Göçer, A. (2019). Öğrencilerin dinlediğini anlama yeterliklerinin yazılı sınavlarla değerlendirilebilirliği üzerine. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 50-59.
• Işıkhan C. (2008). İnsan sesinin teknolojik üretim ve işleme modelleri üzerine bir inceleme: Tını üretim modellerinden müziksel doğrulamaya geçiş. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hakemli Dergisi, 01(08).
• Kurudayıoğlu, M. & Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258.
• Kurudayıoğlu M. & Kiraz, B. (2020). Dinleme stratejileri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 386-409.
• Kaysılı, B. (2014). Zihin kuramı ve dil arasındaki ilişki: bir derleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(2) 81-93.
• Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme Becerisinin Geliştirilmesinde Ailenin Rolü. Sosyal Politika Çalışmaları. 7(29).
• Melanlıoğlu, D. & Karakuş Tayşi, (2013). E. Türkçe öğretim programındaki dinleme kazanımlarının ölçme değerlendirme yöntemleri bakımından sınıflandırılması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(6), 23-32.
• Özbay, M & Boylu, E. (2015). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için dil öğrenme stratejileri envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4). 82-96.
• Özbey, B. & Genç, A. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında dinleme becerisi alanında kullanılan alıştırmaların değerlendirilmesi. SEFAD, 1(42), 197-212.
• Şen Yaman, G. (2016). Yabancı dil olarak Arapça öğretiminde whatsapp kullanımı. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 2(1), 37-47.
• Tunagür, M. & Lokman Turan, L. (2021). Üstbilişsel etkinliklerin öğrencilerin bilgilendirici metin yazma becerilerine, tutumlarına ve üstbilişsel yazma farkındalıklarına etkililiğinin karma yöntem araştırması ile incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi.18(2).
• Telc. (2013). Diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi, öğrenim, öğretim ve değerlendirme. Almanya: Telc GmbH.
• https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/IdariBirimler/egitim_ogretim_daire_bsk/pedagojik-formasyon-usul-ve-esaslar.aspx
• https://www.reverso.net/text-translation (en son erişim tarihi: 03.06.2023