Yüksel Kocadoru’nun “Şehirler” Adlı şiirinin çevirisinde başvurulan çeviri stratejileri

Year 2021, , 470 - 479, 21.08.2021

İnci Aras

https://doi.org/10.29000/rumelide.981553

Abstract

Çevirmenin kaynak dilden erek dile çevrilen yapıtın ikinci yazarı olarak ve çevirinin de bir yeniden yaratıcı olarak görülüp görülemeyeceğinin ele alındığı bu çalışmada, çevirmenin çeviri etkinliği sürecinde başvurabileceği çeviri stratejilerine yer verilecektir. Kaynak dildeki metin var olmadan çeviri metninin var olamayacağını ileri sürerek çevirmenin görevini sadece çevirmenlikle sınırlandıran ve kaynak dildeki metnin erek dile aktarımında çevirmene özgürlük tanıyan birbirine zıt iki yaklaşım birbiriyle karşılaştırılarak çevirmenin üstlenmesi gereken asıl görevin ne olduğu tespit edilmeye çalışıldıktan sonra çeviri sürecinde sıklıkla başvurulan çeviri stratejilerine değinilecektir. Bu bilgiler ışığında Yüksel Kocadoru’nun Almanca “Städte” şiirinin Türkçeye çevirisi başvurulan çeviri stratejileri açısından incelenecektir ve Kocadoru’nun Almanca dilindeki kaynak metnin duygusunu erek dil Türkçeye de aktarmak için ödünçleme, somutlaştırma, üstanlamlı/altanlamlı çeviri, türetme, telafi, çıkarım, yer değiştirme, açımlama, uyarlama, standartlaştırma, perspektif kaydırma, açıklamalı çeviri, yabancılaştırma / yerelleştirme ve daraltma / genişletme stratejilerinden hangilerini tercih ettiği gözler önüne serilecektir.

Keywords

çeviri stratejileri, şiir çevirisi, kaynak dil, erek dil, edebi çeviri

Translation strategies in the translation of Yüksel Kocadoru’s Poem “Städte”

Abstract

In this study, where the translator can be seen as the second author of the work translated from the source language to the target language and whether the translation can be seen as a re-creator, the translation strategies that the translator can use during the translation activity process will be included. After trying to determine what the translator's main task is, by comparing the two opposite approaches that restrict the translator's task to only translator by asserting that the translation text cannot exist without the text in the source language, and giving freedom to the translator in transferring the text in the source language to the target language, the translation strategies frequently used in the translation process will be discussed. In the light of this information, the Turkish translation of Yüksel Kocadoru's German “Städte” poem will be examined in terms of the translation strategies applied. In the light of this information, the translation of Yüksel Kocadoru's German poem “Städte” into Turkish will be examined in terms of the translation strategies applied and in order to transfer the sense of the source text in the German language of Kocadoru to the target language Turkish as well, borrowing, concretization, supermeaning/connotational translation, derivation, compensation, inference, place. It will be revealed which of the strategies of changing, paraphrasing, adapting, standardizing, perspective shifting, annotated translation, alienation / localization and narrowing / widening are preferred.

Keywords

translation strategies, poetry translation, source language, target language, literary translation

References

• Anamur, H. (1998). Özgün Bir Yazınsal Çeviri Eleştirisi Önerisi: Beş Düzeyli Nesnel Eleştiri Yöntemi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (8), 1-13.
• Bassnett, S. (2006). Writing and Translating. The Translator as Writer. (Ed. Susan Bassnett and Peter Bush). London: Continuum.
• Bengi-Öner, I. (1990). A Re-Evaluation of the Concept of Equivalence in the Literary Translations of Ahmed Midhat Efendi: A Linguistic Perspective. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Eagleton, T. (1989). Literary Theory: An Introduction. Oxford: Basil Blackwell.
• Göktürk, A. (1986). Dillerin Dili. İstanbul: Çağdaş̧.
• Hermans, T. (1997). Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi. (Çev. Alev Bulut Kuram). İstanbul: Kur.
• Kocadoru, Y. (2018). Türk Hilali – Frenk Diyarından Şiirler (Çev. Y. Kocadoru). Konya: Gençlik Kitabevi.
• Kuran-Burçoğlu, N. (1993). Kültürlerarası İletişim Aracı Olarak Çeviri: Ingeborg Bachmann`ın `Das Dreißigste Jahr` Adlı Öyküsünün Türkçe ve İngilizce Çevirileri Üzerine Bir Çeviri Eleştiri Denemesi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları/512.
• Kurultay, T. (1985). Çeviri Yöntemi Üzerine Düşünceleriyle F. Schleiermacher. Dün ve Bugün Çeviri 1: 191-217. İstanbul: Bilim/Felsefe/Sanat Yayınları.
• Moran, B. (2001). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim.
• Munday, J. (2001). Introducing Translation Studies. London: Routledge.
• Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation. New York - London: Shanghai Foreign Language education Press.
• Nida, E. & Taber, C. (1982). The Theory and Practice of Translation. Leiden: E. J. Brill.
• Popoviç, A. (1976). The Concept of `Shift of Expression` in Translation Analysis. The Nature of Translation. (Der. J. Holmes vd.). The Hague: Mouton.
• Raková, Z. (2016). Çeviri Kuramları (Les théories de la traduction). (Çev. Y. Polat). Ankara.
• Reiß, K. & Vermeer, H. J. (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• Reiß, K. (2000). Translation Criticism, the Potentials and Limitations: Categories and Criteria for Translation Quality Assessment. (Çev. E. F. Rhodes). Manchester, U.K.: New York: American Bible Society.
• Rıfat, M. (2003). Çeviri Seçkisi I. Çeviriyi Düşünenler. İstanbul: Dünya.
• Rıfat, M. (2004). Çeviri Seçkisi II, Çeviri(bilim) Nedir? Başkasının Bakışı. İstanbul: Dünya Yayıncılık A.Ş.
• Sayın, Ş. (1999). Metinlerle Söyleşi. İstanbul: Multilingual.
• Tosun, C. (1991). Çeviride Anlam Boyutu. Hacettepe Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, Ankara.
• Ülsever, R. Şeyda (2005). Karşılaştırmalı Edebiyat ve Edebi Çeviri. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Venuti, L. (1995). Translator’s Invisibility: A History of Translation. London and New York: Routledge.
• Vermeer, H. J. (1992). Skizzen zu einer Geschichte der Translation. Band 1. Frankfurt/Main: Verlag für Interkulturelle Kommunikation.
• Vinay, J. P. & Darbelnet, J. (1995). Comparative Stylistic of French and English: A Methodology for Translation. (J. C. Sager, & M. J. Hamel, Dü) Amsterdam-Philadephia: John Benjamins.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri. Kuram ve Uygulama. Ankara: Grafiker.
• Yazıcı, M. (2007). Yazılı Çeviri Edinci. İstanbul: Multilingual.
• Yücel, F. (2006). Alımlama Estetiği Açısından Çeviri. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, s.489-504.