Exploring the Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab

Year 2019, - RumeliDE 2019.Ö5 - II. Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu Bildirileri, 137 - 145, 21.08.2019

Embie Kyazimova

https://doi.org/10.29000/rumelide.606085

Abstract

Several Ottoman (Turkish) grammars, textbooks and
dictionaries written in Bulgarian were published within the period from the
Tanzimat to the first half of the 20^th c. In response to the
interest of the Turks in studying Bulgarian, a Bulgarian Grammar was published
in 1896, followed by a Concise Turkish-Bulgarian Dictionary (1913), a
Turkish-Bulgarian Dictionary, a Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab
(Vol. 1 in 1924, Vol. 2 in 1929) and a French-Bulgarian-Turkish Dictionary. The
Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab in two volumes was intended to
facilitate the full-scale communication between Bulgarians and Turks. The
dictionary was compiled by Mehmet Celil and St. Blajef  by using the Arabic and Cyrillic alphabets
and was published in two volumes by “Ümit” printing house in Sofia: Volume 1 in
1924, and respectively Volume 2 in 1929. The aim of this work is to present the
Bulgarian-Turkish Dictionary Lügat-ı Şehab, to explore the spelling and
linguistic features specific for that period, as well as compare the Bulgarian
lexis written in Cyrillic and the correspondent Turkish lexis written in Arabic
with the lexemes of the modern Bulgarian language. The lexemes written in
Cyrillic and Arabic, the used parts of speech and grammatical rules are all
sources for studying the history and development of Turkish and Bulgarian. They
help us trace and describe the linguistic features and trends in both languages
at lexical and grammatical level. 

Keywords

Ottoman Turkish language, grammars, Bulgarian language, Cyrillic, Arabic letters

Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab sözlüğüne dair

Abstract

Tanzimat
döneminden başlayarak 20. Yüzyılın başlarına kadar Bulgarca
yazılmış veya yımlanmış Osmanlıca (Türkçe) dilbilgisi, ders kitapları ve lügatler
mevcuttur. Türklerin de Bulgarca öğrenme ihtiyaçlarına cevap vermek üzere
Bulgar Dili Grameri (1896) ve daha sonra Türkçe-Bulgarca Muhtasar Lügat (1913),
Türkçe-Bulgarca, Bulgarcadan Türkçeye Lügat-ı Şehab (1. Cild 1924, 2.Cild 1929)
ve Fransızca-Bulgarca-Türkçe gibi lügatler de basılmıştır. Türklerin
Bulgarlarla iletişimini kolaylaştırmak amacıyla iki cildden oluşan
Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab sözlüğü hazırlanmıştır. Bu lügat Mehmet Celilov
ve St. Blajev 1.Cildi 1924 yılında, 2.Cildi 1929 yılında Sofya’da Ümit
Matbaasında Arap ve Kiril harfleriyle yazılmıştır. Bu çalışmada Sofya’da
hazırlanan Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab’ ın tanıtılması, içinde yer alan Bulgar
dili gramerinin, Kiril harfleriyle yazılmış Bulgarca kelimelerin Arap
harfleriyle Türkçe karşılıkları ve günümüz Bulgarca sözvarlığı ile imla ve dil
özelliklerinin kıyaslanması hedeflenmiştir. Kiril ve Arap harfleriyle yazılmış
kelimeler, söz bölükleri ve dilbilgisi kuralları, günümüz Bulgarca ve Türkçe
söz varlığı, dil bilgisi özellikleri, gelişiminde ortaya çıkan değişmeleri
gösteren kaynak niteliğindedir. 

Keywords

Osmanlı Türkçesi, lügat, Bulgarca, Kiril harfleri, Arap harfleri

References

• Aksan, D. (1978). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle). Ankara: DTCF. Celilov, M., St. Blajev (1929). Bulgarca-Türkçe Lügat-ı Şehab Sözlüğü. Sofya. Devellioğlu, F. (2003). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın. Dobrev, İ. (2009). Tursko Bılgarski Akademiçen Reçnik. Sofya: İvan Dobrev, Riva. Sami, Ş. (1317). Kâmûs-ı Türkî. Der Saadet. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.