Köroğlu Destanı’nda atın mitolojik göstergeleri

Year 2019, - RumeliDE 2019.Ö5 - II. Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu Bildirileri, 215 - 226, 21.08.2019

Nevriye Çufadar

https://doi.org/10.29000/rumelide.606128

Cited By: 2

Abstract

Atın
kültü, birçok efsane ve destan çalışmasında bir
totem izi olarak araştırılır ve bunun üzerine atın timsali çoğu zaman bir tanrılaştırma belirtisi taşır. Köroğlu Destanı’nda, kahramanın harika atının çeşitli
göstergelere (işaret, sembol) sahib olduğu için, onun arabulucu ve sihirli bir
yardımcı olduğu belirtilebilir.
Çoğu durumda kahramanın atı olağanüstü bir kökene sahiptir: Tulpar’dan türemiş
denizaygırı, genellikle kanatları ve özel tonlarıyla, dünyalar arası seyahat
etme yeteneğine sahip, efendisiyle mistik bir ilişki sürdürmekte. Türklerin
ortak bilincine göre, at Köroğlu’nun ikinci hipostazı veya kardeşidir. Onunla
bağlantısı Samanyolu Kardeşliği’nden gelir ve bazı durumlarda sezgisel bilgiyi
sembolize eder ve sahibinin doğru kararlar almasına yardımcı olur. Çalışmanın
amacı, farklı versiyonların karşılaştırmalı analizine
dayanarak, Köroğlu’nun Kıratı’ının mitolojik göstergelerini (sembollerini)
bulmak. Bu bağlamda da Köroğlu Destanı’nın Orta Asya
versiyonlarında yeteri kadar mitolojik unsurlar olduğunu ve Bulgaristan, İstanbul, bazı Anadolu ve Gagauz rivayetlerinde ise,
daha çok atın hayati nitelikleri, binici bir hayvan ve sahibinin gerçek bir
arkadaşı olduğunu inceleyerek göstermektir. 

Keywords

Köroğlu, destan, mit, at

Mitological indicators of a horse in Koroglou Epic

Abstract

The cult of the horse
in many studies of myths and epics is seen as a totem trail where the image of
the horse often carries signs of deification. In the present
epic, the wonderful horse of
the hero possesses a number of indicators allowing him to be
defined as a mediator and a magic helper. In most
cases, the hero's horse has an extraordinary origin: he comes from a tulpar, a
sea stallion, often with wings and a special color, testifying to his ability
to travel between the worlds, to maintain a mystical relationship with his
owner. Koroglu’s horse in the collective consciousness of Turks is his second
hypostasis or brother, associated with him by the Milky Brotherhood, and in
some cases it symbolizes the intuitive knowledge and helps his owner to make
the right decisions. On the basis of a comparative analysis of different
versions of the epic, a saturation of mythological elements in the Middle Asian
versions of the epic are ascertained, whereas in Bulgaria, Istanbul, Anatolian
and Gagauz versions, a vital knowledge of the horse's features is fixed as a
riding animal and a true friend of his owner.

Keywords

Koroglou, epic, myth, horse

References

• Atak, B. (2015).“Çamlıbel Aslanı Köroğlu”. III Uluslararası Köroğlu Festivali. Bolu: Bolu Belediyesi Kültür Yayınları. Boratav, P. N. (2009). Köroğlu Destanı. İstanbul: Kırmızı Yayınlar. Çimpoeş, Lübov S. (1997).Eposgagauzov. Kişinev. Çufadar, N. (2013). Mitologemi sıdba i smırt v Eposa “Knigata na Dede Korkut”, Şumen: Universitetsko izdatelstvo ”Episkop Konstantin Preslavski”. İnan, A. (1998). “Türk Destanlarına Genel Bir Bakış”. Makaleler ve İncelemeler Cilt I. Ankara:TTK,s.238. Elçin, Ş. (1997). “Atların Doğuşları ile ilgili Efsâneler”, Halk Edebiyatı Araştırmaları:Ankara Akçağ Yayınları, s.502. Kaya, D. (1997) URL: Kırat’ın özellikleri /s. 12 http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/dogan_kaya_koroglu_kollari.pdf. Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 5, Sivas, 1997, s. 311-334. (Erişim Tarihi 23. 01. 19.) Karakurt, D. (2012). e-Kitap: Türk Mitolojisi Ansiklopedisi. Türk Söylence Sözlüğü. https://www.academia.edu/11557648/T%C3%BCrk_Mitoloji_Ansiklopedisi_Deniz_Karakurt_ (Erişim Tarihi 23. 01. 19.) Köprülüzade, M. F. (1930). XVII inci asır saz şairlerinden Kayıkçı Kul Mustafa ve Genç Osman Hikayesi. Istanbul:Evkaf Matbaası Lipets,R. S. (1979).ОbrazybatyraIegokonyavtyurko-mongolskomepose. Moskva: Vostoçnayaliteratura. Mollov, R. (1957).Köroğlu, Sofya: Narodna Prosveta. Nurmemmet, A. (1996). Göroğlu, Türkmen Halk Destanı I, Ankara: Bilig Yayınları,. Özkan, İ. (1997) URL:Köroğlu destanında kahraman ve atının doğuşu ile ilgili motiflerin tahlili, Ankara: Türk Dili Dergisi, Sayı: 549, s. 223-233, Eylül. -http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1997s549/1997_549_12_I_OZKAN.pdf (Erişim Tarihi 09. 02. 19). Prop, V.; Urmançe, F. (2015)URL:Tyurkskiy geroicheskiy epos. Sravnitelno-istoriçeskie oçerki: Kazan.http://www.antat.ru/ru/iyli/publishing/book/2015. ((Erişim Tarihi : 08.02.19). Seyidoğlu, B. (1996). “Mitolojik Dönemde At”, Umay Günay Armağanı ( ed.Özkul Çobanoğlu; Metin Özaslan), Ankara, s. 51-55. Türkmen, F. (1983). Köroğlunun Özbek ve Ermeni variyantı, Köroğlu Semineri Bildirileri, Ankara. Tarih Müzesi, Popovo/Bulgaristan: “Meşhur Köroğlu”, 1302/1884. ТНE (1987): Gurugli. Таcikskiy narodny epos. (Epos narodov SSSR). Моskva: Nauka. Yardımcı, M. (2015). URL:Türk Destanlarıda Tipler ve Motifler. http://www.elibrary.az/docs/jurnal/jrn2015_482.pdf.(Erişim Tarihi 17. 04. 19). Yıldırım, D. (1983). Köroğlu Destanının Orta Asya Rivayetleri, Köroğlu Semineri Bildirileri, Ankara, 103-114.