Türkçe eğitiminde eleştirel dinlemenin/izlemenin önemi ve yeri

Year 2019, Issue: 16, 180 - 193, 21.09.2019

Cafer Çarkıt

https://doi.org/10.29000/rumelide.618150

Cited By: 3

Abstract

Toplumlar açısından hızlı değişimlerin yaşandığı
dünyamızın her geçen gün daha karmaşık bir yapıya dönüşmesi, bilime yüklenen
anlamın değişmesi ve bilgiye ulaşma yollarının boyut değiştirmesi inkâr
edilemez bir gerçeklik olarak karşımızda durmaktadır. Buna bağlı olarak
insanların ihtiyaç duydukları beceriler her geçen gün farklı bir boyut kazanmakta
ve çeşitlenmektedir. 21. yüzyıl yaşam ve öğrenme becerileri olarak adlandırılan
ve yaşamın anlamlandırılmasında sıkça kullanılan bu becerilerden birisi
eleştirel dinleme/izlemedir. İnsanlar günlerinin önemli bir bölümünü
dinleme/izleme faaliyeti içerisinde geçirmekte ve başta medya ve sosyal medya
olmak üzere birçok elektronik kaynaktan yoğun ileti enformasyonuna maruz
kalmaktadır. Bu durum insanların eleştirel bir tutum almasını zorunlu
kılmaktadır. Bu bağlamda eleştirel dinleme/izleme kavram ve becerisi ön plana
çıkmakta ve özellikle dil ve düşünme becerilerinin beraber ele alındığı Türkçe
derslerinde bu becerinin öğrencilere kazandırılması gerekli olmaktadır. Bu
çalışmada eleştirel dinleme/izleme kavramı anlam, işlev ve ilkeler yönüyle ele
alınıp incelenmekte, alan yazında yeterli çalışmanın bulunmadığı kavram farklı
boyutlarıyla tanıtılmaktadır. Ayrıca eleştirel dinlemenin/izlemenin öğretim
süreci de ele alınmakta ve ortaokul Türkçe derslerindeki öğretimine yönelik bir
çerçeve oluşturmaya çalışılmaktadır. Araştırmada Türkçe Öğretim Programlarında
eleştirel dinlemenin/izlemenin hangi düzeyde yer aldığı tespit edilmekte ve
kavramın Türkçe derslerindeki önemi vurgulanmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın
hem alan araştırmalarına hem de öğretmenlerin ortaokul düzeyinde
gerçekleştirdiği eleştirel dinleme/izleme uygulamalarına katkı sunması
beklenmektedir.

Keywords

Eleştirel dinleme/izleme, Türkçe dersi, öğretim süreci, beceri

The importance and place of critical listening/monitoring in Turkish education

Abstract

It is an undeniable reality that our world, which
is experiencing rapid changes in societies, is becaming more complex structure
each day, changing the meaning attributed to science and changing the ways of
reaching information. Accordingly, the skills that people need are gaining a different
dimension and diversifying day by day. Critical listening / monitoring is one
of these skills which is called 21st century life and learning skills and is
used frequently in the meaning of life. People spend a significant of their day
listening and watching, and are exposed to a lot of electronic information,
especially media and social media. This situation requires people to take a
critical attitude. In this context, critical listening / monitoring concept and
skills come to the forefront and it is necessary for students to acquire this
skill especially in Turkish courses where language and thinking skills are
handled together. In this study, the concept of critical listening / monitoring
is examined in terms of meaning, function and principles, the concept that lack
of sufficient studies in the literature is introduced with different
dimensions. The process of teaching critical listening is also covered. Thus,
it is tried to form a framework for teaching secondary school Turkish lessons.
In this research, the level of critical listening / monitoring in Turkish
Curriculum is determined and the importance of the concept in Turkish lessons
is emphasized. In this context, the study is expected to contribute to both
field research and the critical listening / monitoring practices of teachers at
secondary level.

Keywords

Critical listening/monitoring, Turkish lesson, teaching process, skill

References

• Altun, K. (2012). Sözlü anlatım. (Edt. Kaçalin, M., Örgen, E., Altun, K.) Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Elhan Kitap. Arslan, A. (2009). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı ve Türkçe öğretimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 143-154. Aytan, T (2016). Evaluation of the 2006 and 2015 Turkish Education Program in Secondary School Curriculum in Turkey in Terms of Critical Thinking. Journal of Education and Learning, 5 (2), 38-46. Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Bohlken, B. (2000). Training citizens in a democratic society to listen critically. International Listening Association. Virginia Beach, VA. Baltaş, A. (1999). Öğrenme ve sınavlarda üstün başarı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Boyd, F. A.(2005). Critical listening. ANUPI. 1-12. Brownell, J. (2016). Listening: attitudes, principles and skills. New York: Routledge. Burley-Allen, M. (1995). Listening: the forgotten skill. New York: John Wiley & Sons Cüceloğlu, D. (2002). İletişim donanımları. İstanbul: Remzi Kitabevi. Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi. Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları. Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi. İpşiroğu, Z. (2015). Düşünmeyi öğrenme ve öğretme (5. baskı). İstanbul: Say Yayınevi Kabadayı, A ve Bozkurt, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşım ile ilgili yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 218-225. Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II, 299-316. Mackay, I. (1997). Dinleme becerisi (Çev. Aksu, B. ve Onur, C.). Ankara: İlkkaynak Kültür ve Sanat Yayınları. MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi. MEB (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi. MEB (2018). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi Özbay, M. (2010). Anlama teknikleri II: Dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap. Özden, Y. (2014). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Akademi. Paul, R., Elder, L. (2013). Kritik düşünce. (Çev. Aslan, A.E, Sart, G.). Ankara: Nobel Yayınları. Richards, J. C., (1983). Listening comprehension: Approach, design, procedure. TESOL Quarterly, 17, 219-238. Robertson, A. K.(2002). Etkili dinleme. (Çev.Yarmalı, E. S.) İstanbul:Hayat Yayınları. Sönmez, V. (2014) Öğretim ilke yöntemleri (7. baskı). Ankara: Anı yayıncılık. TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Tompkins, G. E. (2005). Language arts: Patterns of practic. New Jersey: Pearsone- PrenticeHall Trace, J. (2013). Designing a task based critical listening construct for listening assessment. Second Language Studies, 32(1), 59-111. Ungan, S. (2007). Dinleme eğitimi. (Edt. A. Kırkkılıç ve H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık, s. 148-163. Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.