Güncel Türkçe Sözlük’te yer alan acı maddesinin eş anlamlılık açısından incelenmesi

Year 2020, Issue: 20, 202 - 217, 21.09.2020

Melike Somuncu

https://doi.org/10.29000/rumelide.791145

Cited By: 1

Abstract

Dilbilim çalışmalarının önemli, aynı zamanda tartışmalı bir konusu olan eş anlamlılık kavramı üzerine yapılan araştırmalar son yıllarda hem hız kazanmış hem de farklı bir boyuta ulaşmıştır. Her kelimenin mutlaka diğer kelimelerden ayrılan bir anlamı bulunmaktadır. Her duygunun ve anlamın da mutlaka onu karşılayan bir kelimesi vardır. Bu yüzden mutlak eş anlamlılık çok zor bir düzlemdir. Türkiye Türkçesi bağlamında bu iki tutum çerçevesinde mutlak eş anlamlı kelime bulmak da zordur. Bu çalışmada Güncel Türkçe Sözlük esasında incelenen acı kelimesinin eş anlamlılık derecesi, bu maddenin ifade alanında yer alan ızdırap, üzüntü, keder ve elem anlamları bağlamında incelenmiştir. Daha sonra bu dil birimlerinin anlam sınırında yer alan gam, teessür, tasa, dert ve sıkıntı kelimeleri de ele alınmıştır. Ele alınan bütün kelimelerin eş anlamlılık dereceleri sözlüksel, kavramsal ve atasözü / deyim bağlamında sunulmuştur. Elde edilen veriler eş anlamlılığın bir ölçüm meselesi olması fikrinden yola çıkılarak irdelenmiştir. Bu ölçüm meselesine bir derecelendirme ölçütü getirilerek eş anlamlılığa yeni bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır. Derecelendirmede birinci dereceden yakın eş anlamlılık, ikinci dereceden yakın eş anlamlılık şeklinde bir ölçüm esas alınmıştır. Böylece acı maddesi bağlamında söz konusu dil birimlerinin eş anlamlılık dereceleri belirlenmiştir. Ayrıca Güncel Türkçe Sözlük’ün hem madde başı anlamlarına hem de atasözü / deyim kısımlarına eklenmesi tavsiye edilen dil birimleri ifade edilerek Güncel Türkçe Sözlük’e katkıda bulunulmuştur.

Keywords

Eş anlam, yakın anlam, derecelendirme, acı

Investigation of the words pain in terms of synonym in The Current Dictionary Turkish Glossary

Abstract

Research on the concept of synonym, which is an important and controversial subject of linguistics, has gained momentum and reached a different dimension in recent years. Every emotion and meaning has a word that definitely meets it. So absolute synonym is a very difficult plane. Turkey in the Turkish context within the framework of these two attitudes are hard to find absolute synonyms. In this study, the degree of synonymity of the word pain, which is examined on the basis of the Current Turkish Dictionary, has examined the meanings of suffering, sadness, grief and sorrow in the expression field of this article. Later, the words of scale, apprehension, concern, trouble and distress, which are within the meaning boundary of these language units, were also discussed. The synonym degrees of all the words discussed are presented in the context of lexicography, conceptual and proverb / idiom. Language units that are recommended to be included in both the meanings of the article and the proverb / phrase sections of the Turkish Dictionary are expressed. The data obtained were examined based on the idea that synonym is a matter of measurement. By introducing a rating criterion to this measurement issue, a new perspective on synonym was tried to be presented. The rating is based on first degree close synonym, and second degree close synonym. Thus, in the context of the bitter substance, the synonym degrees of the said language units were determined and some contributions were made to the Current Turkish Dictionary.

Keywords

Synonyms, close meaning, classification, pain

References

• Aksan, D. (1996). Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin.
• Aksan, D. (2006). Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara: Engin.
• Cruse, A. D. (1986). Lexical Semantics, Cambridge:Cambridge University Press.
• Cruse, A. D. (2000). Meaning in Language: An Introduction to Semantics and Pragmatics, Oxford: Oxford University Press.
• Demirezen, M. (1991). “Türkçeye İngilizceden Geçen Sözcükler ve Eş anlamlılık”, Dilbilim Araştırmaları, Ankara: Hitit, s.133-136.
• Doğan, N. (2011). “Türkiye Türkçesi Fiillerinde Eş Anlamlılık”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 4, S. 19, s. 78-88.
• Erdem, M. (2004). “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Eş Anlamlılık (Synonym)”, Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara: TDK, s.147
• Firth, J., (1957). Papers in Linguistic, London: Oxford University Press.
• Gökalp, Z. (1996). Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Kamer.
• Guıraud, P. (1999). Anlambilim (Çev: Berke Vardar), İstanbul: Multilingual.
• Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/, 28.05.2020.
• Hatipoglu, V., (1970). “Eş anlamlı Sözcükler Var mıdır?”, Türk Dili Dergisi S.229, s. 9-10.
• İmer, K., Kocaman A., Özsoy S. (2011). Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Lyons, J. (1983). Kuramsal Dilbilime Giriş (Çev: Ahmet Kocaman), Ankara: Olgaç.
• Murphy, M. L. (2003). Semantic Relations And The Lexicon, Cambridge: Cambridge University Press.
• Partington, A. (1998). Patterns and Meaning, Using Corpora for English Language Research and Teaching, Amsterdam/ Philadelphia, John Benjamins Publication Company.
• Pilten, Ş. (2008). Türkçede Eş Anlamlılık (Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Tamba-Mecz, İ. (1998). Anlambilim (Çev: Necmettin Sevil), İstanbul: İletişim.
• Ullmann, S. (1959). The Principle Of Semantics, London: Oxford Basil Blackwell.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.