Reşat Ekrem Koçu’nun “İstanbul Ansiklopedisi” adlı eserinde yer alan divan ve halk şairlerinin biyografilerine dair

Year 2020, Issue: 20, 349 - 374, 21.09.2020

Maşallah Kızıltaş Kızıltaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.791727

Abstract

Reşat Ekrem Koçu 1905 yılında İstanbul’da doğmuş, 1975’te vefat etmiştir. Koçu, tarihçiliği ile ön plana çıksa da birçok alanda eser kaleme alacak kadar birikim sahibidir. Bu birikimin sonucu da birçok eser kaleme almıştır. Bu eserlerden en önemlisi İstanbul Ansiklopedisi’dir. İstanbul’un bir “kütük”ünü oluşturmak amacıyla yazılan İstanbul Ansiklopedisi’nin ilk fasikülleri 1944 yılının Kasım ayında yayımlanmaya başlanmış, 1973’e kadar aralıklarla yayımlanmaya devam etmiştir. Toplamda 11 cilt olan eser “G” harfinde sona ermiştir. Tamamlanamayan eserin son maddesi “Gökçınar Mehmed” maddesidir. 173 fasikülden oluşan eserin her fasikülünde ortalama 100-120 madde bulunmaktadır. Bu çalışmada, Reşat Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi adlı eserinde biyografileri sunulan divan ve halk şairleri ele alınmıştır. İstanbul Ansiklopedisi’nde birçok divan ve halk şairinden bahsedilmiştir. Bu şairler ele alınırken şair tezkireleri başta olmak üzere birçok kaynak ve kişiden yararlanılmıştır. Şairlerin akrabası, torunu veya çocuklarından bilgiler aktarıldığı gibi bazı halk şairlerinin kendisi de yazar için bir bilgi kaynağı olmuştur. Eserde klasik şair tezkirelerindeki gibi şairlerin şiirlerinden örnekler verilmiştir. Bu örnekler çoğunlukla yazarın bilgileri aktardığı tezkirelerdeki örneklerdir. Yazar bu örnekleri doğrudan aktarmıştır. İstanbul Ansiklopedisi’nin birçok şair için tek kaynak durumunda olması ve ayrıca bazı şairlerin biyografisinin birden çok kaynaktan yararlanılarak oluşturulması, eserin divan ve halk edebiyatı araştırmacıları için önemli bir başvuru kaynağı olduğunun göstergesidir.

Keywords

İstanbul Ansiklopedisi, Divan ve halk şairleri, Reşat Ekrem Koçu

About the biographies of divan and folk litetature poets in the "Encyclopedia of İstanbul" by Reşat Ekrem Koçu

Abstract

Reşat Ekrem Koçu was born in Istanbul in 1905 and died in 1975. Although he stands out with its historiography, he has enough experience to write works in many fields. As a result of this accumulation, He has written many works. The most important of these works is the Istanbul Encyclopedia. The first fascicles of the Istanbul Encyclopedia, which was written to create a "log" of Istanbul, started to be published in November 1944, It continued to be published at intervals until 1973. The work,which has 11 volumes in total, ended with the letter "G". The last item of the incomplete work is “Gökçınar Mehmed”. The work consisting of 173 fascicles contains average of 100-120 items in each fascicle. In this study, the divan and folk poets whose biographies are presented in Reşat Ekrem Koçu's book Istanbul Encyclopedia are discussed. Many divans and folk poets are mentioned in the Istanbul Encyclopedia. While discussing these poets, many sources and people, especially poet biographies (tezkirah), were used. Some folk poets themselves have become a source of information for the writer as well as information from the relatives, grandchildren or children of the poets. In the work, examples from poets of poets, as in classical poet biographies (tezkirah), are given. These are mostly examples in biographies (tezkirah) where the author transmits information. The author cited these examples directly. The Encyclopedia of Istanbul is the unique source for many poets and also the biographies of some poets in this encyclopedia has been composed through referring to different sources. This indicates that the encyclopedia is a significant reference guide for the researchers of Divan and Folk Literature.

Keywords

Istanbul Encyclopedia, Divan and folk poets, Reşat Ekrem Koçu

References

• Abdulkadiroğlu, A. (1999) (Haz.), İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li Zeyli Zübdeti’l Eş’âr, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Baş. Yay.
• Aydemir, E. ve F. Özer (2019), (Faik Reşâd) Eslâf, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. (e-kitap). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/64564,eslafpdf.pdf?0
• Aykut, A. (1991), Ansiklopedi, İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, III. Cilt, s. 217-227.
• Bardakçı, M. (2010), “Reşad Ekrem’in Ansiklopedi Macerası: 1”, https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/544064-resad-ekremin-ansiklopedi-macerasi-1
• Canım, R. (2000), Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• Çapan, P. (2005) (Haz.), Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr) İnceleme-Metin-İndeks, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• Çiftçi, Ö. (2017) (Haz.), Hatîmetü’l-Eş’âr (Fatîn Tezkiresi), Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. (e-kitap). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0
• Ercan, A. M. (2004),”İstanbul Yazılı Kültür Ortamı Destancılığının Zirvesinde Bir Üsküdarlı: Vâsıf Hiç”, Üsküdar Sempozyumu I 23-25 Mayıs 2003 Bildiriler, İstanbul: C. II, s. 370-383.
• Ergun, S. N. (…....…..) Türk Şairleri, C.II, Yayın Bilgisi ve Tarih Eksik.
• Eyice, S. (2002), Reşat Ekrem Koçu, Ankara: TDV İslam Ansiklopedisi, 26. Cilt, s. 149-150.
• http://www.kayseribusam.com/wp-content/uploads/2018/04/%C5%9Eehir-Ansiklopedileri-ve-Kayseri-Ansiklopedisi.pdf (23.01.2020)
• https://ilerihaber.org/icerik/istanbul-ansiklopedisi-arsivi-dijital-ortama-aciliyor-91422.html (25.12.2019)
• https://saltonline.org/tr/1898/istanbul-ansiklopedisi-arsivi-calismalari-baslatildi (25.12. 2019)
• https://saltonline.org/tr/2002/panel-kadir-has-universitesinin-istanbul-ansiklopedisi-atolyeleri (25.12.2019)
• http://lugatim.com/s/vitrin (22.01.2020).....................
• İnal, M. K. (1969), Son Asır Türk Şairleri, Cüz I, İstanbul: MEB Basımevi.
• İnal, M. K. (...……..), Son Asır Türk Şairleri, Cüz VII, İstanbul: MEB Basımevi.
• İnal, M. K. (1970), Son Asır Türk Şairleri, Cüz X, İstanbul: MEB Basımevi.
• İnce, A. (2005), Tezkiretü’ş-Şuarâ (Salim Efendi), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• İpekten, H. ve G. Kut, M. İsen, H. Ayan, T. Karabey (2017), Sehi Beg Heşt-Bihişt, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. (e-kitap). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf?0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=00D8FAC97C789C8B6B5B4267D8CD7FDC84E33613540F3618E31511ECA6B87C5F
• İsen, M. (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• İşli, E. N. (2010), “Kültür Hayatımızın Dinmeyen Yarası: Reşad Ekrem Koçu ve Tamamlanamayan İstanbul Ansiklopedisi”, 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi, 2010/9 (Temmuz-Ağustos-Eylül), s. 57-65.
• Kardaş, N. ve Diğer Komisyon Üyeleri) (1995), Örnekleriyle Türkçe Sözlük, Ankara: MEB Yay.
• Kılıç, F. (2018) (Haz.), Âşık Çelebi Meşâ’irü’Ş-Şuarâ, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. (e-kitap).
• Koçu, R. E. (1958), İstanbul Ansiklopedisi, C.I, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (1959), İstanbul Ansiklopedisi, C.II, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (1960a), İstanbul Ansiklopedisi, C.III, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (1960b), İstanbul Ansiklopedisi, C.IV, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (1961), İstanbul Ansiklopedisi, C.V, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (1963), İstanbul Ansiklopedisi, C.VI, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (…….), İstanbul Ansiklopedisi, C.VII, İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmed Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koçu, R. E. (1966), İstanbul Ansiklopedisi, C.VIII, İstanbul: Koçu Yayınları Mehmed Koçu.
• Koçu, R. E. (1968), İstanbul Ansiklopedisi, C.IX, İstanbul: Koçu Yayınları Mehmed Koçu.
• Koçu, R. E. (1971a), İstanbul Ansiklopedisi, C.X, İstanbul: Koçu Yayınları Mehmed Koçu.
• Koçu, R. E. (1971b), İstanbul Ansiklopedisi, C.XI, İstanbul: Koçu Yayınları Mehmed Koçu.
• Öztürk, M. (2010), “İstanbul Ansiklopedisi’nin Kayıp Cildinin Peşinde ‘11’e 10 Kala’ ”, 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi, 2010/9 (Temmuz-Ağustos-Eylül), s. 67-69.
• Parlakpınar, M. (2019), “İstanbul’da Yaşamış Bitlisli Bir Halk Şairi: Ali Çamiç Ağa”, Tarihî ve Kültürel Yönleriyle Bitlis, Bitlis: Eren Üniversitesi Yayınları, C. II, s. 607-619.
• Serdaroğlu, Ü. S. ve K. Yıldırım (2010), “İstanbul’un Ansiklopedileri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. VIII, S. 16, 591-617.
• Solmaz, S. (2005), Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı (İnceleme-Metin), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• Ulucutsoy, H. (2015), “Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi”, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. II, S. I, s. 103-125.
• Ulucutsoy, H. (2014), Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’nde Yeni Türk Edebiyatı İçeriği, İstanbul: MarmaraÜni. Türkiyat Araştırmaları Ens. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Ülker, M. B. (2012), Türk Ansiklopedisi, İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 41. Cilt, s. 533-535.